TYT Türkçe Deyim ve Atasözü Konu Anlatımı

Türkçede deyim ve atasözleri, sadece dilin zenginliğini yansıtan kalıplaşmış ifadeler değil, aynı zamanda geleneklerimizi, kültürel değerlerimizi ve hayat tecrübelerimizi yansıtan sözlü miraslardır. Günlük konuşmalardan edebi metinlere kadar pek çok alanda kullanılan bu ifadeler, dili daha etkileyici ve güçlü hale getirir.

Atasözleri, geçmişten günümüze aktarılan öğüt ve ders veren özlü sözlerdir. Çoğu zaman mecaz anlam içerir ve toplumun ortak değerlerini, hayat görüşlerini yansıtır. Deyimler ise, bir olayı, durumu veya duyguyu etkili ve çarpıcı bir şekilde anlatan kalıplaşmış söz öbekleridir. Genellikle mecaz anlam taşırlar ve anlatımı güçlendirirler.

TYT Türkçe’de deyim ve atasözleri anlam bilgisi sorularında sıkça karşımıza çıkar. Bu konuyu iyi kavrayabilmek için, deyim ve atasözlerinin ne anlama geldiğini, nasıl kullanıldığını ve nasıl yorumlanması gerektiğini bilmek büyük avantaj sağlar.

1. Atasözleri

1.1. Atasözlerinin Tanımı

Atasözleri, bir toplumun ortak tecrübelerinden süzülerek nesilden nesile aktarılan, öğüt verici ve genellikle mecaz anlam içeren kalıplaşmış sözlerdir. Atasözleri, geçmişten günümüze gelen bilgeliği, ahlaki değerleri ve toplumun hayat görüşünü yansıtır.

📌 Örnek Tanımlar:
✔ “Atasözleri, uzun gözlemlere ve tecrübelere dayanan, öğüt ve ders veren kısa ve özlü sözlerdir.”
✔ “Atalarımızın yaşadıkları olaylardan çıkardıkları sonuçları kısa ve etkili bir şekilde anlatan sözlerdir.”

📌 Örnek Atasözleri:
✅ “Ne ekersen, onu biçersin.” → (İnsan yaptığı her davranışın karşılığını görür.)
✅ “Taş yerinde ağırdır.” → (Bir kişi veya şey, kendi ortamında daha değerlidir.)
✅ “İyilik eden iyilik bulur.” → (İyilik yapan kişi, karşılığında iyilik görür.)

1.2. Atasözlerinin Özellikleri

📌 Atasözlerini diğer söz gruplarından ayıran bazı özellikler vardır:

✔ Kalıplaşmış sözlerdir.
✔ Genellikle mecaz anlam içerirler.
✔ Öğüt ve ders verme amacı taşırlar.
✔ Toplumun ortak değerlerini ve hayat tecrübelerini yansıtırlar.
✔ Anonimdirler (kim tarafından söylendiği belli değildir).

📍 Örnekler:
✅ “Ağaç yaşken eğilir.” → (İnsan küçük yaşta eğitilmelidir.)
✅ “Ayağını yorganına göre uzat.” → (Gelire göre harcama yap.)
✅ “Azıcık aşım, kaygısız başım.” → (Elindekilerle yetinmek insanı mutlu eder.)

1.3. Atasözlerinin Anlam Özellikleri

📌 Atasözleri iki farklı anlam özelliği gösterebilir:

🔹 Gerçek Anlamlı Atasözleri:
✔ Kelimeler, sözlük anlamında kullanılmıştır.
✔ Mecaz içermez, doğrudan anlaşılır.

📍 Örnekler:
✅ “Ak akçe kara gün içindir.” → (Para biriktirmek zor zamanlar için iyidir.)
✅ “El elden üstündür.” → (Başkaları da bizden daha iyi olabilir.)

🔹 Mecaz Anlamlı Atasözleri:
✔ Kelimeler gerçek anlamlarından farklı bir anlama gelecek şekilde kullanılmıştır.
✔ Daha çok mecaz, ima ve dolaylı anlatım içerir.

📍 Örnekler:
✅ “Ne ekersen, onu biçersin.” → (İnsan yaptığı iyilik veya kötülüğün karşılığını görür.)
✅ “Komşu komşunun külüne muhtaçtır.” → (İnsanlar en küçük şeyler için bile yardımlaşmaya ihtiyaç duyar.)

🔍 Örnek Soru:
Aşağıdaki atasözlerinden hangisi gerçek anlamdadır?

A) Üzüm üzüme baka baka kararır. ❌ (Mecaz anlam)
B) El elden üstündür. ✅ (Gerçek anlam)
C) Ne ekersen, onu biçersin. ❌ (Mecaz anlam)
D) Ayağını yorganına göre uzat. ❌ (Mecaz anlam)

Doğru Cevap: B şıkkı, çünkü burada el elden üstündür ifadesi, kelimelerin gerçek anlamında kullanıldığı bir atasözüdür.

1.4. Atasözlerinde Neden-Sonuç İlişkisi

📌 Birçok atasözü, neden-sonuç ilişkisi kurarak öğüt verir.

📍 Örnekler:

✅ “Ne ekersen, onu biçersin.” → (Nedeni: Çalışkan olmak / Sonucu: Başarılı olmak veya tembelliğin sonucu başarısızlık olur.)
✅ “İyilik eden iyilik bulur.” → (Nedeni: İyilik yapmak / Sonucu: Karşılığında iyilik görmek.)
✅ “Sakla samanı, gelir zamanı.” → (Nedeni: Önemsiz şeyleri atmamak / Sonucu: Zamanla işe yarayabilir.)

🔍 Örnek Soru:
Aşağıdaki atasözlerinden hangisi neden-sonuç ilişkisi içerir?

A) Ağaç yaşken eğilir. ❌
B) Ne ekersen, onu biçersin. ✅
C) Komşu komşunun külüne muhtaçtır. ❌
D) Dost başa, düşman ayağa bakar. ❌

Doğru Cevap: B şıkkı, çünkü “Ne ekersen, onu biçersin.” atasözü, çalışkanlığın veya tembelliğin sonucunu vurgulayan bir neden-sonuç ilişkisi kurmaktadır.

1.5. Atasözlerinin Evrensel ve Toplumsal Mesajları

📌 Bazı atasözleri evrensel mesajlar içerirken, bazıları toplumun kültürel yapısına özgüdür.

✔ Evrensel Atasözleri:
➡ Dünya genelinde farklı kültürlerde de benzer anlamlar taşır.

📍 Örnekler:
✅ “Ne ekersen, onu biçersin.” (Her toplumda çalışma ve emeğin karşılık bulacağı bilinir.)
✅ “Azıcık aşım, kaygısız başım.” (Minimalizm ve kanaatkârlık birçok kültürde benimsenmiştir.)

✔ Topluma Özgü Atasözleri:
➡ Sadece belirli bir kültür veya toplumun yaşam tarzına, inanışlarına ve geleneklerine dayanır.

📍 Örnekler:
✅ “Komşu komşunun külüne muhtaçtır.” (Türk toplumunda komşuluk ilişkileri önemlidir.)
✅ “Düğün değil bayram değil, eniştem beni niye öptü?” (Beklenmedik olaylar karşısında şüphe duyma eğilimi.)

1.6. Atasözleri ile İlgili TYT Soru Tipleri

📌 1️⃣ Anlamı Bulma Soruları:
“Aşağıdaki atasözlerinden hangisi tasarrufun önemini vurgulamaktadır?”

A) Komşu komşunun külüne muhtaçtır. ❌
B) Sakla samanı, gelir zamanı. ✅
C) El elden üstündür. ❌
D) Ne ekersen, onu biçersin. ❌

📌 2️⃣ Cümlede Kullanım Soruları:
“Aşağıdaki cümlelerin hangisinde atasözü kullanılmıştır?”

A) Yeni bir iş bulmak istiyorum. ❌
B) Komşu komşunun külüne muhtaçtır. ✅
C) Kitap okumayı çok seviyorum. ❌
D) Kahve içmek insanı rahatlatır. ❌

Atasözleri, toplumların ortak değerlerini ve tecrübelerini yansıtan özlü sözlerdir. TYT Türkçe’de bu ifadelerin anlamlarını doğru yorumlamak, kelime bilgisi ve anlam sorularında büyük avantaj sağlar.

2. Deyimler

2.1. Deyimlerin Tanımı

Deyimler, bir durumu, düşünceyi veya duyguyu etkili ve kısa bir şekilde anlatan kalıplaşmış söz öbekleridir. Genellikle mecaz anlam taşırlar ve konuşma dilinde sıkça kullanılırlar.

📌 Özellikleri:
✔ Genellikle mecaz anlam içerirler.
✔ Anlatımı güçlendiren ve etkileyici hale getiren söz öbekleridir.
✔ Kalıplaşmıştır, kelimelerin sırası değiştirilemez.
✔ Genellikle iki ya da daha fazla kelimeden oluşur.
✔ Cümlede çoğunlukla fiil gibi görev yapar.

📍 Örnek Deyimler ve Anlamları:
✅ “Burnundan kıl aldırmamak.” → (Kibirli ve kendini üstün görmek.)
✅ “Elini taşın altına koymak.” → (Bir işe sorumluluk alarak katılmak.)
✅ “Ayağına taş bağlamak.” → (Birinin ilerlemesini veya başarıya ulaşmasını engellemek.)

2.2. Deyimlerin Özellikleri

📌 1️⃣ Deyimler genellikle mecaz anlam içerir.
✔ “Elini eteğini çekmek.” → (Bir işi tamamen bırakmak.)
✔ “Dut yemiş bülbüle dönmek.” → (Sessizleşmek, konuşamaz hâle gelmek.)

📌 2️⃣ Deyimler anlatımı güçlendirir ve kısa bir ifadeyle çok şey anlatır.
✔ “Düşe kalka öğrenmek.” → (Hatalar yaparak tecrübe kazanmak.)
✔ “Karnı zil çalmak.” → (Çok aç olmak.)

📌 3️⃣ Deyimler kalıplaşmıştır, kelime sırası değiştirilemez.
✔ “Burnundan kıl aldırmamak.” ✅ → Doğru
✔ “Kıl aldırmamak burnundan.” ❌ → Yanlış

2.3. Deyimlerin Cümlede Kullanımı

📍 Örnekler:

✅ “Bu işi hemen yapmalıyız, artık elimizi taşın altına koyma zamanı.” → (Sorumluluk almak.)
✅ “Beni hiç dinlemiyor, söylediklerim bir kulağından girip diğerinden çıkıyor.” → (Dikkat etmiyor, umursamıyor.)
✅ “Öğretmenin sorusunu bilemeyince dili tutuldu.” → (Heyecanlanarak konuşamamak.)

🔍 Örnek Soru:
Aşağıdaki cümlelerden hangisinde deyim kullanılmıştır?

A) Dersine çok çalıştı. ❌
B) Bütün gece gözüne uyku girmedi. ✅
C) Bugün hava çok sıcak. ❌
D) Yemek yapmayı seviyorum. ❌

Doğru Cevap: B şıkkı, çünkü “gözüne uyku girmemek” bir deyimdir ve uykusuzluğu mecaz anlamda anlatır.

2.4. Deyimlerin Anlam Özellikleri

📌 1️⃣ Gerçek Anlamlı Deyimler:
Bazı deyimler, kelimelerin sözlük anlamına uygun şekilde kullanılabilir.

📍 Örnekler:
✅ “Kılı kırk yarmak.” → (Çok dikkatli ve titiz davranmak.)
✅ “Gözden düşmek.” → (Değerini yitirmek.)

📌 2️⃣ Mecaz Anlamlı Deyimler:
Birçok deyim gerçek anlamının dışında, farklı bir anlam kazanarak kullanılır.

📍 Örnekler:
✅ “Pireyi deve yapmak.” → (Küçük bir meseleyi büyütmek.)
✅ “Saman altından su yürütmek.” → (Gizlice bir iş çevirmek.)

🔍 Örnek Soru:
Aşağıdaki deyimlerden hangisi mecaz anlamlıdır?

A) Kılı kırk yarmak. ✅
B) Gözlerini açmak. ❌
C) Kapıyı kapatmak. ❌
D) Masaya oturmak. ❌

Doğru Cevap: A şıkkı, çünkü “Kılı kırk yarmak” deyimi mecaz anlam içerir ve dikkatli davranmayı anlatır.

2.5. Deyimlerin Anlatımı Güçlendirme Yolları

📌 1️⃣ Abartılı Anlatım İçeren Deyimler:
Bazı deyimler, anlamı daha çarpıcı hale getirmek için abartma (mübalağa) içerir.

📍 Örnekler:
✅ “Karnı zil çalmak.” → (Çok aç olmak.)
✅ “Kan beynine sıçramak.” → (Çok sinirlenmek.)

📌 2️⃣ Mizahi Anlatım İçeren Deyimler:
Bazı deyimler, esprili ve eğlenceli bir anlatım içerir.

📍 Örnekler:
✅ “Dost başa, düşman ayağa bakar.” → (İnsanların karakterlerini anlamak için bakış açısına dikkat edilmelidir.)
✅ “Ayıkla pirincin taşını.” → (Zor bir işe girmek.)

📌 3️⃣ Tezat İçeren Deyimler:
Bazı deyimler, zıt kavramları içinde barındırarak dikkat çeker.

📍 Örnekler:
✅ “Ağırdan almak.” → (Bir işi yavaşça yapmak.)
✅ “Bıçak gibi kesilmek.” → (Bir olayın aniden sona ermesi.)

🔍 Örnek Soru:
Aşağıdaki deyimlerden hangisi abartılı bir anlatım içerir?

A) Karnı zil çalmak. ✅
B) Kalem tutmak. ❌
C) Kitap okumak. ❌
D) Bahçeye çıkmak. ❌

Doğru Cevap: A şıkkı, çünkü “Karnı zil çalmak” deyimi açlığın abartılı bir şekilde anlatılmasıdır.

2.6. Deyimler ile İlgili TYT Soru Tipleri

📌 1️⃣ Deyimin Anlamını Bulma Soruları:
🔍 “Aşağıdaki cümlelerin hangisinde kullanılan deyimin anlamı ‘çok şaşırmak’ ile ilgilidir?”

A) Gözleri fal taşı gibi açıldı. ✅
B) Saman altından su yürütüyor. ❌
C) Burnundan kıl aldırmıyor. ❌
D) Kılı kırk yarıyor. ❌

📌 2️⃣ Cümlede Kullanım Soruları:
🔍 “Aşağıdaki cümlelerin hangisinde deyim kullanılmıştır?”

A) Yeni bir iş bulmalıyım. ❌
B) Dizlerinin bağı çözüldü. ✅
C) Kitap okumayı seviyorum. ❌
D) Sabah yürüyüş yaptım. ❌

📌 3️⃣ Örtülü Anlam Soruları:
🔍 “Aşağıdaki deyimlerden hangisi, bir insanın sorumluluktan kaçındığını gösterir?”

A) Elini eteğini çekmek. ✅
B) Gözlerini dört açmak. ❌
C) Ayakları yere basmak. ❌
D) Dolu dizgin gitmek. ❌

Deyimler, Türkçenin anlatım gücünü artıran ve dilimizi daha etkili kullanmamızı sağlayan önemli söz öbekleridir. TYT Türkçe’de deyimleri doğru anlamak ve yorumlayabilmek, anlam bilgisi sorularında büyük avantaj sağlar.

3. Atasözleri ve Deyimlerin Karşılaştırılması

Türkçede atasözleri ve deyimler, sıkça kullanılan ve anlatımı güçlendiren kalıplaşmış sözlerdir. Ancak bu iki söz grubu amaç, yapı ve anlam açısından farklı özellikler taşır. TYT Türkçe’de, deyim ve atasözleri arasındaki farkları iyi kavramak, kelime bilgisi ve anlam sorularında doğru yorum yapmayı sağlar.

Bu bölümde, atasözleri ve deyimler arasındaki farkları detaylıca ele alacağız.

3.1. Atasözleri ve Deyimlerin Ortak Özellikleri

📌 1️⃣ Kalıplaşmış ifadelerdir.
✔ Kelime sıraları değiştirilemez.
✔ Genellikle belli bir formda bulunurlar.

📌 2️⃣ Çoğunlukla mecaz anlam taşırlar.
✔ Anlatımı güçlendirmek için benzetmeler içerirler.
✔ Kelimeler, gerçek anlamından farklı bir anlama gelebilir.

📌 3️⃣ Türkçenin sözlü kültür miraslarıdır.
✔ Yüzyıllardır halk arasında kullanılırlar.
✔ Dilin etkileyiciliğini ve anlatım gücünü artırırlar.

3.2. Atasözleri ve Deyimlerin Farkları

3.3. Atasözleri ve Deyimlerin Karşılaştırmalı Örnekleri

📍 Atasözü:
✅ “Ne ekersen, onu biçersin.” → (İnsan yaptığı her davranışın karşılığını görür.)
✅ “Komşu komşunun külüne muhtaçtır.” → (İnsanlar en küçük şeyler için bile yardımlaşmaya ihtiyaç duyar.)

📍 Deyim:
✅ “Elini taşın altına koymak.” → (Bir işe sorumluluk alarak katılmak.)
✅ “Göz boyamak.” → (İnsanları yanıltmak için bir şeyleri süslü göstermek.)

📌 Kıyaslama:
✔ “Ne ekersen, onu biçersin.” (Atasözü, bir ders veriyor.)
✔ “Elini taşın altına koymak.” (Deyim, bir durumu anlatıyor.)

3.4. Atasözleri ve Deyimlerin Kullanım Farkları

📌 Atasözleri Öğüt ve Ders Verir
✅ “Azıcık aşım, kaygısız başım.” → Kanaatkâr olmak mutluluk getirir.
✅ “Sakla samanı, gelir zamanı.” → Önemsiz görülen şeyler bile bir gün işe yarayabilir.

📌 Deyimler Durum Bildirir ve Anlatımı Güçlendirir
✅ “Düşe kalka öğrenmek.” → Hatalar yaparak tecrübe kazanmak.
✅ “İçi içine sığmamak.” → Çok heyecanlanmak, sabırsızlanmak.

🔍 Örnek Soru:
Aşağıdaki ifadelerden hangisi atasözüne örnektir?

A) Burnundan kıl aldırmamak. ❌ (Deyim)
B) Komşu komşunun külüne muhtaçtır. ✅ (Atasözü)
C) Gözü açık olmak. ❌ (Deyim)
D) Dört gözle beklemek. ❌ (Deyim)

Doğru Cevap: B şıkkı, çünkü öğüt veren bir atasözü içermektedir.

3.5. TYT’de Atasözleri ve Deyimlerle İlgili Soru Tipleri

📌 1️⃣ Anlamı Bulma Soruları:
🔍 “Aşağıdaki atasözlerinden hangisi ‘tasarruf yapmanın önemini’ anlatır?”

A) Komşu komşunun külüne muhtaçtır. ❌
B) Sakla samanı, gelir zamanı. ✅
C) Ne ekersen, onu biçersin. ❌
D) Dost başa, düşman ayağa bakar. ❌

📌 2️⃣ Atasözü mü Deyim mi?
🔍 “Aşağıdaki ifadelerden hangisi deyimdir?”

A) İşleyen demir ışıldar. ❌ (Atasözü)
B) Gözü açık olmak. ✅ (Deyim)
C) Sona kalan dona kalır. ❌ (Atasözü)
D) Sakla samanı, gelir zamanı. ❌ (Atasözü)

📌 3️⃣ Cümlede Kullanım Soruları:
🔍 “Aşağıdaki cümlelerin hangisinde atasözü kullanılmıştır?”

A) Elini taşın altına koymalısın. ❌ (Deyim)
B) Ak akçe kara gün içindir. ✅ (Atasözü)
C) Gözü açıldı, durumu fark etti. ❌ (Deyim)
D) Yorgan gitti, kavga bitti. ❌ (Atasözü ama anlam tam oturmuyor.)

Atasözleri ve deyimler Türkçenin anlatım gücünü artıran ve dilimizi daha etkili kullanmamızı sağlayan önemli söz öbekleridir. TYT Türkçe’de bu ifadeleri doğru anlamak ve yorumlayabilmek, kelime bilgisi ve anlam sorularında büyük avantaj sağlar.

4. TYT’de Deyim ve Atasözü Soru Tipleri ve Çözüm Teknikleri

TYT Türkçe’de deyim ve atasözü soruları, kelime bilgisi ve anlam soruları içinde sıkça yer alır. Bu sorular genellikle verilen bir deyim veya atasözünün anlamını bulma, cümlede nasıl kullanıldığını anlama ya da deyim ile atasözünü ayırt etme şeklinde karşımıza çıkar.

Bu bölümde, deyim ve atasözü soru tiplerini ve çözüm tekniklerini detaylıca ele alacağız.

4.1. TYT’de Karşımıza Çıkabilecek Soru Tipleri

📌 1️⃣ Deyim ve Atasözünün Anlamını Bulma Soruları
Bu tür sorularda, verilen deyim veya atasözünün gerçek anlamı değil, mecaz anlamı sorulur.

🔍 Örnek Soru:
Aşağıdaki cümlelerin hangisinde kullanılan deyimin anlamı ‘çok şaşırmak’ ile ilgilidir?

A) Gözleri fal taşı gibi açıldı. ✅
B) Saman altından su yürütüyor. ❌
C) Burnundan kıl aldırmıyor. ❌
D) Kılı kırk yarıyor. ❌

📌 Çözüm Tekniği:
✔ Öncelikle deyimin mecaz anlamını düşünmeliyiz.
✔ Kelime kelime anlamı yerine bütün olarak ne anlatıldığına odaklanmalıyız.

📌 2️⃣ Cümlede Deyim ve Atasözünün Kullanımı Soruları
Bu tür sorularda, verilen cümledeki deyim veya atasözünün anlamına dikkat edilmesi gerekir.

🔍 Örnek Soru:
Aşağıdaki cümlelerin hangisinde deyim kullanılmıştır?

A) Ders çalışırken hep dikkatli olurum. ❌
B) Dizlerinin bağı çözüldü. ✅
C) Kitap okumayı çok seviyorum. ❌
D) Sabah yürüyüş yaptım. ❌

📌 Çözüm Tekniği:
✔ Deyim veya atasözünün mecaz anlam içerip içermediğini kontrol etmeliyiz.
✔ Tam anlamıyla bir cümle mi, yoksa kelime grubu mu olduğuna dikkat etmeliyiz.

📌 3️⃣ Atasözü mü Deyim mi? Ayırt Etme Soruları
Bu tür sorularda, verilen ifadelerin atasözü mü yoksa deyim mi olduğunu belirlememiz istenir.

🔍 Örnek Soru:
Aşağıdakilerden hangisi atasözü değildir?

A) İşleyen demir ışıldar. ❌ (Atasözü)
B) Gözü açık olmak. ✅ (Deyim)
C) Sona kalan dona kalır. ❌ (Atasözü)
D) Sakla samanı, gelir zamanı. ❌ (Atasözü)

📌 Çözüm Tekniği:
✔ Atasözleri genellikle tam bir cümle şeklindedir ve öğüt verir.
✔ Deyimler ise bir durumu veya olayı mecaz yoluyla anlatır.

📌 4️⃣ Deyim ve Atasözlerinin İçerdiği Mesajı Bulma Soruları
Bu soru tipinde, deyim veya atasözünün hangi düşünceyi desteklediği sorulur.

🔍 Örnek Soru:
Aşağıdaki atasözlerinden hangisi tasarrufun önemini anlatır?

A) Komşu komşunun külüne muhtaçtır. ❌
B) Sakla samanı, gelir zamanı. ✅
C) Dost başa, düşman ayağa bakar. ❌
D) Ne ekersen, onu biçersin. ❌

📌 Çözüm Tekniği:
✔ Deyim veya atasözünün anlatmak istediği temel mesajı bulmalıyız.
✔ Sorunun bizden hangi mesajı istediğine dikkat etmeliyiz.

📌 5️⃣ Örtülü Anlam İçeren Sorular
Bu tür sorularda, atasözü veya deyimin cümlede doğrudan söylenmeyen ama ima edilen anlamını bulmamız gerekir.

🔍 Örnek Soru:
Aşağıdaki cümlelerden hangisinde kişinin sorumluluktan kaçındığı ima edilmektedir?

A) Elini eteğini çekmek. ✅
B) Gözlerini dört açmak. ❌
C) Ayakları yere basmak. ❌
D) Dolu dizgin gitmek. ❌

📌 Çözüm Tekniği:
✔ Cümlenin ima ettiği mesajı doğru anlamaya çalışmalıyız.
✔ Deyim veya atasözünün kullanıldığı bağlama dikkat etmeliyiz.

4.2. TYT’de Deyim ve Atasözü Sorularını Çözerken Dikkat Edilmesi Gerekenler

📌 1️⃣ Öncelikle deyim veya atasözünün mecaz anlamını anlamaya çalışın.
Bazı atasözleri ve deyimler kelime kelime çevrildiğinde anlam ifade etmeyebilir. Örneğin:

✅ “Pireyi deve yapmak.” → Küçük bir meseleyi gereğinden fazla büyütmek.

📌 2️⃣ Atasözü mü, deyim mi olduğuna dikkat edin.
✔ Atasözleri tam bir yargı içerir ve öğüt verir.
✔ Deyimler ise bir durumu mecazlı şekilde anlatır.

📌 3️⃣ Deyim veya atasözünün kullanımına göre farklı anlamlar taşıyabileceğini unutmayın.
Bazı deyimler farklı bağlamlarda farklı anlamlara gelebilir. Örneğin:

✔ “Gözü açık olmak.” → (Kurnaz ve dikkatli olmak.)
✔ “Gözü açılmak.” → (Bir şeyi yeni fark etmek, bilinçlenmek.)

📌 4️⃣ Sorunun bizden tam olarak ne istediğine dikkat edin.
Bazı sorular deyimin anlamını, bazıları cümledeki kullanımını, bazıları ise deyim ve atasözü ayrımını sorabilir.

📌 5️⃣ Cümlede geçen diğer kelimelerden ipuçları çıkarın.
Bazı deyimler veya atasözleri cümledeki diğer kelimelerle bağlantılıdır. Örneğin:

✅ “Dizlerinin bağı çözüldü.” → (Çok korktu, heyecanlandı.)

Bu deyim, “korku”, “heyecan”, “şaşkınlık” gibi ifadelerle ilişkili olabilir.

4.3. TYT’de Deyim ve Atasözü Sorularını Hızlı Çözmenin Püf Noktaları

✔ Deyim ve atasözlerinin anlamlarını ezberlemek yerine, mantığını kavrayın.
✔ Önce soruyu okuyup, verilen seçenekleri mantıklı şekilde ele alın.
✔ Kelime kelime çeviri yapmak yerine, deyimi veya atasözünü bütün olarak düşünün.
✔ Cümledeki bağlamı göz önünde bulundurun.
✔ Farklı anlamları olan deyimleri dikkatli inceleyin.

TYT Türkçe’de deyim ve atasözü soruları, öğrencilerin anlam bilgisi ve yorum yapma becerisini ölçen önemli sorular arasında yer alır. Deyim ve atasözlerini doğru anlamak, yorumlayabilmek ve hangi bağlamda kullanıldığını fark edebilmek, sınavda zaman kazandırır ve doğru seçenekleri bulmayı kolaylaştırır.

5. Deyim ve Atasözleri Testi

📌 Aşağıdaki soruları dikkatlice okuyun ve doğru seçeneği işaretleyin.

1. Aşağıdaki atasözlerinden hangisi doğrudan “sabırlı olmayı” öğütlemektedir?

A) Sakla samanı, gelir zamanı.
B) Sabır acıdır, meyvesi tatlıdır.
C) Dost başa, düşman ayağa bakar.
D) Komşu komşunun külüne muhtaçtır.

2. “İğneyle kuyu kazmak” deyimi hangi anlamı taşır?

A) Kolay ve rahat bir iş yapmak
B) Sabır ve azimle zor bir işi başarmaya çalışmak
C) İnsanların kusurlarını araştırmak
D) Karşılıksız iyilik yapmak

3. “Elini taşın altına koymak” deyimi aşağıdakilerden hangisiyle anlamca en yakındır?

A) Risk alarak sorumluluk almak
B) Kendi işine bakmak
C) Gizli işler çevirmek
D) Birine güvenmek

4. Aşağıdaki atasözlerinden hangisi “tutumluluğun” önemini vurgulamaktadır?

A) Ayağını yorganına göre uzat.
B) Azıcık aşım, kaygısız başım.
C) Damlaya damlaya göl olur.
D) Hepsi

5. “Burnundan kıl aldırmamak” deyimi hangi durumu anlatır?

A) Kendini üstün görmek, kibirli olmak
B) Çok fazla çalışmak
C) Küçük şeylerden büyük sonuçlar çıkarmak
D) Birine çok güvenmek

6. “Dost başa, düşman ayağa bakar.” atasözü hangi mesajı vermektedir?

A) İnsanlar güzel giyinmeli ve dikkat çekmeli
B) Gerçek dostlar, insanın iç dünyasına değer verir
C) İnsanlar düşmanlarını küçümsememeli
D) Düşmanlar her zaman hatalarımızı gözlemler

7. “Saman altından su yürütmek” deyimi hangi durumu anlatır?

A) Dürüst ve açık sözlü olmak
B) Gizlice iş yapmak, sinsice hareket etmek
C) Yavaş ve sabırlı davranmak
D) İnsanlarla iyi geçinmek

8. Aşağıdaki cümlelerden hangisinde deyim kullanılmıştır?

A) Çok yoruldum, biraz dinleneceğim.
B) Sınavda başarılı olmak için gece gündüz çalıştı.
C) Derslerde dikkatli olmalısın.
D) Her şeyi yüzüne gözüne bulaştırdı.

9. Aşağıdaki atasözlerinden hangisinde neden-sonuç ilişkisi vardır?

A) İşleyen demir ışıldar.
B) Azıcık aşım, kaygısız başım.
C) Komşu komşunun külüne muhtaçtır.
D) Dost kara günde belli olur.

10. Aşağıdaki cümlelerden hangisinde deyim veya atasözü kullanılmamıştır?

A) Sınav öncesi çok heyecanlandığı için eli ayağına dolaştı.
B) Bütün işlerini yarım bırakıyorsun, böyle yapmamalısın.
C) Kendi işini kendin yap, kimseye güvenme.
D) Ak akçe kara gün içindir.

Cevap Anahtarı:

1- B
2- B
3- A
4- D
5- A
6- B
7- B
8- D
9- A
10- B