İsimler Konu Anlatımı

İsimler, varlıkları ve kavramları karşılayan sözcüklerdir. Konuşma ve yazı dilinde en sık kullanılan kelime türlerinden biri olan isimler, anlamlarına, yapılarına ve görevlerine göre çeşitli gruplara ayrılır.

Bu ünitede, isimlerin tanımını, çeşitlerini ve isim tamlamalarını ayrıntılı şekilde inceleyeceğiz. İsimlerin nasıl kullanıldığını öğrenerek dil bilgisi kurallarını daha iyi kavrayacağız.

1. İsimler

İsimler; canlı, cansız varlıkları veya soyut kavramları karşılayan kelimelerdir.

İsimler Türlerine Göre:

• Özel İsimler: Belli bir varlığa verilen isimlerdir ve büyük harfle başlar. (Ahmet, İstanbul, Türkiye)
• Cins (Tür) İsimler: Aynı türdeki tüm varlıkları kapsayan isimlerdir. (Ağaç, şehir, kitap)

İsimler Varlıkların Durumuna Göre:

• Somut İsimler: Beş duyu organımızla algılayabildiğimiz isimlerdir. (Su, taş, müzik)
• Soyut İsimler: Duyu organlarımızla algılayamadığımız kavramları ifade eder. (Sevgi, mutluluk, korku)

İsimler Sayılarına Göre:

• Tekil İsim: Tek bir varlığı ifade eder. (Ağaç, ev, kuş)
• Çoğul İsim: “-ler, -lar” ekleri alarak birden fazla varlığı belirtir. (Ağaçlar, evler, kuşlar)
• Topluluk İsmi: Çoğul eki almadan birden fazla varlığı karşılar. (Ordu, sürü, millet)

İsimler Yapılarına Göre:

• Basit İsim: Yapım eki almamış, kök hâlinde olan isimlerdir. (Ev, taş, masa)
• Türemiş İsim: Yapım eki alarak yeni bir anlam kazanmış isimlerdir. (Evci, taşlık, masalık)
• Bileşik İsim: İki veya daha fazla kelimenin bir araya gelmesiyle oluşur. (Aslan ağzı, hanımeli, ayçiçeği)

2. İsim Tamlamaları

İsim tamlamaları, en az iki ismin bir araya gelerek anlam bütünlüğü oluşturduğu sözcük gruplarıdır. Bir isim diğerine aitlik veya nitelik kazandırır.

İsim Tamlaması Türleri:

• Belirtili İsim Tamlaması: Tamlayan ve tamlanan ek alır.
  • Örnek: Öğretmenin kitabı (Öğretmen + in + kitap + ı)
• Belirtisiz İsim Tamlaması: Sadece tamlanan ek alır.
  • Örnek: Okul kapısı (Okul + kapısı)
• Takısız İsim Tamlaması: Hiçbir ek almaz.
  • Örnek: Köy yolu, taş duvar
• Zincirleme İsim Tamlaması: Birden fazla isim tamlamasının bir araya gelmesiyle oluşur.
  • Örnek: Üniversitenin hukuk fakültesi öğrencileri

Ünite Değerlendirme Testi

1. Aşağıdaki kelimelerden hangisi soyut isimdir?
A) Masa
B) Rüzgar
C) Mutluluk
D) Çiçek

2. “Ankara” kelimesi hangi isim türüne girer?
A) Cins isim
B) Özel isim
C) Somut isim
D) Türemiş isim

3. Aşağıdaki tamlamalardan hangisi belirtili isim tamlamasıdır?
A) Park kapısı
B) Kitabın sayfası
C) Buzdolabı
D) Su şişesi

4. “Kitaplık” kelimesi hangi isim türüne girer?
A) Basit isim
B) Türemiş isim
C) Bileşik isim
D) Özel isim

5. “Dağ evi” hangi isim tamlaması türüne örnektir?
A) Belirtili isim tamlaması
B) Belirtisiz isim tamlaması
C) Takısız isim tamlaması
D) Zincirleme isim tamlaması

Cevap Anahtarı: 1-C, 2-B, 3-B, 4-B, 5-C