AYT Fizik Elektrik Alan ve Potansiyel Konu Anlatımı ve Örnek Sorular

Elektrik yükleri arasında oluşan etkileşimleri açıklamak için kullanılan elektrik alan ve potansiyel kavramları, elektrostatik konularının temelini oluşturur. Bu ünitede noktasal yüklerin oluşturduğu elektrik alanlar, alan şiddeti, potansiyel farklar ve eşpotansiyel yüzeyler gibi önemli kavramlar ele alınır. YKS AYT’de hem yorum hem de hesaplama soruları sıklıkla karşımıza çıkar.

Elektrik alanı ve potansiyel, AYT Fizik müfredatında temel bir yer tutar ve elektriksel etkileşimleri anlamak için kritik öneme sahiptir. Bu konu anlatımı, elektrik alanı ve potansiyel kavramlarını detaylı bir şekilde ele alır, elektrik yüklerinin davranışlarını ve alanlarının nasıl hesaplandığını açıklar. Ayrıca, örnek sorularla konuyu pekiştirebilir, elektriksel potansiyel ve alanla ilgili problem çözme becerilerinizi geliştirebilirsiniz. Bu materyal, elektriksel etkileşimleri anlamanızı sağlayarak, sınavda karşılaşabileceğiniz soruları daha iyi çözmenize yardımcı olacaktır.

Konu Anlatımı

✔️ Elektrik Yükü (q)

• Bir cismin sahip olduğu pozitif (+) veya negatif (−) yük miktarıdır.

• SI birimi: Coulomb (C)

• Elektron yükü:
  

✔️ Elektrik Alan (E)

• Bir yükün çevresinde oluşturduğu kuvvet etkisi alanıdır.

• Vektörel büyüklüktür.

• Tanım:

  

• Noktasal yük için:

  

• Pozitif yük elektrik alanı dışa, negatif yük içe doğrudur.

✔️ Elektrik Potansiyeli (V)

• Elektriksel iş yapmadan birim yükü belli bir noktaya getirmek için gereken enerjidir.

• Skaler büyüklüktür.

• Noktasal yük için:
  

✔️ Elektrik Potansiyel Farkı (Gerilim)

• İki nokta arasındaki potansiyel fark:

  

   

✔️ Eşpotansiyel Yüzeyler

• Aynı potansiyeldeki noktaların oluşturduğu yüzeylerdir.

• Elektrik alan, eşpotansiyel yüzeylere diktir.

• Yüzeyler arasında hareket eden yük, potansiyel fark varsa iş yapar.

Örnek Soru

Soru: 2 m uzaklıktaki +3 μC yükün oluşturduğu elektrik alan şiddeti kaç N/C’dir?

Çözüm:

AYT Fizik – Elektrik Alan ve Potansiyel Testi (10 Soru)

1. Elektrik alan vektörünün yönü nasıl belirlenir?
A) Negatif yükten dışarıya doğru
B) Pozitif yükten içeriye doğru
C) Pozitif yükten dışarıya, negatif yüke doğru
D) Yüklerin büyüklüğüne göre değişir
E) Elektriksel kuvvetin zıt yönünde

2. 4 μC’luk bir yükten 2 m uzakta oluşturulan elektrik alan şiddeti kaç N/C olur?

3. Elektrik potansiyelinin birimi nedir?
A) Newton
B) Joule
C) Volt
D) Coulomb
E) Watt

4. Noktasal bir yükten 3 m uzaklıktaki bir noktadaki potansiyel ​ formülüne göre nasıl değişir?
A) r ile doğru orantılı
B) r² ile doğru orantılı
C) r ile ters orantılı
D) r² ile ters orantılı
E) Sabit kalır

5. Elektrik alan çizgileri ile eşpotansiyel yüzeyler arasındaki ilişki nasıldır?
A) Paralel giderler
B) Birbirine diktirler
C) Aynı yönde uzanırlar
D) Elektrik alan çizgileri yüzey içinde kalır
E) Hiçbir ilişki yoktur

6. Elektrik alan birimi aşağıdakilerden hangisidir?
A) N·m
B) N/C
C) V·m
D) C/V
E) J/C

7. +5 μC’luk bir yük, elektrik alan içinde serbest bırakılırsa nasıl hareket eder?
A) Elektrik alan çizgilerine dik
B) Elektrik alan yönünün tersine
C) Elektrik alan yönünde
D) Durağan kalır
E) Yalnızca yukarı doğru

8. Elektrik alan şiddeti arttıkça aşağıdakilerden hangisi artar?
A) Yük miktarı
B) Elektron sayısı
C) Potansiyel fark
D) Elektriksel kuvvet
E) Alanın büyüklüğü

9. Aşağıdakilerden hangisi skaler büyüklüktür?
A) Elektrik alan
B) Elektriksel kuvvet
C) Elektrik potansiyeli
D) İtme
E) Momentum

10. Eşpotansiyel yüzeylerde bir yükün hareket etmesi için hangi şart sağlanmalıdır?
A) Elektrik alanın sıfır olması
B) Potansiyel fark olması
C) Yükün negatif olması
D) Yüzeyin metal olması
E) Yüzeylerin yatay olması

Cevap Anahtarı

1. C

2. A

3. C

4. C

5. B

6. B

7. C

8. D

9. C

10. B