Zekât ve Sadaka Konu Anlatımı

İslam dini, yardımlaşma ve dayanışmayı teşvik eden bir inanç sistemine sahiptir. Paylaşma, infak ve yardımlaşma, toplumsal huzurun sağlanmasında önemli bir yer tutar. Bu ünitede zekât ve sadaka ibadetinin anlamı, bireysel ve toplumsal faydaları, Kur’an-ı Kerim’de paylaşma ile ilgili ayetler, Hz. Şuayb’ın (a.s.) hayatından ibretlik olaylar ve Maûn Suresi’nin anlamı ele alınacaktır.

İslam’ın Paylaşma ve Yardımlaşmaya Verdiği Önem

İslam dini, bireylerin birbirlerine yardım etmesini, paylaşmayı ve dayanışmayı teşvik eden bir inanç sistemine sahiptir. Yardımlaşma ve paylaşma, toplumdaki huzur ve güven ortamının sağlanmasına katkıda bulunur.

İslam’da Yardımlaşmanın Önemi

• Kur’an-ı Kerim’de ve hadislerde yardımlaşma büyük bir erdem olarak kabul edilmiştir.
• Yardımlaşma sayesinde insanlar arasında sevgi ve saygı artar.
• Yoksulların korunması ve toplumsal denge sağlanır.
• İnsanlar, mallarını ve nimetlerini paylaşarak ahlaki olarak olgunlaşır.

Kur’an-ı Kerim’den Örnek:

“Allah yolunda infak edin, kendi ellerinizle kendinizi tehlikeye atmayın ve iyilik yapın. Şüphesiz Allah iyilik yapanları sever.” (Bakara Suresi, 195. Ayet)

Hadislerden de paylaşmanın önemini vurgulayan birçok örnek vardır. Peygamber Efendimiz (s.a.v.) şöyle buyurmuştur:

“Komşusu açken tok yatan bizden değildir.” (Hadis-i Şerif)

Bu ayet ve hadisler, yardımlaşmanın İslam ahlakında ne kadar önemli bir yer tuttuğunu açıkça göstermektedir.

Zekât ve Sadaka İbadeti

Zekât Nedir?

Zekât, İslam’ın beş temel şartından biri olan bir ibadettir. Maddi durumu iyi olan Müslümanların, mallarının belirli bir kısmını ihtiyaç sahiplerine vermeleri farzdır. Zekât, bireysel ve toplumsal dayanışmayı güçlendirir.

Zekâtın Şartları:

• Zengin bir Müslümanın malının %2,5’ini ihtiyaç sahiplerine vermesi gerekir.
• Zekât sadece belirli mallardan verilir (altın, gümüş, para, tarım ürünleri, ticaret malları vb.).
• Zekât, yılda bir kez verilir.

Zekât Kimlere Verilir? (Kur’an-ı Kerim’de Belirtilen 8 Grup)

1. Fakirlere
2. Yoksullara
3. Borçlulara
4. Yolculara
5. Kölelere
6. Allah yolunda mücadele edenlere
7. Zekât dağıtımında görev yapanlara
8. İslam’a yeni girenlere

Sadaka Nedir?

Sadaka, zengin veya fakir fark etmeksizin herkesin verebileceği gönüllü bir yardımdır. Sadaka, sadece maddi bir yardım olarak değil, birine gülümsemek, iyi söz söylemek gibi manevi yardımları da kapsar.

Peygamber Efendimiz (s.a.v.) sadaka hakkında şöyle buyurmuştur:

“Sadaka, belaları def eder.” (Hadis-i Şerif)

Sadakanın farklı türleri şunlardır:

• Sadaka-i Câriye: Kalıcı hayırlar yapmak (okul, cami, çeşme yaptırmak).
• Fitre: Ramazan ayında verilen zorunlu sadaka.
• Fidye: Oruç tutamayanların fakirlere verdikleri bedel.

Zekât ve Sadakanın Bireysel ve Toplumsal Faydaları

Zekât ve sadaka, bireysel ve toplumsal birçok fayda sağlar:

Bireysel Faydaları

• Manevi huzur kazandırır. İnsan, paylaşarak iç huzuru elde eder.
• Cimrilikten ve bencillikten kurtarır. İnsan daha duyarlı ve merhametli olur.
• Malı bereketlendirir. Zekât ve sadaka, verilen malın bereketlenmesini sağlar.

Toplumsal Faydaları

• Gelir adaletini sağlar. Zengin ile fakir arasındaki ekonomik uçurum azalır.
• Toplumsal huzuru artırır. İnsanlar yardımlaşma ile birbirlerine daha yakın olur.
• Fakirlerin ihtiyaçlarını karşılar. Toplumda açlık ve yoksulluk azalır.
• Suç oranlarını düşürür. Ekonomik sıkıntılar azaldıkça suç oranları da düşer.

Kur’an-ı Kerim’de bu konu ile ilgili şöyle buyrulmaktadır:

“Onların mallarında isteyen ve yoksun kalanlar için bir hak vardır.” (Zariyat Suresi, 19. Ayet)

Bir Peygamber Tanıyorum: Hz. Şuayb (a.s.)

Hz. Şuayb (a.s.), Medyen halkına gönderilen peygamberlerden biridir. O, toplumuna adaletli olmayı, dürüst ticaret yapmayı ve haksız kazançtan uzak durmayı öğütlemiştir.

Hz. Şuayb’ın en önemli mücadelesi haksız kazanç ve adaletsizlikle olmuştur. Halkı, ticarette hile yapıyor ve ölçü-tartı konusunda dürüst davranmıyordu. Hz. Şuayb, insanları dürüstlüğe ve adalete çağırdı, ancak halkı bu öğütlere uymadı. Bunun sonucunda, Medyen halkı Allah tarafından cezalandırıldı.

Kur’an-ı Kerim’de Hz. Şuayb hakkında şöyle buyrulmuştur:

“Ölçü ve tartıyı adaletle yapın ve insanlara mallarını eksik vermeyin.” (Hud Suresi, 85. Ayet)

Bu olay, adil ticaretin ve haksız kazancın tehlikelerinin önemli bir örneğidir.

Bir Sure Tanıyorum: Maûn Suresi ve Anlamı

Maûn Suresi Arapça Okunuşu:

بِسْمِ اللّٰهِ الرَّحْمٰنِ الرَّحِيمِ
اَرَءَيْتَ الَّذٖي يُكَذِّبُ بِالدّٖينِۜ
فَذٰلِكَ الَّذٖي يَدُعُّ الْيَتٖيمَۙ
وَلَا يَحُضُّ عَلٰى طَعَامِ الْمِسْكٖينِۜ
فَوَيْلٌ لِلْمُصَلّٖينَۙ
الَّذٖينَ هُمْ عَنْ صَلَاتِهِمْ سَاهُونَۙ
الَّذٖينَ هُمْ يُرَٓاؤُ۫نَ
وَيَمْنَعُونَ الْمَاعُونَ

Meali (Anlamı):

“Dini yalanlayan kimseyi gördün mü? İşte o yetimi iter-kakar ve yoksulu doyurmayı teşvik etmez. Yazıklar olsun o namaz kılanlara ki, onlar namazlarını ciddiye almazlar. Onlar gösteriş yaparlar ve yardımı engellerler.”

Bu sure, yardımlaşmanın ve samimi ibadetin önemini vurgulamaktadır.

Zekât ve Sadaka Ünitesi Örnek Sorular

1. Zekât ve sadaka arasındaki fark nedir?
2. Zekât kimlere verilir? Açıklayınız.
3. İslam’ın yardımlaşmaya verdiği önemi açıklayan bir ayet veya hadis yazınız.
4. Maûn Suresi’nin anlamını açıklayınız.
5. Hz. Şuayb’ın (a.s.) toplumu hangi hataları yapıyordu?

Zekât ve Sadaka Ünitesi Testi

1. İslam’ın yardımlaşma ve paylaşmaya verdiği önemi gösteren ayetlerden biri aşağıdakilerden hangisidir?

A) “Kim zerre miktarı hayır yaparsa, onun karşılığını görür.” (Zilzal Suresi, 7)
B) “Dinde zorlama yoktur.” (Bakara Suresi, 256)
C) “Oku! Yaratan Rabbinin adıyla oku.” (Alak Suresi, 1)
D) “Şüphesiz Allah, sabredenlerle beraberdir.” (Bakara Suresi, 153)

2. Zekât ve sadaka ile ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi doğrudur?

A) Zekât, herkes için zorunludur.
B) Sadaka sadece Ramazan ayında verilmelidir.
C) Zekât, belirli şartları taşıyan zengin Müslümanlara farzdır.
D) Sadaka sadece fakirlere verilir.

3. Aşağıdakilerden hangisi zekâtın farz olabilmesi için gereken şartlardan biridir?

A) Zekât vermek için kişinin hac yapmış olması gerekir.
B) Zekât sadece tarım ürünlerinden verilir.
C) Kişinin belirli bir mal varlığına sahip olması gerekir.
D) Zekât yılda en az üç kez verilmelidir.

4. Zekâtın bireysel faydalarından biri aşağıdakilerden hangisidir?

A) Zenginlerin mal varlığı azalır.
B) İnsan, cimrilikten ve bencillikten kurtulur.
C) İnsanlar çalışmaktan vazgeçer.
D) Toplumda ayrımcılığı artırır.

5. Aşağıdakilerden hangisi sadakanın bir türü değildir?

A) Fitre
B) Fidye
C) Sadaka-i cariye
D) Nafaka

6. Hz. Şuayb’ın (a.s.) toplumuna verdiği en önemli öğütlerden biri aşağıdakilerden hangisidir?

A) Doğru tartıp ölçerek adaletli ticaret yapmaları
B) Daha çok zengin olmaya çalışmaları
C) Namaz kılmalarına gerek olmadığını söylemesi
D) Fakirleri toplumdan dışlamaları

7. Aşağıdakilerden hangisi Maûn Suresi’nin mesajlarından biri değildir?

A) Yetimlere kötü davrananlar eleştirilmiştir.
B) Yardımlaşmayanlar kınanmıştır.
C) Samimi olmayan ibadetler eleştirilmiştir.
D) Sadece zenginlerin cennete gireceği belirtilmiştir.

8. “Sadaka, belaları def eder.” hadisinin anlamı aşağıdakilerden hangisine işaret eder?

A) Sadaka vermek, insanın başına gelen kötü olayları engelleyebilir.
B) Sadaka vermek, günahların çoğalmasına neden olur.
C) Sadaka sadece fakirlere verilmelidir.
D) Sadaka vermek, sadece maddi yardımla sınırlıdır.

9. Aşağıdakilerden hangisi zekât verilen gruplardan biri değildir?

A) Fakirler
B) Borçlular
C) Zengin tüccarlar
D) Yolcular

10. Tevekkül ve yardımlaşma ile ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi doğrudur?

A) Tevekkül, hiçbir çaba göstermeden sonucu beklemektir.
B) Yardımlaşmak sadece zekât vermekle sınırlıdır.
C) İnsan, elinden geleni yaptıktan sonra sonucu Allah’a bırakmalıdır.
D) Yardımlaşmak, sadece maddi yardım yapmak demektir.

Cevap Anahtarı : 

1. A
2. C
3. C
4. B
5. D
6. A
7. D
8. A
9. C
10. C