AYT Kimya Kimyasal Türler Arası Etkileşimler Konu Anlatımı

🔹 1. Kimyasal Türler Nedir?

Kimyasal türler; atom, iyon, molekül veya radikal gibi kimyasal tepkimelere katılan taneciklerdir.

Kimyasal türler 3 grupta incelenir:

🔹 2. Kimyasal Bağlar

Kimyasal bağlar, atomların kararlı hale gelmek için elektron alışverişi ya da ortaklaşmasıyla oluşur.

▪ İyonik Bağ:

• Metal + Ametal arasında

• Elektron alışverişiyle oluşur

• Kristal yapıdadır

• Erime/kaynama noktası yüksek

Örnek: Na⁺ + Cl⁻ → NaCl

▪ Kovalent Bağ:

• Ametal + Ametal arasında

• Elektron ortaklaşmasıyla oluşur

• Moleküler yapıdadır

• Polar ve apolar olabilir

Örnek: H₂O (polar), O₂ (apolar)

▪ Metalik Bağ:

• Metal atomları arasında

• Ortaklaşa kullanılan elektron denizi modeli

• Elektrik ve ısıyı iyi iletir

Örnek: Cu, Fe, Al

🔹 3. Zayıf Etkileşimler (Fiziksel Bağlar)

Bu bağlar kimyasal bağlara göre daha zayıftır ve moleküller arası oluşur.

▪ Van der Waals (London) Kuvveti:

• Apolar moleküller arasında görülür.

• Geçici dipoller sayesinde oluşur.

• Zayıf bir etkileşimdir.

Örnek: H₂, O₂, CO₂

▪ Dipol-Dipol Etkileşimi:

• Polar moleküller arasında olur.

• Kalıcı kutuplaşmadan kaynaklanır.

Örnek: HCl – HCl

▪ Hidrojen Bağı:

• F, O, N atomları ile H arasındadır.

• Van der Waals’tan daha güçlüdür.

• Kaynama noktasını yükseltir.

Örnek: H₂O, HF, NH₃

🔹 4. Fiziksel Özelliklere Etkileri

🔍 Örnek Soru:

Soru: Aşağıdaki bileşiklerden hangisinde hidrojen bağı bulunur?
A) CH₄
B) HCl
C) NH₃
D) CO₂
E) C₂H₆

Çözüm: NH₃ molekülü azot içerdiği ve hidrojenle bağ yaptığı için hidrojen bağı yapabilir.
Cevap: C

Kimyasal Türler Arası Etkileşimler Testi

1. Aşağıdakilerden hangisi kovalent bağlı bir bileşiktir?
A) NaCl
B) MgO
C) HCl
D) KBr
E) CaCl₂

2. Hangisi yalnızca Van der Waals kuvveti ile etkileşir?
A) NH₃
B) H₂O
C) HF
D) O₂
E) HCl

3. “Elektronların ortaklaşa kullanılmasıyla oluşan bağ” aşağıdakilerden hangisidir?
A) İyonik
B) Metalik
C) Van der Waals
D) Hidrojen
E) Kovalent

4. Aşağıdaki moleküllerden hangisinde hidrojen bağı görülür?
A) CH₄
B) C₂H₆
C) H₂O
D) CO₂
E) Cl₂

5. NaCl bileşiği ile ilgili olarak;
I. Metal–ametal arasında oluşur
II. Elektron alışverişi vardır
III. Moleküler yapıdadır
ifadelerinden hangileri doğrudur?
A) Yalnız I
B) I ve II
C) I ve III
D) II ve III
E) I, II ve III

6. Aşağıdakilerden hangisi metalik bağa örnektir?
A) Alüminyum metali
B) HCl molekülü
C) H₂O molekülü
D) NH₃ molekülü
E) NaCl kristali

7. Hangisi dipol-dipol etkileşimine örnektir?
A) CH₄
B) CO₂
C) H₂
D) HCl
E) Cl₂

8. Aşağıdaki maddelerden hangisinin erime noktası en yüksektir?
A) H₂
B) CO₂
C) NaCl
D) NH₃
E) CH₄

9. “Benzer benzeri çözer” ilkesine göre, polar bir sıvıda en iyi çözünen madde hangisidir?
A) Apolar gaz
B) Polar molekül
C) Metal
D) Tuz
E) Yağ

10. Metalik bağın temel özelliği nedir?
A) İyonik yapıda olması
B) Elektron alışverişi
C) Elektronların serbest dolaşımı
D) Hidrojen bağı içermesi
E) Apolar molekül oluşturması

✅ Cevap Anahtarı:

1. C

2. D

3. E

4. C

5. B

6. A

7. D

8. C

9. B

10. C