AYT Kimya Modern Atom Teorisi Konu Anlatımı

🔹 1. Bohr Modeli ve Yetersizlikleri

• Elektronlar, çekirdek çevresinde dairesel yörüngelerde (enerji düzeylerinde) dolanır.

• Her yörünge belirli bir enerjiye sahiptir.

• Enerji alıp veren elektronlar bir yörüngeden diğerine geçebilir.

❗ Bu model sadece hidrojen gibi tek elektronlu sistemlerde başarılıdır. Çok elektronlu atomları açıklamada yetersizdir.

🔹 2. Modern Atom Teorisi (Kuantum Modeli)

Modern teoriye göre elektronlar, belirli yörüngelerde değil, ihtimallerle belirlenen enerji bölgelerinde (orbitallerde) bulunur. Bu teorinin temeli Schrödinger’in dalga denklemine dayanır.

🔹 3. Kuantum Sayıları

Her bir elektronun yerini ve enerjisini belirleyen 4 temel kuantum sayısı vardır:

🔹 4. Orbital Kavramı

• s orbitali: Küresel, 1 tane

• p orbitali: Dambıl şeklinde, 3 tane

• d orbitali: Karmaşık, 5 tane

• f orbitali: Daha karmaşık, 7 tane

Her orbital en fazla 2 elektron alabilir.

🔹 5. Elektron Dizilimi ve Aufbau Prensibi

Aufbau (inşa) kuralına göre elektronlar en düşük enerjili orbitalden başlayarak yerleşir.

Dizilim sırası:
1s < 2s < 2p < 3s < 3p < 4s < 3d < 4p < 5s < 4d < 5p…

Pauli İlkesi: Her orbitalde zıt spinli en fazla 2 elektron bulunur.

Hund Kuralı: Aynı enerji seviyesindeki orbitaller önce tek tek, sonra çiftlenerek dolar.

🔹 6. Elektron Dizilimi Örnekleri

Oksijen (Z=8):
1s² 2s² 2p⁴
→ 2p orbitaline 4 elektron: ↑↓ ↑ ↑

Kalsiyum (Z=20):
1s² 2s² 2p⁶ 3s² 3p⁶ 4s²

🔹 7. Değerlik Elektron ve Soygaz Dizilimi

• Değerlik elektron: En dış katmandaki elektronlar (kimyasal tepkimelerde etkilidir)

• Soygaz gösterimi: En yakın soygazdan başlanarak yapılır.

Örnek:
Sodyum (Z=11) → [Ne] 3s¹

🔍 Örnek Soru:

Soru: Z=17 olan bir elementin elektron dizilimi nedir?
A) 1s² 2s² 2p⁶ 3s² 3p⁵
B) 1s² 2s² 2p⁶ 3s² 4s⁵
C) 1s² 2s² 2p⁶ 3p⁵ 4s²
D) 1s² 2s² 2p⁶ 3s³ 3p²
E) 1s² 2s² 2p⁶ 3s² 3p⁶

Çözüm: Toplam 17 elektron →
1s² (2) + 2s² (4) + 2p⁶ (10) + 3s² (12) + 3p⁵ (17)
→ Cevap: A

Modern Atom Teorisi Testi

1. Bir atomun 2. enerji düzeyinde kaç tane orbital bulunabilir?
A) 2
B) 3
C) 4
D) 8
E) 9

2. Aşağıdaki kuantum sayısı ikililerinden hangisi geçerli aynı orbitaldeki iki elektronu ifade edebilir?
A) n=2, l=1, mₗ=0, mₛ=+½ ve mₛ=+½
B) n=2, l=1, mₗ=0, mₛ=+½ ve mₛ=–½
C) n=3, l=2, mₗ=+3, mₛ=+½
D) n=1, l=1, mₗ=0, mₛ=–½
E) n=2, l=2, mₗ=1, mₛ=+½

3. Aşağıdakilerden hangisi Pauli dışlama ilkesi ile ilgilidir?
A) Elektronlar en düşük enerjili orbitale yerleşir
B) Orbitaller önce tek tek dolar
C) Bir orbitale zıt spinli en fazla iki elektron gelir
D) Yüksek enerjili orbitaller en son dolar
E) Elektronlar sürekli hareket halindedir

4. Z=10 olan neon elementinin elektron dizilimi aşağıdakilerden hangisidir?
A) 1s² 2s² 2p⁶
B) 1s² 2s² 2p⁴
C) 1s² 2s² 3s⁶
D) 1s² 2s² 2p⁵
E) 1s² 2s² 2p³

5. “Bir atomun en dış katmanındaki elektron sayısı” ifadesi aşağıdakilerden hangisini tanımlar?
A) Atom numarası
B) Çekirdek yükü
C) Katman sayısı
D) Değerlik elektron
E) Nötron sayısı

6. 3d alt orbitalinde maksimum kaç elektron bulunabilir?
A) 2
B) 4
C) 6
D) 10
E) 14

7. 2p alt orbitalinde 5 elektron varsa, elektronlar orbitallere nasıl yerleşmiştir?
A) ↑↓ ↑↓ ↑↓
B) ↑ ↑ ↑
C) ↑↓ ↑ ↑
D) ↑↓ ↑↓ ↑
E) ↑ ↓ ↑

8. Z=12 olan bir elementin soygaz gösterimi aşağıdakilerden hangisidir?
A) [Ne] 2s²
B) [He] 2s² 2p⁶ 3s²
C) [Ne] 3s²
D) [Ar] 3s²
E) [He] 2s² 3s²

9. Aşağıdaki orbital çiftlerinden hangisi enerji bakımından aynı seviyededir?
A) 2s – 3p
B) 3s – 3p
C) 3p – 4s
D) 4s – 3d
E) 2p – 3s

10. Z=15 olan fosforun elektron dağılımında değerlik elektron sayısı kaçtır?
A) 3
B) 4
C) 5
D) 6
E) 8

✅ Cevap Anahtarı:

1. C

2. B

3. C

4. A

5. D

6. D

7. C

8. C

9. B

10. C