Bugün sizlere Osmanlı İmparatorluğu’nun 18. yüzyılında önemli bir isim olan KPSS Tarih konusu Yirmisekiz Çelebi Mehmet’ten bahsedeceğim. Yirmisekiz Çelebi Mehmet, Osmanlı diplomatlarından biri olarak tarihimizde iz bırakan şahsiyetlerdendir. Onun yaşamı ve faaliyetleri, Osmanlı Devleti’nin Avrupa ile olan ilişkilerinde önemli bir dönüm noktasıdır.
Yirmisekiz Çelebi Mehmet Efendi, 18. yüzyılda Osmanlı İmparatorluğu’nda önemli bir elçidir. 1720-1721 yıllarında III. Ahmet döneminde Fransa’ya elçi olarak gönderilmiştir. Bu görev sırasında Paris’te gözlemler yapmış ve dönüşünde bu gözlemlerini “Sefaretname” adlı eserinde toplamıştır. Yirmisekiz Çelebi Mehmet Efendi’nin Paris’te yaptığı bu diplomatik görev, Osmanlı-Fransız ilişkileri açısından önemli bir dönüm noktası olmuş ve Osmanlı’nın Batı’ya açılma sürecinde etkili olmuştur. Paris’te gördüğü teknolojik ve kültürel yenilikler, Lale Devri olarak bilinen dönemde Osmanlı’da bazı reform hareketlerine ilham kaynağı olmuştur. Özellikle Batı mimarisi, sanat ve bilim alanında Osmanlı’da çeşitli yeniliklerin başlamasına vesile olmuştur. Yirmisekiz Çelebi Mehmet Efendi’nin izlenim ve notları, Osmanlı’nın Batı’yı tanıma ve anlama çabalarının önemli bir belgesidir ve tarihçiler için değerli bir kaynaktır.
Yirmisekiz Çelebi Mehmet Efendi, 1670 yılında İstanbul’da doğmuştur. Asıl adı Mehmet Efendi olup, “Yirmisekiz” lakabını, Enderun Mektebi’nde eğitim gördüğü sırada aldığı sıra numarasından almıştır. Eğitim hayatını başarıyla tamamlayan Mehmet Efendi, özellikle yabancı dil öğrenmeye ilgi duymuş ve bu konuda kendisini geliştirmiştir.
1718 yılında Pasarofça Antlaşması’nın ardından Lale Devri’nin başlamasıyla birlikte, Sultan III. Ahmed ve Sadrazam Nevşehirli Damat İbrahim Paşa, Osmanlı Devleti’ni Avrupa’nın gelişmişlik düzeyine ulaştırmayı amaçlayan reformları hayata geçirmeye başlamışlardı. Bu amaç doğrultusunda, Avrupa’daki gelişmeleri yakından takip etmek için Paris’e bir elçilik heyeti gönderilmeye karar verildi. Yirmisekiz Çelebi Mehmet Efendi, bu heyetin başına atanarak 1720 yılında Fransa’ya gönderildi.
Paris’e elçi olarak giden Yirmisekiz Çelebi Mehmet, burada yaklaşık bir buçuk yıl kalmış ve bu süre zarfında Fransa’nın siyasal, sosyal ve kültürel yapısını incelemiştir. Fransa’da gördüğü yenilikler ve Batı modernizasyonu üzerine detaylı gözlemler yaparak bunları raporlamıştır. Paris dönüşünde kaleme aldığı “Sefâretnâme” adlı eseri, Osmanlı Devleti’nin Batı ile olan ilişkilerinde önemli bir kaynak olmuştur. Bu eser, Avrupa’daki mimari, sanat, eğitim, bilim ve teknoloji gibi birçok alandaki yenilikleri Osmanlı sarayına tanıtmış ve ilerleyen dönemlerde yapılacak reformlarda etkili olmuştur.
Çelebi Mehmet Efendi’nin Paris’teki gözlemleri, Osmanlı Devleti’nde bir dizi yeniliğin başlamasına öncülük etmiştir. Özellikle Lale Devri’nde Batı tarzında ilk matbaanın kurulmasına ve mimari alanda yeni tarzların benimsenmesine zemin hazırlamıştır. Bu süreç, Osmanlı Devleti’nin kendi geleneklerini koruyarak Batı modernizasyonunu nasıl benimsediğinin de bir göstergesi olmuştur.
Çelebi Mehmet, yaşamı boyunca yalnızca bir diplomat değil, aynı zamanda kültür elçisi görevini üstlenmiş ve Osmanlı ile Batı arasında köprü olmuştur. Onun çabaları, Osmanlı modernleşme hareketlerinin ilk adımlarını oluşturmuş ve ardında etkili bir miras bırakmıştır.
Çelebi Mehmet Efendi’nin Paris elçiliği dönemi, Osmanlı Devleti’nin Batı’ya açılan penceresi olarak kabul edilir ve onun bu alandaki çalışmaları, günümüzde de önemle anılmaktadır.