AYT Kimya Asit, Baz ve Tuz Konu Anlatımı

🔹 1. Asit ve Baz Nedir?

▪ Asit:

• Sulu çözeltilerinde H⁺ (hidrojen iyonu) verir.

• Ekşi tatlıdır, mavi turnusolü kırmızıya çevirir.

• pH değeri 7’den küçüktür.

Günlük örnekler: Limon (sitrik asit), sirke (asetik asit), mide asidi (HCl)

▪ Baz:

• Sulu çözeltilerinde OH⁻ (hidroksit iyonu) verir.

• Acımsı tatlıdır, kayganlık hissi verir, kırmızı turnusolü maviye çevirir.

• pH değeri 7’den büyüktür.

Günlük örnekler: Sabun, çamaşır suyu (NaOH), amonyak (NH₃)

🔹 2. Arrhenius ve Brønsted-Lowry Tanımları

▪ Arrhenius Teorisi:

• Asit: Suda H⁺ verir

• Baz: Suda OH⁻ verir

▪ Brønsted-Lowry Teorisi:

• Asit: Proton (H⁺) verici

• Baz: Proton alıcı

Bu teori ile NH₃ gibi OH⁻ içermeyen bazlar da tanımlanabilir.

🔹 3. Asit – Baz Tepkimeleri

▪ Nötralleşme Tepkimesi:

Asit + Baz → Tuz + Su

Örnek:
HCl + NaOH → NaCl + H₂O

🔹 4. Güçlü ve Zayıf Asit – Baz

🔹 5. Tuzlar

• Asit ve bazın tepkimesiyle oluşur.

• Yapısında metal ve asit kökü bulunur.

Örnek Tuzlar:

• NaCl (sofra tuzu)

• CaCO₃ (kireç taşı)

• NaHCO₃ (sodyum bikarbonat – kabartma tozu)

🔹 6. pH ve pOH

• pH + pOH = 14

• pH < 7 → Asidik

• pH = 7 → Nötr

• pH > 7 → Bazik

🔍 Örnek Soru:

Soru: Aşağıdaki maddelerden hangisi zayıf bir bazdır?
A) NaOH
B) KOH
C) NH₃
D) Ca(OH)₂
E) Ba(OH)₂

Çözüm: Amonyak (NH₃) OH⁻ içermemesine rağmen proton alabilir → Zayıf bazdır.
Cevap: C

Asit, Baz ve Tuz – Kavram Haritası

Asit, Baz ve Tuz Testi

1. Aşağıdaki maddelerden hangisi bir bazdır?
A) HCl
B) NH₃
C) HNO₃
D) CH₃COOH
E) H₂SO₄

2. Aşağıdaki bileşiklerden hangisi bir tuzdur?
A) HCl
B) NaOH
C) HNO₃
D) CaCl₂
E) NH₃

3. Brønsted-Lowry teorisine göre asitler aşağıdakilerden hangisini yapar?
A) OH⁻ iyonu verir
B) Proton alır
C) Elektron alır
D) Proton verir
E) Elektron verir

4. HCl ile NaOH tepkimesinde oluşan ürünler nelerdir?
A) NaCl + H₂
B) Na + Cl
C) NaOH + H₂
D) NaCl + H₂O
E) Na₂O + HCl

5. Aşağıdakilerden hangisi zayıf bir asittir?
A) HNO₃
B) H₂SO₄
C) HCl
D) CH₃COOH
E) HBr

6. pH değeri 3 olan bir çözeltinin özelliği nedir?
A) Kuvvetli bazdır
B) Zayıf bazdır
C) Nötrdür
D) Zayıf asittir
E) Kuvvetli asittir

7. NH₃ bileşiği Arrhenius tanımına göre baz sayılır mı?
A) Evet, çünkü OH⁻ içerir
B) Evet, çünkü suda iyonlaşır
C) Hayır, çünkü OH⁻ içermez
D) Evet, çünkü H⁺ verir
E) Hayır, çünkü asittir

8. pH değeri 9 olan bir çözeltinin pOH değeri kaçtır?
A) 5
B) 9
C) 14
D) 4
E) 1

9. Aşağıdaki maddelerden hangisi hem asitlerle hem bazlarla tepkimeye girerek tuz oluşturabilir?
A) NH₃
B) NaOH
C) Al₂O₃
D) HCl
E) KOH

10. Aşağıdaki seçeneklerden hangisinde her iki madde de zayıf olarak sınıflandırılır?
A) HNO₃ – NH₃
B) NaOH – HCl
C) CH₃COOH – NH₃
D) H₂SO₄ – Ca(OH)₂
E) HCl – KOH

✅ Cevap Anahtarı:

1. B

2. D

3. D

4. D

5. D

6. E

7. C

8. A

9. C

10. C