Türkçe dil bilgisi, dilin doğru ve etkili bir şekilde kullanılabilmesi için temel bir gerekliliktir. Bu çerçevede “Cümle Bilgisi” ünitesi, hem “TYT Türkçe” hem de “KPSS Türkçe” derslerinde önemli bir yer tutar. Cümle bilgisi, dilin yapı taşlarından biri olan cümlelerin yapısını, türlerini ve işlevlerini anlamaya yönelik bilgileri içerir. Cümle türleri ise bu ünitenin temel konularından biridir. Cümle türleri, bir cümlenin amacına, yapısına ve yüklemine göre sınıflandırılmasını sağlar. Hem TYT hem de KPSS sınavlarında cümle bilgisi, adayların dilbilgisi kurallarını ne kadar iyi kavradıklarını ölçmek amacıyla sıkça sorulan konular arasında yer alır. Bu nedenle, cümle türleri konusuna hakim olmak, bu sınavlar için önemlidir.
Cümle Türleri Konu Anlatımı
1. Yüklemine Göre Cümleler:
- Fiil Cümlesi: Yüklemi fiil olan cümlelerdir. Örnek: “Öğretmen ders anlatıyor.”
- İsim Cümlesi: Yüklemi isim ya da isim soylu olan cümlelerdir. Örnek: “Bugün hava çok güzel.”
2. Yapısına Göre Cümleler:
- Basit Cümle: Tek bir yüklemi olan ve yan cümlecik içermeyen cümlelerdir. Örnek: “Kedi süt içiyor.”
- Birleşik Cümle: Bir ana cümle ve en az bir yan cümlecikten oluşan cümlelerdir. Bunlar da kendi içinde çeşitli türlere ayrılır:
- Girişik Birleşik Cümle: Yan cümleciği fiilimsi içeren cümlelerdir. Örnek: “Kitap okuyarak uyudu.”
- İç İçe Birleşik Cümle: Kendisi de cümle olan bir yan cümlecik içeren cümlelerdir. Örnek: “Ahmet, ‘Bugün yağmur yağacak.’ dedi.”
- Şartlı Birleşik Cümle: Yan cümleciği şart kipinde olan cümlelerdir. Örnek: “Gelirse hep birlikte sinemaya gideceğiz.”
3. Anlamına Göre Cümleler:
- Olumlu Cümle: Yüklemi olumlu olan cümlelerdir. Örnek: “Odasını topladı.”
- Olumsuz Cümle: Yüklemi olumsuz olan cümlelerdir. Örnek: “Odasını toplamadı.”
- Soru Cümlesi: Bir soruya yanıt almak amacıyla kurulan cümlelerdir. Örnek: “Evde kim var?”
4. Duygu ve Anlatımına Göre Cümleler:
- Ünlem Cümlesi: Duyguları ve coşkuları ifade eden cümlelerdir. Örnek: “Ne güzel bir gün!”
- Emir Cümlesi: Bir eylemin yapılması için emir veren cümlelerdir. Örnek: “Kapıyı kapat.”
Örnek Sorular
- Aşağıdaki cümlelerden hangisi fiil cümlesidir?
A) Bahçedeki çiçekler solmuş.
B) Ne güzel bir gün!
C) Dışarıda kar yağıyor.
D) Çocuklar neşe içinde.Doğru Cevap: C
- Aşağıdaki cümlelerden hangisi birleşik cümledir?
A) Bugün hava çok soğuk.
B) Kitap okumayı seviyorum.
C) Annem yemek yaparken ben ödev yaptım.
D) Burası çok kalabalık.Doğru Cevap: C
- Aşağıdaki cümlelerin hangisinde bir şart cümlesi yer almaktadır?
A) Seni seviyorum.
B) Yarın buluşuruz.
C) Eğer gelirsen, seni görürüm.
D) Çok mutluyum.Doğru Cevap: C