I. TBMM Dönemi Konu Anlatımı

📌 23 Nisan 1920’de açılan I. Türkiye Büyük Millet Meclisi (I. TBMM), Millî Mücadele’yi yönetmek ve yeni bir devletin temellerini atmak amacıyla kurulmuştur.
✔ Bu dönemde hem iç isyanlarla hem de işgallere karşı mücadele edilmiştir.
✔ Mustafa Kemal, Meclis’in açılışıyla halk iradesini temel alan yeni bir yönetim anlayışını hayata geçirmiştir.

1. I. TBMM’nin Açılması (23 Nisan 1920)

📌 I. TBMM, İstanbul’un işgal edilmesi ve Osmanlı Mebusan Meclisi’nin dağıtılması üzerine Ankara’da açılmıştır.

✔ Meclis’in Açılma Nedenleri:

• İstanbul’un işgali nedeniyle yeni bir yönetim oluşturma zorunluluğu
• Millî Mücadele’yi daha güçlü bir şekilde yönetmek
• Halkın temsilcileri aracılığıyla bir yönetim oluşturmak

📌 Mustafa Kemal, I. TBMM’nin açılışıyla Millî Mücadele’yi halk iradesine dayalı bir yönetimle sürdürmeyi amaçlamıştır.

✔ Meclis’in Özellikleri:

• Olağanüstü yetkilere sahiptir (Güçler Birliği İlkesi uygulanmıştır).
• Kurucu meclis niteliğindedir (Yeni bir devlet kurma amacı taşımaktadır).
• Meclis hükümeti sistemi uygulanmıştır (Meclis içinden hükümet seçilmiştir).

📌 “Egemenlik, kayıtsız şartsız milletindir.” ilkesi benimsenerek padişahın yetkileri tamamen ortadan kaldırılmıştır.

2. I. TBMM’nin Aldığı İlk Kararlar

📌 Meclis açıldıktan sonra yeni yönetim anlayışı belirlenmiş ve Millî Mücadele’ye yönelik kararlar alınmıştır.

✔ Alınan Önemli Kararlar:

• Osmanlı hükümeti yok sayılmış, İstanbul hükümetiyle bağlar koparılmıştır.
• Meclis, yasama ve yürütme yetkisini doğrudan kullanmıştır (Güçler Birliği İlkesi).
• Hükümet üyeleri meclis içinden seçilmiştir.
• Millî Mücadele’yi yönetmek için “İcra Vekilleri Heyeti” (Bakanlar Kurulu) oluşturulmuştur.
• Padişah ve halifenin durumu, işgalden kurtulunca halk tarafından belirlenecektir.

📌 Bu kararlarla yeni bir devletin temelleri atılmış, Osmanlı yönetimi fiilen yok sayılmıştır.

3. İç İsyanlar ve Meclis’in Tepkisi

📌 I. TBMM’nin karşılaştığı en büyük sorunlardan biri iç isyanlardır.

✔ İsyanların Nedenleri:

• İstanbul Hükümeti ve İtilaf Devletleri’nin kışkırtmaları
• Azınlıkların bağımsız devlet kurma girişimleri
• Kuvayı Milliye’ye karşı çıkanlar
• Saltanat yanlılarının halkı kışkırtması

📌 Önemli İsyanlar:
✔ Anzavur ve Kuvay-ı İnzibatiye İsyanı → İstanbul Hükümeti desteklemiştir.
✔ Bolu, Düzce, Yozgat, Konya isyanları → Saltanat yanlıları tarafından çıkarılmıştır.
✔ Çerkez Ethem Ayaklanması → Kuvayı Milliye’nin düzenli orduya katılmasını reddetmesiyle ortaya çıkmıştır.

✔ İsyanlara Karşı Alınan Önlemler:

• Hıyanet-i Vataniye Kanunu çıkarılmıştır (İsyancılar vatana ihanetle suçlanmıştır).
• İstiklal Mahkemeleri kurulmuştur (Hızlı yargılama yaparak isyanları bastırmıştır).

📌 Bu önlemler sayesinde isyanlar büyük ölçüde bastırılmış, Millî Mücadele’nin önü açılmıştır.

4. I. TBMM’nin Yaptığı Önemli Düzenlemeler

📌 Meclis, hem savaş yönetimi hem de yeni bir devletin kurulması için çeşitli düzenlemeler yapmıştır.

✔ Düzenli Ordu Kurulması (1920):

• Kuvayı Milliye kaldırılmış, yerine düzenli ordu kurulmuştur.
• İsmet İnönü, Batı Cephesi Komutanı olarak atanmıştır.

✔ Ankara’nın Başkent Olması (1920):

• İstanbul’un işgal edilmesi üzerine yönetim merkezi olarak Ankara belirlenmiştir.

✔ İstiklal Marşı’nın Kabulü (12 Mart 1921):

• Mehmet Akif Ersoy’un yazdığı İstiklal Marşı, millî bağımsızlık ruhunu yansıtması nedeniyle kabul edilmiştir.

📌 Bu düzenlemeler, Millî Mücadele’nin güçlenmesini ve halkın direncini artırmıştır.

5. I. TBMM’nin Kapanışı ve Yerine Yeni Meclisin Açılması (1923)

📌 I. TBMM, Kurtuluş Savaşı’nı yöneten ve yeni devletin temellerini atan meclistir.

✔ Savaşın kazanılmasının ardından yönetim sistemini güçlendirmek için I. TBMM feshedilmiş ve yerine II. TBMM açılmıştır.
✔ Cumhuriyet’in ilanı ve yeni anayasanın hazırlanması için yeni meclis oluşturulmuştur.

📌 Böylece, Türkiye Cumhuriyeti’nin temelleri atılmış ve modern devlet anlayışına geçiş sağlanmıştır.

Örnek Sorular

1. Aşağıdakilerden hangisi I. TBMM’nin temel özelliklerinden biri değildir?
A) Olağanüstü yetkilere sahip olması
B) Güçler Birliği ilkesini benimsemesi
C) Meclis hükümeti sistemini uygulaması
D) Cumhuriyet rejimini ilan etmesi
E) İstiklal Mahkemeleri’ni kurması

2. I. TBMM’nin açılma nedenleri arasında aşağıdakilerden hangisi yer almaz?
A) Osmanlı Mebusan Meclisi’nin dağıtılması
B) İstanbul’un işgal edilmesi
C) Yeni bir anayasa hazırlanması
D) Millî Mücadele’yi halk iradesine dayandırmak
E) Egemenliği padişahın yetkisine bırakmak

3. I. TBMM’ye karşı çıkarılan isyanlara karşı alınan en önemli önlemlerden biri aşağıdakilerden hangisidir?
A) Tehcir Kanunu’nun çıkarılması
B) İstiklal Mahkemeleri’nin kurulması
C) Lozan Antlaşması’nın imzalanması
D) Misak-ı Milli kararlarının alınması
E) Sevr Antlaşması’nın reddedilmesi

4. I. TBMM tarafından düzenli ordunun kurulmasına neden olan olay aşağıdakilerden hangisidir?
A) İstanbul’un işgali
B) Kuvayı Milliye’nin yetersiz kalması
C) İtilaf Devletleri’nin barış teklifi yapması
D) Anayasa’nın kabul edilmesi
E) Saltanatın kaldırılması

5. I. TBMM’nin aldığı en önemli kararlardan biri aşağıdakilerden hangisidir?
A) Hilafetin kaldırılması
B) Padişahın yetkilerinin artırılması
C) Hıyanet-i Vataniye Kanunu’nun çıkarılması
D) Saltanatın güçlendirilmesi
E) Osmanlı Devleti’ni yeniden canlandırma kararı

I. TBMM Dönemi Ünitesi Testi

📌 Aşağıdaki test, “I. TBMM Dönemi” ünitesini kapsayan 10 soruluk bir değerlendirme testidir.

1. Aşağıdakilerden hangisi I. TBMM’nin temel özelliklerinden biri değildir?
A) Olağanüstü yetkilere sahip olması
B) Güçler Birliği ilkesini benimsemesi
C) Meclis hükümeti sistemini uygulaması
D) Cumhuriyet rejimini ilan etmesi
E) İstiklal Mahkemeleri’ni kurması

2. I. TBMM’nin açılma nedenleri arasında aşağıdakilerden hangisi yer almaz?
A) Osmanlı Mebusan Meclisi’nin dağıtılması
B) İstanbul’un işgal edilmesi
C) Yeni bir anayasa hazırlanması
D) Millî Mücadele’yi halk iradesine dayandırmak
E) Egemenliği padişahın yetkisine bırakmak

3. I. TBMM’ye karşı çıkarılan isyanlara karşı alınan en önemli önlemlerden biri aşağıdakilerden hangisidir?
A) Tehcir Kanunu’nun çıkarılması
B) İstiklal Mahkemeleri’nin kurulması
C) Lozan Antlaşması’nın imzalanması
D) Misak-ı Milli kararlarının alınması
E) Sevr Antlaşması’nın reddedilmesi

4. I. TBMM tarafından düzenli ordunun kurulmasına neden olan olay aşağıdakilerden hangisidir?
A) İstanbul’un işgali
B) Kuvayı Milliye’nin yetersiz kalması
C) İtilaf Devletleri’nin barış teklifi yapması
D) Anayasa’nın kabul edilmesi
E) Saltanatın kaldırılması

5. I. TBMM’nin aldığı en önemli kararlardan biri aşağıdakilerden hangisidir?
A) Hilafetin kaldırılması
B) Padişahın yetkilerinin artırılması
C) Hıyanet-i Vataniye Kanunu’nun çıkarılması
D) Saltanatın güçlendirilmesi
E) Osmanlı Devleti’ni yeniden canlandırma kararı

6. I. TBMM, Millî Mücadele’yi yürütmek amacıyla aşağıdaki hangi ilkeyi benimsemiştir?
A) Güçler Ayrılığı İlkesi
B) Meclis Hükümeti Sistemi
C) Liberal Ekonomi Sistemi
D) Anayasal Monarşi
E) Laiklik İlkesi

7. I. TBMM’nin en önemli görevlerinden biri olan “Millî Mücadele’yi yönetmek” amacıyla kurulan yürütme organı aşağıdakilerden hangisidir?
A) Meclis Başkanı
B) İstiklal Mahkemeleri
C) Temsil Heyeti
D) İcra Vekilleri Heyeti
E) Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti

8. I. TBMM’ye karşı çıkarılan iç isyanların ortak amacı aşağıdakilerden hangisidir?
A) Saltanatı güçlendirmek
B) Osmanlı Devleti’ni yeniden diriltmek
C) Millî Mücadele’yi zayıflatmak
D) Meclis’in yetkilerini artırmak
E) Osmanlı padişahını Ankara’ya taşımak

9. I. TBMM’nin çıkardığı “Hıyanet-i Vataniye Kanunu” ile aşağıdakilerden hangisi hedeflenmiştir?
A) Meclis başkanının yetkilerini artırmak
B) Anayasal düzeni yeniden kurmak
C) Osmanlı hükümetini güçlendirmek
D) İsyanları bastırmak ve vatan hainliğiyle mücadele etmek
E) İtilaf Devletleri ile uzlaşma sağlamak

10. I. TBMM’nin açılmasıyla birlikte Osmanlı yönetimiyle ilgili alınan en önemli karar aşağıdakilerden hangisidir?
A) Osmanlı hükümetiyle işbirliği yapılması
B) Saltanat ve hilafetin desteklenmesi
C) Osmanlı Hükümeti’nin yok sayılması
D) Padişah Vahdettin’in Ankara’ya çağrılması
E) İstanbul Hükümeti’nin yeni anayasa yapması

Cevap Anahtarı

1 – D
2 – E
3 – B
4 – B
5 – C
6 – B
7 – D
8 – C
9 – D
10 – C