5. Sınıf Sosyal Bilgiler Evimiz Dünya Konu Anlatımı ve Örnek Sorular

5. sınıf sosyal bilgiler dersinin “Evimiz Dünya” teması, Dünya’nın yapısı, özellikleri ve çevresel faktörlerle ilişkisini öğretir. Bu tema, Dünya’nın doğal kaynaklarını, iklimini, yer şekillerini ve insan faaliyetlerinin çevre üzerindeki etkilerini anlamayı amaçlar. Konu anlatımı, bu temel kavramları açıklayarak öğrencilerin gezegenimizin doğası ve korunması üzerine bilgi sahibi olmalarını sağlar. Ayrıca, örnek sorularla öğrencilerin öğrendiklerini pekiştirmelerine ve daha derinlemesine kavrayış elde etmelerine yardımcı olur. Bu tema, çevre bilinci oluşturma ve sürdürülebilir bir yaşam anlayışının temelini atmaktadır.

Öğrencilerin yaşadıkları çevreyi tanımaları, doğa ile insan arasındaki etkileşimi anlamaları bu temanın temel amacıdır. Yaşadıkları ilin konumu, doğal ve beşerî çevredeki değişimler, karşılaşılan afetlerin etkileri ve Türkiye’nin komşu ülkeleri gibi konularla öğrenciler; yerel ve küresel düzeyde coğrafi farkındalık kazanırlar. Bu sayede hem çevrelerine karşı daha duyarlı bireyler olmaları hem de coğrafi olayların toplum üzerindeki etkilerini kavramaları hedeflenir.

2.1 Yaşadığı İlin Göreceli Konumu

Konu Anlatımı:
Bir yerin çevresine göre olan konumuna “göreceli konum” denir. Yaşadığımız ilin denizlere, dağlara, komşu illere, önemli yollar ve merkezlere olan uzaklığı onun göreceli konumunu belirler. Örneğin, Karadeniz kıyısında bir il olmak, o ilin iklimini ve ekonomik faaliyetlerini etkiler. Aynı şekilde önemli ticaret yolları üzerinde bulunan bir ilin gelişmişlik düzeyi yüksek olabilir.

Örnek Sorular:

1. Göreceli konum aşağıdakilerden hangisini ifade eder?
   a) Bir yerin dünya üzerindeki enlem-boylam değerlerini
   b) Bir yerin yükseltisini
   c) Bir yerin çevresine göre konumunu
   d) Bir yerin nüfus yoğunluğunu

2. Aşağıdakilerden hangisi yaşadığımız ilin göreceli konumunu etkiler?
   a) Plaka kodu
   b) Denizden uzaklığı
   c) Telefon alan kodu
   d) Bayrağının rengi

2.2 Yaşadığı İlde Doğal ve Beşerî Çevredeki Değişim

Konu Anlatımı:
Doğal çevre; dağlar, nehirler, ormanlar gibi insan eliyle yapılmamış unsurlardan oluşur. Beşerî çevre ise yollar, köprüler, binalar gibi insan yapımı yapılardır. Zaman içinde yeni yollar yapılması, tarım alanlarının yerleşim alanına dönüşmesi gibi değişimler beşerî çevredeki değişimi gösterir. İklim değişikliği veya erozyon gibi olaylar ise doğal çevredeki değişime örnektir.

Örnek Sorular:

1. Aşağıdakilerden hangisi beşerî çevredeki bir değişime örnektir?
   a) Dağın erozyonla aşınması
   b) Yeni bir okul binasının yapılması
   c) Nehirlerin akış yönünün değişmesi
   d) Ormanların doğal şekilde büyümesi

2. Aşağıdakilerden hangisi doğal çevre unsurudur?
   a) Köprü
   b) Baraj
   c) Ova
   d) Havaalanı

2.3 Yaşadığı İldeki Afetlerin Etkileri

Konu Anlatımı:
Deprem, sel, heyelan, yangın gibi afetler hem insan hayatını hem de doğal ve beşerî çevreyi olumsuz etkiler. Bu afetler, can ve mal kaybına neden olabilir, yerleşim alanlarının değişmesine yol açabilir. Bu nedenle yaşadığımız ilin hangi afetlere açık olduğunu bilmek ve önlem almak çok önemlidir.

Örnek Sorular:

1. Yaşadığınız ilde meydana gelen bir sel felaketi neye sebep olabilir?
   a) Havanın ısınmasına
   b) Binaların zarar görmesine
   c) Dağların yükselmesine
   d) Deniz seviyesinin azalmasına

2. Aşağıdakilerden hangisi bir doğal afettir?
   a) Köprü yapımı
   b) Deprem
   c) Yol genişletme
   d) Tarla sürme

2.4 Ülkemize Komşu Devletler

Konu Anlatımı:
Türkiye’nin komşu olduğu ülkeler; kara sınırına sahip olduğumuz ülkelerdir. Türkiye’nin doğusunda Ermenistan, Azerbaycan (Nahçıvan), İran; güneyinde Irak ve Suriye; batısında ise Yunanistan ve Bulgaristan bulunur. Bu komşularla olan ilişkilerimiz kültürel, ticari ve siyasi açılardan önemlidir.

Örnek Sorular:

1. Türkiye’nin doğu sınır komşularından biri hangisidir?
   a) Bulgaristan
   b) Yunanistan
   c) Ermenistan
   d) Suriye

2. Aşağıdaki ülkelerden hangisi Türkiye’nin kara sınırı komşusu değildir?
   a) İran
   b) Rusya
   c) Irak
   d) Nahçıvan (Azerbaycan)

2. Tema: Evimiz Dünya – Değerlendirme Testi

1. Aşağıdakilerden hangisi göreceli konumu belirleyen bir etkendir?
a) İlin plaka numarası
b) İlin çevresindeki dağlar ve yollar
c) İlin nüfusu
d) İlin yüz ölçümü

2. Yaşadığımız ilin denize olan uzaklığı hangi konum türünü etkiler?
a) Matematik konum
b) İklim konumu
c) Göreceli konum
d) Zaman konumu

3. Aşağıdakilerden hangisi doğal çevredeki bir değişime örnektir?
a) Yol yapılması
b) Sel felaketiyle toprağın taşınması
c) Park inşa edilmesi
d) Bina yapılması

4. Aşağıdakilerden hangisi beşerî çevre unsurudur?
a) Göl
b) Dağ
c) Baraj
d) Ova

5. Yaşanılan yerde meydana gelen bir deprem en çok neye yol açar?
a) Yeni yolların yapılmasına
b) Doğal güzelliklerin artmasına
c) Can ve mal kaybına
d) Tarım alanlarının genişlemesine

6. Aşağıdakilerden hangisi doğal afet değildir?
a) Deprem
b) Sel
c) Heyelan
d) Baraj yapımı

7. Aşağıdaki ülkelerden hangisi Türkiye’nin kara sınırı komşularından biridir?
a) Rusya
b) Bulgaristan
c) Almanya
d) Gürcistan

8. Türkiye’nin güneyinde yer alan komşu ülkelerden biri hangisidir?
a) Yunanistan
b) Irak
c) Ermenistan
d) Bulgaristan

9. Aşağıdakilerden hangisi doğal bir çevre unsurudur?
a) Tünel
b) Orman
c) Okul
d) Havalimanı

10. Aşağıdaki olaylardan hangisi beşerî çevrede meydana gelmiş bir değişime örnektir?
a) Volkanik patlama
b) Selin tarım alanlarına zarar vermesi
c) Yeni köprü yapılması
d) Heyelan sonucu yolun kapanması

Cevap Anahtarı

1. b

2. c

3. b

4. c

5. c

6. d

7. b

8. b

9. b

10. c