Türkçe dil becerileri, TYT ve KPSS gibi önemli sınavlarda başarılı olmanın anahtarlarından biridir. Bu sınavlar, dilin farklı alanlarındaki hakimiyetinizi ölçer ve “Sözcükte Anlam” ünitesi, bu doğrultuda önemli bir yere sahiptir. Sözcükte Anlam ünitesi, bireylerin dilin inceliklerini kavramalarına yardımcı olur ve bu bağlamda “Kişileştirme (Teşhis)” konusu, dilin sanatsal kullanımını anlamak için kritik bir öneme sahiptir. Kişileştirme, cansız varlıklara insan özellikleri yükleyerek anlatım zenginliği sağlar ve bu, hem yazılı hem de sözlü iletişimde etkili bir araçtır. Bu nedenle, TYT Türkçe ve KPSS Türkçe derslerinde kişileştirme konusunun doğru anlaşılması, sınav başarısı için gereklidir.
Konu Anlatımı: Kişileştirme (Teşhis)
Kişileştirme, edebi bir sanat olan teşhis (personifikasyon) ile nesnelere, doğa olaylarına veya hayvanlara insan özellikleri yükleyerek onları canlandırma sanatıdır. Türk edebiyatında sıkça kullanılan bu sanat, okuyucu veya dinleyicinin olayları daha canlı ve etkileyici bir şekilde tahayyül etmesini sağlar. Örneğin, “Rüzgar hışırdayarak ağaçların dallarını okşadı.” cümlesinde rüzgarın insan gibi davranması durumu kişileştirmenin örneğidir. Burada, rüzgarın hışırdaması ve dalları okşaması, sanki bir insanmış gibi düşünüldüğünde daha etkileyici bir anlatım sunar.
Kişileştirmenin kullanıldığı metinler, okuyucuya daha duygusal ve etkileyici bir deneyim sunar. Bu tür sanatsal anlatımlar, edebi metinlerin derinliğini artırır ve okuyucunun metinle daha güçlü bir bağ kurmasına yardımcı olur. Kişileştirme, şiirlerde, masallarda ve hikayelerde sıkça karşımıza çıkar ve çocuklar için yazılan metinlerde de didaktik bir amaca hizmet eder.
Örnek Sorular
- Aşağıdaki cümlelerin hangisinde kişileştirme sanatı kullanılmıştır?
- A) Güneş, dağların ardında kayboldu.
- B) Nehir, coşkuyla şehri dolaşıyordu.
- C) Ağaçlar yaprak dökmeye başladı.
- D) Rüzgar soğuk esiyordu.
Doğru cevap: B (Nehir, coşkuyla şehri dolaşıyor.)
- Aşağıdaki dizelerin hangisinde kişileştirme sanatı vardır?
- A) “Bulutlar gökyüzünde ağır ağır süzülüyordu.”
- B) “Gök gürültüsü, geceyi böldü.”
- C) “Yıldızlar, göz kırparken geceye.”
- D) “Ağaçlar, rüzgarla dans etti.”
Doğru cevap: D (Ağaçlar, rüzgarla dans ediyor.)
- Aşağıdaki cümlelerin hangisinde kişileştirme sanatı bulunmamaktadır?
- A) “Yağmur, camı tıklatarak içeri girmek istedi.”
- B) “Deniz, dalgalarıyla sahili kucakladı.”
- C) “Kediler, sokakta koşturuyordu.”
- D) “Güneş, bulutların arasından gülümsedi.”
Doğru cevap: C (Kediler, sokakta koşturuyordu.)