AYT Edebiyat Türk Edebiyatı Dönemleri Konu Anlatımı

Türk edebiyatı, tarihsel süreç içinde sosyal, kültürel, dini ve siyasi değişimlere paralel olarak çeşitli dönemlerden geçmiştir. Bu dönemler, edebi ürünlerin dil, şekil, içerik, kültürel çevre ve etkileşim gibi özellikleri göz önünde bulundurularak sınıflandırılır.

Bu sınıflandırma sayesinde Türk edebiyatı daha sistemli bir şekilde incelenebilir. Her dönemin kendine özgü sanat anlayışı, yazı dili, ürün türleri ve temsilcileri vardır.

Bu ünitede Türk edebiyatı şu üç ana dönemde ele alınacaktır:

 

🔹 1. İslamiyet Öncesi Türk Edebiyatı

  • Sözlü edebiyat (destanlar, savlar, koşuklar)

  • Yazılı edebiyat (Göktürk Kitabeleri, Uygur metinleri)

🔹 2. İslamiyet Etkisi Altında Gelişen Türk Edebiyatı

  • Halk edebiyatı (anonim, âşık, tekke)

  • Divan edebiyatı

  • Geçiş dönemi ürünleri

🔹 3. Batı Etkisi Altında Gelişen Türk Edebiyatı

  • Tanzimat’tan günümüze kadar olan süreç

  • Servet-i Fünun, Fecr-i Ati, Milli Edebiyat, Cumhuriyet Dönemi

 

 

İslamiyet Öncesi Türk Edebiyatı ve Geçiş Dönemi

Bu başlık altında hem Türklerin İslamiyet’ten önceki edebi birikimini hem de İslamiyet’i kabul ettikten sonraki ilk geçiş ürünlerini inceleyeceğiz.

İslamiyet Öncesi Türk Edebiyatı

🔹 Genel Özellikleri

  • Göçebe yaşam tarzı edebiyata yansımıştır.

  • Şiir ağırlıklıdır, sözlü edebiyat ön plandadır.

  • Şiirlerde doğa, kahramanlık, ölüm, sevgi temaları işlenir.

  • Şiirlerde hece ölçüsü, yarım kafiye ve dörtlük kullanılır.

  • Şiirler kopuz eşliğinde söylenir.

  • Dil sade ve yabancı etkilerden uzaktır.

🔸 a. Sözlü Edebiyat

  • Şaman, Kam, Baksı, Ozan gibi kişiler tarafından sözlü olarak aktarılır.

  • Anonimdir ve kuşaktan kuşağa aktarılır.

➤ Türleri:

  • Sav: Atasözü

  • Sagu: Ağıt

  • Koşuk: Lirik şiir (aşk, doğa)

  • Destan: Milletin geçmişini, kahramanlıklarını anlatır.

➤ Önemli Doğal Destanlar:

  • Alp Er Tunga Destanı

  • Şu Destanı

  • Oğuz Kağan Destanı

  • Türeyiş ve Göç Destanları (Uygurlar)

🔸 b. Yazılı Edebiyat

    1. yüzyıldan itibaren yazıya geçmiştir.

  • Göktürk (Orhun) Yazıtları bu dönemin ilk yazılı belgeleridir.

  • Yazı dili: Göktürk alfabesi

  • Konular: devlet, millet, töre, liderlik, halk sevgisi

➤ Orhun Yazıtları (8. yy)

  • Tonyukuk, Kül Tigin, Bilge Kağan adına dikilmiştir.

  • Yollug Tigin tarafından yazılmıştır.

  • Türk adının geçtiği ilk metinlerdir.

Geçiş Dönemi Edebiyatı

Bu dönem, İslamiyet’in kabulünden sonraki ilk ürünlerin verildiği dönemdir. Hem eski (hece ölçüsü, dörtlük) hem yeni (aruz, beyit, dini temalar) unsurlar iç içedir.

🔹 Genel Özellikler

  • Aruz ölçüsü kullanılmaya başlanır.

  • Beyit ve dörtlük bir arada görülür.

  • Dini (İslamî) temalar işlenmeye başlanır.

  • Eserler didaktik (öğretici) niteliktedir.

🔸 Önemli Geçiş Dönemi Eserleri

Eser Yazar Özellikleri
Kutadgu Bilig Yusuf Has Hacip Mutluluk veren bilgi, ilk siyasetname
Divanü Lügati’t-Türk Kaşgarlı Mahmut İlk Türkçe sözlük, ansiklopedik eser
Atabetü’l Hakayık Edip Ahmet Yükneki Ahlak öğütleri içerir
Divan-ı Hikmet Ahmet Yesevî Tasavvufi şiirler, dörtlükler, sade dil

 

 

Halk Edebiyatı

🔹 Genel Özellikler

  • Toplumun ortak değerlerini ve günlük yaşamını yansıtır.

  • Sade ve doğal bir Türkçe kullanılır.

  • Genellikle hece ölçüsü ve dörtlük nazım birimi tercih edilir.

  • Sözlü gelenek uzun süre etkili olmuştur.

  • Şiir ve manzum türler ön plandadır.

  • Anonim ürünlerden bireysel sanatçı ürünlerine doğru evrilir.

Halk Edebiyatı 3 Kola Ayrılır:

1. Anonim Halk Edebiyatı

Yazarları belli olmayan, halk arasında sözlü olarak yayılan ürünlerdir.

➤ Türleri:

  • Mani: 7’li hece, aaxa uyaklı kısa şiir

  • Ninni: Bebek uyutmak için söylenen ezgili sözler

  • Ağıt: Ölen kişinin ardından duyulan acıyı dile getiren sözler

  • Türkü: Ezgiyle söylenen halk şiiri

  • Tekerleme: Masal girişlerinde veya şiirlerde oyun amaçlı kullanılan sesli sözler

  • Bilmece – Atasözü – Deyimler: Öğretici ve eğlendirici kısa sözler

2. Âşık Tarzı Halk Edebiyatı

Halk şairlerinin saz eşliğinde, doğaçlama veya yazılı biçimde ortaya koyduğu şiirlerdir.

➤ Genel Özellikler:

  • 11’li hece ölçüsü, dörtlük kullanılır.

  • Koşma, semai, destan, varsağı gibi nazım şekilleri kullanılır.

  • Şairler genellikle mahlas kullanır.

  • Temalar: aşk, doğa, kahramanlık, toplumsal eleştiriler

➤ Önemli Şairler:

  • Karacaoğlan (lirik aşk şiirleri)

  • Dadaloğlu (kahramanlık, isyan)

  • Âşık Veysel (modern dönem, aşk ve doğa)

  • Erzurumlu Emrah, Bayburtlu Zihni, Sümmani

3. Tekke ve Tasavvuf Edebiyatı

Dini ve tasavvufi içerikli şiirlerin yazıldığı edebiyattır.
Tarikat çevresinde şekillenir, şairler derviştir.

➤ Genel Özellikler:

  • Aşk mecaz yoluyla Allah’a duyulan aşka dönüşür.

  • Didaktik (öğretici) şiirler yaygındır.

  • Hem hece hem aruz ölçüsü kullanılır.

  • Şairler, Allah’a ulaşmayı amaçlayan öğütler verir.

➤ Nazım Türleri:

  • İlahi, nefes, deme, nutuk, devriye

➤ Önemli Şairler:

  • Yunus Emre (ilahi aşk, sade dil)

  • Hacı Bektaş-ı Veli

  • Hacı Bayram-ı Veli

  • Kaygusuz Abdal

  • Pir Sultan Abdal

📌 Not: Bu üç kol hem zaman içinde hem de bölgesel olarak birbiriyle iç içe geçmiştir. Bazı şairler birden fazla kolun özelliğini de taşıyabilir.

 

Divan Edebiyatı

🔹 Genel Özellikler

    1. yüzyıldan 19. yüzyıla kadar etkili olmuştur.

  • Saray, medrese ve yüksek kesim edebiyatıdır.

  • Arapça ve Farsça sözcükler çokça kullanılır.

  • Aruz ölçüsü ile yazılır.

  • Nazım birimi genellikle beyit, bazen benttir.

  • Şiirde sanatlı ve soyut anlatım hâkimdir.

  • Aşk, sevgili, tasavvuf, doğa, ayrılık, ölüm gibi temalar işlenir.

  • Mazmun denilen kalıplaşmış imgeler kullanılır.
    (örneğin: gül = sevgili, bülbül = âşık, pervane = âşık, mum = maşuk)

Divan Edebiyatında Nazım Biçimleri

🔸 Beyitlerle Kurulanlar

  • Gazel: Aşk, sevgi, şarap gibi lirik konular

  • Kaside: Din büyüklerini veya padişahı övmek

  • Mesnevi: Uzun hikâyeler (her beyit kendi içinde uyaklıdır)

  • Müstezat: Uzun ve kısa dizelerle yazılan gazel biçimi

🔸 Dörtlüklerle Kurulanlar

  • Rubai: Tek dörtlük, aaxa uyaklı, felsefi ve lirik

  • Tuyuğ: Rubaiye benzer, Türklerin geliştirdiği tür

🔸 Bentlerle Kurulanlar

  • Terci-i Bent ve Terkib-i Bent: Bentler ve vasıta beyitleriyle kurulur; öğüt, tasavvuf ve toplumsal konular işlenir.

Önemli Divan Şairleri

Şair Dönemi Özellikleri
Fuzuli 16. yy Aşk, tasavvuf; “Leyla ile Mecnun” mesnevisi
Baki 16. yy “Sultanü’ş-Şuara”, din dışı konular, İstanbul’un şairi
Nefi 17. yy Kaside ve hicivleriyle ünlü
Nailî, Nedim 18. yy Lale Devri, zevk ve eğlence
Şeyh Galip 18. yy Sebk-i Hindi akımı, “Hüsn ü Aşk” eseri

🔹 Nesir (Düzyazı) Alanında Öne Çıkanlar:

  • Katip Çelebi: Ansiklopedik, tarihî eserler

  • Evliya Çelebi: “Seyahatname” adlı gezi eseri

  • Nabi: Hikemi tarzın temsilcisi, öğüt ve ahlak temalı

📌 Not: Divan edebiyatı, zamanla halktan uzaklaşmış, ancak sanat yönüyle oldukça gelişmiş bir edebiyattır.

 

 

Tanzimat Edebiyatı

🔹 Tarihsel Arka Plan

  • 1839’da ilan edilen Tanzimat Fermanı ile Osmanlı’da Batı’ya açılma süreci başladı.

  • Gazetecilik gelişti, halkı bilinçlendirme amacı ön plandaydı.

  • Bu ortamda edebiyat da toplumcu bir kimlik kazandı.

Tanzimat Edebiyatı İki Döneme Ayrılır:

🔸 1. Tanzimat I. Dönem (1860-1876)

Genel Özellikleri:

  • Sanat toplum içindir.

  • Toplumsal konular (adalet, özgürlük, eşitlik, hak, vatan) işlenir.

  • Gazete, roman, tiyatro, makale gibi yeni türler edebiyata girer.

  • Şiirde içerik değişmiş, biçimsel yapı (aruz + beyit) büyük oranda korunmuştur.

  • Halkı eğitmek temel amaçtır.

Önemli Temsilciler:

Sanatçı Önemli Özellikleri / Eserleri
Şinasi İlk tiyatro: Şair Evlenmesi, ilk makale, ilk gazete (Tercüman-ı Ahval)
Namık Kemal Vatan, hürriyet temaları. Vatan Yahut Silistre (tiyatro), İntibah (ilk edebi roman)
Ziya Paşa Zafername, Harabat (divan edebiyatına övgü)
Ahmet Mithat Efendi Halk için roman, öğretici yazar, Felatun Bey ile Rakım Efendi

🔸 2. Tanzimat II. Dönem (1876-1896)

Genel Özellikleri:

  • Sanat sanat içindir.

  • Bireysel temalar (aşk, ölüm, tabiat) ön planda

  • Dil daha süslü, sanat daha bireysel

  • Teknik açıdan daha başarılı romanlar yazılmıştır.

  • Şiirde Fransız etkisi daha yoğun hissedilir.

Önemli Temsilciler:

Sanatçı Önemli Özellikleri / Eserleri
Recaizade Mahmut Ekrem Araba Sevdası (ilk realist roman), edebiyatta sanat anlayışını değiştirir
Abdülhak Hamit Tarhan “Şair-i azam” olarak bilinir, tiyatro ve şiirlerinde yenilikçidir (Şair Evlenmesi, Makber)
Samipaşazade Sezai Sergüzeşt adlı eseriyle realizmin başarılı örneğini verir
Muallim Naci Eski şiiri savunur, göz için kafiyeyi savunur

📌 Notlar:

  • Tanzimat edebiyatı, klasik edebiyattan kopuşun başlangıcıdır.

  • Roman, hikâye ve tiyatro gibi Batı’dan gelen türler ilk kez bu dönemde denenmiştir.

  • Toplumsal meselelerin işlendiği ilk dönemden sonra bireysel konulara geçilmiştir.

 

Servet-i Fünun Edebiyatı

🔹 Dönemin Genel Özellikleri

  • 1896’da Recaizade Mahmut Ekrem’in öncülüğünde Servet-i Fünun dergisi etrafında toplanan genç sanatçılarla başlamıştır.

  • “Sanat sanat içindir” anlayışı benimsenmiştir.

  • Şiir, roman, hikâye ve tiyatro türlerinde Batı’dan alınan teknikler uygulanmaya başlanmıştır.

  • Bireysel temalar (aşk, hayal kırıklığı, melankoli, doğa, ölüm) ön plandadır.

  • Dilde ağır bir üslup, Arapça-Farsça tamlamalar tercih edilmiştir.

  • Aruz ölçüsü kullanılmış, hece ölçüsüne yer verilmemiştir.

  • Realizm ve parnasizm etkisi vardır.

Servet-i Fünun Sanatçıları ve Eserleri

Sanatçı Özellikleri / Eserleri
Tevfik Fikret Dönemin en güçlü şairi, bireysel ve toplumsal temalar → Rübab-ı Şikeste
Cenap Şahabettin Şiirde sese ve ahenge önem verir, Elhan-ı Şita, Tamat
Halit Ziya Uşaklıgil İlk batılı roman örnekleri, realizm → Mai ve Siyah, Aşk-ı Memnu
Mehmet Rauf Psikolojik roman → Eylül (ilk psikolojik roman)
Hüseyin Cahit Yalçın Hayal ve Hakikat, Nadide – nesir türünde güçlü
Süleyman Nazif, Ahmet Hikmet Müftüoğlu, Faik Ali Bey → diğer yazarlar

Servet-i Fünun Edebiyatı’nın Özeti

Özellik Açıklama
Dil ve Üslup Ağır, sanatlı, süslü
Ölçü Aruz
Tema Bireysel duygular, hayal kırıklığı, melankoli
Anlayış Sanat sanat içindir
Etkilendiği Akımlar Realizm, Parnasizm
Nazım Biçimi Batı’dan alınan biçimlerle denemeler, klasik biçimlerden uzaklaşma
Yayın Organı Servet-i Fünun dergisi (1884’te kurulmuş, 1896’da edebi yönüyle öne çıkmıştır)

📌 Not: 1901’de Tevfik Fikret’in dergiden ayrılmasıyla bu topluluk dağılmış, yerini Fecr-i Ati topluluğuna bırakmıştır.

 

 

Fecr-i Ati Edebiyatı

🔹 Genel Özellikler

  • 1909 yılında kurulan ilk edebi topluluktur.

  • Sanat şahsî ve muhteremdir” (sanat kişisel ve saygıdeğerdir) anlayışını savunmuşlardır.

  • Servet-i Fünun’un etkisinde kalmışlar; onu taklit etmekle eleştirilmişlerdir.

  • Toplumdan kopuk, bireysel temalar işlemişlerdir.

  • Dil yine ağır ve sanatlıdır.

  • Aruz ölçüsü kullanılmış, şiir ön plandadır.

  • Tiyatro, makale ve çeviri gibi türlerde de eser vermişlerdir.

🔸 Amaçları ve Dağılma Sebebi

  • Batı ile edebi köprü kurmak, Fransız edebiyatını tanıtmak istediler.

  • Ancak etkili eserler veremediler.

  • Topluluk “Servet-i Fünun’un gölgesinde kaldı” eleştirilerine dayanamadı.

  • 1912’de dağıldılar, bazı sanatçılar Milli Edebiyat topluluğuna geçti.

🔹 Önemli Sanatçıları ve Eserleri

Sanatçı Özellikleri / Eserleri
Ahmet Haşim En güçlü isim; Piyale, Göl Saatleri
Yakup Kadri Karaosmanoğlu Sonradan Milli Edebiyat’a katıldı, romanlarıyla tanındı
Refik Halit Karay, Hamdullah Suphi Tanrıöver, Şahabettin Süleyman, Celal Sahir Erozan → diğer üyeler

🔹 Fecr-i Ati’nin Önemi

  • İlk bildirili edebi topluluk olmalarıyla tarihe geçmişlerdir.

  • Tanzimat’tan sonra ilk örgütlü edebi hareket olarak kabul edilir.

  • Eserlerinden çok, edebi yaklaşım ve tavırlarıyla tanınırlar.

📌 Not: Fecr-i Ati topluluğu dağılmış olsa da, içinden çıkan bazı yazarlar Cumhuriyet döneminde etkili olmuştur (özellikle Ahmet Haşim).

 

 

 

Milli Edebiyat Dönemi

🔹 Tarihsel Zemin

  • 1911’de Genç Kalemler dergisinde yayımlanan “Yeni Lisan” makalesiyle başlamıştır.

  • Ziya Gökalp, Ömer Seyfettin, Ali Canip Yöntem öncülüğündedir.

  • Dil, edebiyat ve sanatın millileştirilmesi hedeflenmiştir.

  • Balkan Savaşları, I. Dünya Savaşı ve Millî Mücadele yıllarında halkı bilinçlendirme çabası edebiyata da yansımıştır.

🔹 Genel Özellikler

  • Milli konular (vatan, millet, tarih, dil, kültür) işlenir.

  • Halk diliyle yazılmış, süsten uzak, sade bir dil benimsenmiştir.

  • Hece ölçüsü tercih edilmiştir.

  • Sanat toplum içindir” anlayışı hâkimdir.

  • Hem şiirde hem düzyazıda toplumsal meseleler ele alınmıştır.

Temsilcileri ve Eserleri

🔸 Şiir

Sanatçı Özellikleri / Eserleri
Mehmet Emin Yurdakul “Türk Şairi”, “Ben bir Türküm” anlayışı
Ziya Gökalp Türkçülük ideolojisinin edebiyattaki sesi
Halide Nusret Zorlutuna, Yusuf Ziya Ortaç → Hece şiirinin temsilcileri

🔸 Hikâye ve Roman

Sanatçı Özellikleri / Eserleri
Ömer Seyfettin Kısa hikâyeciliğin öncüsü, milliyetçi hikâyeler (Kaşağı, Falaka)
Halide Edib Adıvar Ateşten Gömlek, Vurun Kahpeye – Milli Mücadele
Yakup Kadri Karaosmanoğlu Yaban, Kiralık Konak – toplum eleştirisi
Reşat Nuri Güntekin Çalıkuşu – Anadolu insanı ve öğretmenlik teması
Refik Halit Karay Memleket Hikâyeleri – Anadolu gözlemleri

🔸 Tiyatro

  • Eğitici amaçlı yazılmıştır, halka ulaşmak hedeflenmiştir.

  • Halide Edib, Yusuf Ziya, Reşat Nuri gibi yazarlar tiyatroya da eser vermiştir.

Milli Edebiyatın Etkisi

  • Cumhuriyet Dönemi Edebiyatına öncülük etmiştir.

  • Anadolu’yu, halkı, köyü merkeze alan gerçekçi anlatım yaygınlaşmıştır.

  • Edebiyat sadece bireyin değil, toplumun sesi hâline gelmiştir.

📌 Not: Milli Edebiyat hareketi, aynı zamanda dil inkılabına da zemin hazırlamıştır.

 

Cumhuriyet Dönemi Türk Edebiyatı

🔹 Genel Özellikler

  • 1923’ten itibaren başlamış, günümüze kadar uzanır.

  • Atatürk ilke ve inkılapları, yeni rejim, toplumsal dönüşüm, halkçılık ve Anadolu gerçeği edebiyata yansımıştır.

  • Milli Edebiyat çizgisi ilk yıllarda etkisini sürdürmüştür.

  • Dil sadeleşmiş, hece ölçüsü yaygınlaşmış, sonra serbest ölçü benimsenmiştir.

  • Şiir, roman, hikâye ve tiyatroda bireysel ve toplumsal çeşitlilik artmıştır.

  • Batı edebiyatıyla daha derin bağlar kurulmuş, yeni anlatım biçimleri denenmiştir.

Dönemlere Göre Cumhuriyet Edebiyatı

🔸 1923-1940 Arası

  • Milli Edebiyat etkisi sürer.

  • Anadolu, halk, eğitim, yoksulluk, inkılaplar işlenir.

  • Hece ölçüsü, didaktik şiir, sade dil yaygındır.

Önemli İsimler:

  • Mehmet Akif Ersoy (Safahat)

  • Yahya Kemal Beyatlı (Kendi Gök Kubbemiz)

  • Ahmet Hamdi Tanpınar (Huzur, Saatleri Ayarlama Enstitüsü)

  • Reşat Nuri Güntekin (Çalıkuşu)

  • Yakup Kadri Karaosmanoğlu (Yaban, Ankara)

🔸 1940-1960 Arası

  • Toplumcu gerçekçilik etkili olur.

  • İşçi sınıfı, köylü sorunları, eşitsizlikler ele alınır.

  • Serbest şiir yaygınlaşır.

  • Garip hareketi (Birinci Yeni) ortaya çıkar: sıradan insanın dili, mizah ve sadelik.

Önemli İsimler:

  • Nazım Hikmet (toplumcu şiir)

  • Orhan Veli Kanık, Melih Cevdet Anday, Oktay Rıfat (Garip)

  • Sabahattin Ali, Kemal Tahir, Yaşar Kemal, Orhan Kemal, Halikarnas Balıkçısı

🔸 1960 Sonrası

  • İkinci Yeni şiiri: soyutluk, imgeler, bireyci duyarlık

  • Toplumsal duyarlılık yine yükselişte

  • Roman ve öyküde teknik gelişmeler, psikolojik derinlik

İkinci Yeni Şairleri:

  • Cemal Süreya, Edip Cansever, Turgut Uyar, Ece Ayhan, Sezai Karakoç

Roman – Öykü:

  • Oğuz Atay (Tutunamayanlar)

  • Adalet Ağaoğlu, İnci Aral, Rasim Özdenören

  • Tarık Buğra, Mustafa Kutlu

🔸 1980 Sonrası – Günümüz

  • Postmodern etkiler, bireysellik, kent yaşamı, çok seslilik

  • Tiyatro, deneme, eleştiri türlerinde de çeşitlenme

  • Kadın yazarların ve bireysel anlatımın artışı

  • Gelenekle modern arasında köprü kurma çabası

Günümüz Yazar ve Şairleri:

  • Orhan Pamuk, Elif Şafak, Latife Tekin, Ayfer Tunç, Bejan Matur, Murathan Mungan, Ahmet Ümit

📌 Not: Cumhuriyet Dönemi edebiyatı, içerik ve biçim bakımından en zengin ve katmanlı dönemdir. Farklı anlayışlar aynı anda var olabilir.

 

 

Cumhuriyet Dönemi Türk Edebiyatı – Kavram Haritası

🔹 Genel Özellikler

  • 1923’ten günümüze uzanır

  • Milli Edebiyat etkisiyle başlar

  • Toplumcu, bireysel, soyut, modern temalar

  • Hece → Serbest ölçü

  • Sade, halk dili

  • Tema ve tür çeşitliliği

🔹 1923–1940 Arası

  • Milli değerler, Anadolu, inkılaplar

  • Hece ölçüsü, didaktik şiir

Temsilciler:

  • Mehmet Akif Ersoy

  • Yahya Kemal

  • Reşat Nuri

  • Yakup Kadri

  • Ahmet Hamdi Tanpınar

🔹 1940–1960 Arası

  • Toplumcu gerçekçilik

  • Garip (Birinci Yeni) → Sadelik, halk dili, mizah

  • Serbest şiir yaygın

Temsilciler:

  • Nazım Hikmet

  • Orhan Veli

  • Melih Cevdet

  • Oktay Rıfat

  • Sabahattin Ali

  • Yaşar Kemal

  • Orhan Kemal

🔹 1960–1980 Arası

  • İkinci Yeni → soyut şiir, bireycilik

  • Roman ve öyküde teknik derinlik

Temsilciler (şiir):

  • Cemal Süreya

  • Turgut Uyar

  • Edip Cansever

  • Ece Ayhan

  • Sezai Karakoç

Temsilciler (roman):

  • Oğuz Atay

  • Adalet Ağaoğlu

  • Rasim Özdenören

🔹 1980 Sonrası – Günümüz

  • Postmodern etki, bireycilik

  • Kadın yazarlar ön planda

  • Gelenek-modern sentezi

Temsilciler:

  • Orhan Pamuk

  • Elif Şafak

  • Ayfer Tunç

  • Latife Tekin

  • Ahmet Ümit

  • Murathan Mungan

  • Bejan Matur

 

 

Cumhuriyet Dönemi Türk Edebiyatı Testi

1. Aşağıdakilerden hangisi Cumhuriyet’in ilk yıllarında etkili olmuş bir yazardır?

A) Orhan Pamuk
B) Ahmet Hamdi Tanpınar
C) Cemal Süreya
D) Elif Şafak


2. “Sanat toplum içindir” anlayışı ile eser veren, toplumsal sorunları ele alan 1940 sonrası romancılardan biri aşağıdakilerden hangisidir?

A) Oğuz Atay
B) Orhan Veli
C) Yaşar Kemal
D) Yahya Kemal


3. Aşağıdaki yazarlardan hangisi İkinci Yeni şiir anlayışının temsilcisidir?

A) Nazım Hikmet
B) Sezai Karakoç
C) Reşat Nuri Güntekin
D) Mehmet Akif Ersoy


4. “Tutunamayanlar” adlı postmodern romanın yazarı kimdir?

A) Adalet Ağaoğlu
B) Tarık Buğra
C) Oğuz Atay
D) İnci Aral


5. Aşağıdakilerden hangisi Garip hareketinin üyelerinden biri değildir?

A) Oktay Rıfat
B) Orhan Veli
C) Melih Cevdet
D) Turgut Uyar


6. Cumhuriyet Dönemi’nde Anadolu insanını ön plana çıkaran, “Çalıkuşu” romanıyla tanınan yazar kimdir?

A) Yakup Kadri Karaosmanoğlu
B) Reşat Nuri Güntekin
C) Halide Edib Adıvar
D) Refik Halit Karay


7. Aşağıdakilerden hangisi toplumcu gerçekçi bir yazar değildir?

A) Kemal Tahir
B) Orhan Kemal
C) Sabahattin Ali
D) Ahmet Hamdi Tanpınar


8. Aşağıdaki eser–yazar eşleştirmelerinden hangisi yanlıştır?

A) Ateşten Gömlek – Halide Edib Adıvar
B) Yaban – Yakup Kadri Karaosmanoğlu
C) Saatleri Ayarlama Enstitüsü – Ahmet Hamdi Tanpınar
D) Göl Saatleri – Cemal Süreya


9. Aşağıdakilerden hangisi 1980 sonrası Türk edebiyatında yer alan bir yazardır?

A) Mehmet Emin Yurdakul
B) Elif Şafak
C) Ziya Gökalp
D) Tevfik Fikret


10. Şiirde bireyin iç dünyasını, aşkı ve duyarlılığı soyut imgelerle işleyen İkinci Yeni şairlerinden biri kimdir?

A) Turgut Uyar
B) Mehmet Akif Ersoy
C) Orhan Veli
D) Cahit Külebi


✅ Cevap Anahtarı

  1. B

  2. C

  3. B

  4. C

  5. D

  6. B

  7. D

  8. D

  9. B

  10. A

 

 

Türk Edebiyatı Dönemleri Testi

1. Aşağıdakilerden hangisi İslamiyet Öncesi Türk Edebiyatı’nın sözlü ürünlerinden biridir?

A) Mesnevi
B) Koşuk
C) Gazel
D) Şarkı


2. İlk Türkçe sözlük olan Divanü Lügati’t-Türk’ün yazarı kimdir?

A) Yusuf Has Hacip
B) Ahmet Yesevî
C) Kaşgarlı Mahmut
D) Edip Ahmet Yükneki


3. Aşağıdakilerden hangisi Divan edebiyatına ait bir nazım şeklidir?

A) Koşma
B) Semai
C) Rubai
D) Mani


4. Aşağıdakilerden hangisi halk edebiyatının tekke-tasavvuf koluna ait bir şairdir?

A) Karacaoğlan
B) Kaygusuz Abdal
C) Fuzuli
D) Nedim


5. Aşağıdakilerden hangisi Tanzimat Edebiyatı’nın birinci dönemine ait bir sanatçıdır?

A) Abdülhak Hamit Tarhan
B) Recaizade Mahmut Ekrem
C) Namık Kemal
D) Servet-i Fünun


6. Aşağıdaki eserlerden hangisi Servet-i Fünun topluluğu içinde yazılmıştır?

A) Vatan Yahut Silistre
B) Eylül
C) Şair Evlenmesi
D) Sinekli Bakkal


7. “Sanat şahsî ve muhteremdir” anlayışı aşağıdaki edebi topluluklardan hangisine aittir?

A) Servet-i Fünun
B) Fecr-i Ati
C) Garip
D) İkinci Yeni


8. Aşağıdakilerden hangisi Milli Edebiyat döneminin önemli bir temsilcisi değildir?

A) Ömer Seyfettin
B) Mehmet Emin Yurdakul
C) Yakup Kadri
D) Tevfik Fikret


9. Aşağıdaki yazarlardan hangisi hem Servet-i Fünun hem Cumhuriyet Dönemi’nde eser vermiştir?

A) Ahmet Haşim
B) Namık Kemal
C) Ziya Gökalp
D) Mehmet Akif Ersoy


10. Aşağıdakilerden hangisi Türk edebiyatı dönemlerini sırasıyla doğru verir?

A) Divan → Tanzimat → Halk → Servet-i Fünun
B) Tanzimat → Milli → Divan → Cumhuriyet
C) İslamiyet Öncesi → Geçiş → Halk / Divan → Tanzimat → Cumhuriyet
D) Halk → Divan → Tanzimat → Geçiş → Cumhuriyet


✅ Cevap Anahtarı

  1. B

  2. C

  3. C

  4. B

  5. C

  6. B

  7. B

  8. D

  9. A

  10. C

 

Bir yanıt yazın

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir