AYT Biyoloji Bitki Biyolojisi Konu Anlatımı

Bitkiler, fotosentez yapabilen, çok hücreli ve genellikle sabit yaşayan canlılardır. Bu ünitede; bitkilerin temel yapı ve dokuları, madde taşınması, hormonlar, hareketler ve üreme süreçleri gibi fizyolojik olaylar detaylı biçimde ele alınacaktır.
Aynı zamanda bitkilerin çevreye verdikleri tepkiler ve büyüme-gelişme süreçleri de bu konunun odak noktalarındandır.

Ünitedeki Alt Başlıklar:

1. Bitkisel Dokular

2. Bitkisel Organlar

3. Madde Taşınımı

4. Bitki Hormonları ve Hareketleri

5. Bitkilerde Üreme ve Yaşam Döngüsü

Bitkisel Dokular Konu Anlatımı

1. Doku Nedir?

• Doku, yapı ve görev bakımından benzer hücrelerin oluşturduğu topluluktur.

• Bitkilerde dokular, gelişim durumlarına göre 2 ana gruba ayrılır:

  • Bölünür doku (Meristem)

  • Sürekli doku

2. Bölünür Doku (Meristem Doku)

• Hücreleri bölünme yeteneğine sahip olan dokudur.

• Bitkilerin büyümesini sağlar.

a) Primer Meristem (Birincil)

• Embriyonik kökenlidir.

• Boyuna büyümeyi sağlar (uç meristem).

• Örnek: Kök ucu, gövde ucu

b) Sekonder Meristem (İkincil)

• Primer meristemden farklılaşır.

• Enine kalınlaşmayı sağlar

• Örnek: Kambiyum, mantar kambiyumu

🎯 Not: Meristem hücreleri küçük, ince çeperli, bol çekirdekli, vakuolsüz ve devamlı bölünür yapıdadır.

3. Sürekli Doku (Farklılaşmış Doku)

• Bölünme yeteneğini kaybetmiş, görevine göre özelleşmiş hücrelerden oluşur.

a) Parankima

• En yaygın dokudur.

• Görevleri: Fotosentez, depolama, hava iletimi, yaralanma sonrası onarım

Parankima çeşitleri:

• Asimilasyon parankiması: Fotosentez yapar

• Depo parankiması: Nişasta, yağ depolar

• Havalandırma parankiması: Su bitkilerinde gaz alışverişine yardımcı olur

b) Kollenkima

• Canlı hücrelerden oluşur

• Genç organlara esneklik sağlar

• Kloroplast taşıyabilir → fotosentez yapabilir

c) Sklerenkima

• Kalın çeperli ve ölü hücrelerden oluşur

• Sertlik ve destek sağlar

d) İletim Dokusu

• Su ve organik madde taşır

e) Örtü Dokusu

• Bitkinin dışını kaplar, koruma ve madde alışverişi sağlar.

• Epidermis: Tek sıra, canlı hücrelerden oluşur

• Kütikula: Epidermisin dış yüzeyinde yer alır, su kaybını önler

• Tüy, stomalar, hidatodlar bu doku içinde yer alır

Çözümlü Örnek Sorular

Soru 1:
Aşağıdaki bitkisel doku türlerinden hangisi devamlı bölünebilme özelliğine sahiptir?

A) Parankima
B) Sklerenkima
C) Kollenkima
D) Meristem
E) Floem

Çözüm:
Sadece meristem (bölünür doku) sürekli olarak hücre bölünmesi yapabilir. Diğer dokular farklılaşmış ve bölünme yeteneğini kaybetmiştir.
Doğru cevap: D

Soru 2:
İletim dokusunda su ve minerallerin taşınmasını sağlayan yapı aşağıdakilerden hangisidir?

A) Floem
B) Ksilem
C) Parankima
D) Epidermis
E) Kollenkima

Çözüm:
Ksilem, kökten yapraklara doğru su ve mineralleri ileten iletim dokusudur.
Doğru cevap: B

Soru 3:
Sklerenkima dokusu ile ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi yanlıştır?

A) Kalın çeperlidir
B) Genç yapılarda destek görevi görür
C) Ölü hücrelerden oluşur
D) Sertlik kazandırır
E) Hücreleri lignin içerir

Çözüm:
Sklerenkima ölü, kalın çeperli hücrelerden oluşur. Ancak genç yapılarda değil, genellikle yaşlı ve odunlaşmış bölgelerde destek sağlar.
Doğru cevap: B

Bitkisel Dokular Kavram Haritası

Bitkisel Dokular Testi

1. Aşağıdakilerden hangisi bölünür dokuya (meristem) örnektir?
A) Floem
B) Parankima
C) Uç meristem
D) Sklerenkima
E) Epidermis

2. Aşağıdaki dokulardan hangisi su ve mineral iletimi sağlar?
A) Floem
B) Ksilem
C) Kollenkima
D) Parankima
E) Epidermis

3. Kambiyumun görevi aşağıdakilerden hangisidir?
A) Stomaların açılıp kapanması
B) Enine büyümeyi sağlamak
C) Su taşımasını sağlamak
D) Bitkiyi patojenlerden korumak
E) Fotosentez yapmak

4. Aşağıdaki bitkisel dokulardan hangisi canlı hücrelerden oluşur?
A) Ksilem
B) Sklerenkima
C) Kütikula
D) Kollenkima
E) Tohum kabuğu

5. Parankima dokusuyla ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi yanlıştır?
A) Farklı görevler üstlenebilir
B) Tüm bitkilerde bulunur
C) Yalnızca ölü hücrelerden oluşur
D) Fotosentez yapabilen türleri vardır
E) Depo görevi görebilir

6. Bitkinin genç kısımlarında esneklik ve destek sağlayan doku aşağıdakilerden hangisidir?
A) Sklerenkima
B) Parankima
C) Kollenkima
D) Floem
E) Ksilem

7. Aşağıdaki dokulardan hangisi ölü hücrelerden oluşur ve bitkiye sertlik kazandırır?
A) Parankima
B) Kollenkima
C) Sklerenkima
D) Meristem
E) Epidermis

8. Aşağıdakilerden hangisi örtü dokusu içinde yer alır?
A) Ksilem
B) Floem
C) Kambiyum
D) Epidermis
E) Parankima

9. Su kaybını önleyen kütikula tabakası hangi dokuya aittir?
A) Sklerenkima
B) İletim dokusu
C) Örtü dokusu
D) Meristem
E) Parankima

10. Aşağıdakilerden hangisi floem dokusunun özelliğidir?
A) Su taşır
B) Ölü hücrelidir
C) Besin taşır
D) Yalnızca kökte bulunur
E) Bölünme özelliği taşır

✅ Cevap Anahtarı

1. C

2. B

3. B

4. D

5. C

6. C

7. C

8. D

9. C

10. C

Bitkisel Organlar Konu Anlatımı

1. Bitkisel Organlar Nelerdir?

Bitkilerde yapı ve görevlerine göre üç ana organ grubu bulunur:

1. Kök

2. Gövde

3. Yaprak

Her biri, bitkinin yaşamını sürdürebilmesi için özelleşmiş dokulardan oluşur ve belirli görevleri yerine getirir.

2. Kök

Görevleri:

• Su ve mineral emilimi

• Bitkiyi toprağa bağlama

• Depolama (bazı bitkilerde)

• Bazı hormonların sentezi

Kök tipleri:

• Kazık kök: Ana kök güçlüdür (örn: havuç)

• Saçak kök: Yan kökler gelişmiştir (örn: buğday)

• Depo kök: Besin depo eder (örn: turp)

3. Gövde

Görevleri:

• Yaprak, çiçek ve meyveyi taşımak

• Madde iletimini sağlamak (ksilem – floem)

• Fotosentez (yeşil ve genç gövdelerde)

• Depolama (ör: patates)

Gövde çeşitleri:

• Odunsu gövde: Ağaç ve çalılarda

• Otsu gövde: İnce ve yeşil (ör: fasulye)

4. Yaprak

Görevleri:

• Fotosentez

• Terleme (su buharı salınımı)

• Gaz alışverişi

• Su ve besin taşıma (damarlar aracılığıyla)

Yapı:

• Yaprak ayası: Geniş yüzey, fotosentez alanı

• Damarlar: Ksilem ve floem taşır

• Stomalar: Gaz alışverişi sağlar

• Kütikula: Su kaybını önler

5. Yardımcı Yapılar

• Stoma: CO₂ alımı ve terleme

• Tüyler: Koruma, salgı

• Emergans: Diken gibi yapılar

• Lentisel: Oksijen alışverişi sağlar (gövdede)

Çözümlü Örnek Sorular

Soru 1:
Aşağıdakilerden hangisi kökün görevlerinden biri değildir?

A) Bitkiyi toprağa bağlamak
B) Su ve mineral emmek
C) Besin üretmek
D) Bazı hormonları sentezlemek
E) Besin depolamak

Çözüm:
Besin üretimi (fotosentez) yaprakta gerçekleşir, kökün görevi değildir.
Doğru cevap: C

Soru 2:
Fotosentez yapabilen bitki organı aşağıdakilerden hangisidir?

A) Yaşlı kök
B) Odun gövde
C) Depo kök
D) Yeşil gövde
E) Tohum

Çözüm:
Yeşil ve genç gövdeler, klorofil içerdiği için fotosentez yapabilir.
Doğru cevap: D

Soru 3:
Yaprakta yer alan ve gaz alışverişi ile terleme olaylarında görev alan yapı aşağıdakilerden hangisidir?

A) Kütikula
B) Parankima
C) Stoma
D) Floem
E) Epidermis

Çözüm:
Stomalar, yaprağın alt yüzeyinde bulunur ve gaz alışverişi ile su buharının çıkışını (terleme) sağlar.
Doğru cevap: C

Bitkisel Organlar Kavram Haritası

Bitkisel Organlar Testi

1. Aşağıdakilerden hangisi kökün temel görevlerinden biri değildir?
A) Su ve mineral emmek
B) Toprağa bağlanmak
C) Besin sentezlemek
D) Depolama yapmak
E) Hormon üretmek

2. Saçak kök yapısı en çok hangi bitki grubunda görülür?
A) Baklagiller
B) İğne yapraklılar
C) Otsu tek çenekliler
D) Odunsu dikotiller
E) Kaktüsler

3. Bitkinin yaprak, çiçek ve meyve gibi organlarını taşıyan yapı aşağıdakilerden hangisidir?
A) Kök
B) Tohum
C) Gövde
D) Meristem
E) Floem

4. Genç ve yeşil gövdelerin fotosentez yapabilmesini sağlayan pigment aşağıdakilerden hangisidir?
A) Karoten
B) Antosiyanin
C) Klorofil
D) Lignin
E) Florin

5. Yaprakta gaz alışverişi ve terleme olaylarını gerçekleştiren yapı aşağıdakilerden hangisidir?
A) Ksilem
B) Floem
C) Stoma
D) Kütikula
E) Parankima

6. Bitkide besin taşımasını sağlayan damar sistemi aşağıdakilerden hangisidir?
A) Epidermis
B) Ksilem
C) Floem
D) Sklerenkima
E) Tüy hücreleri

7. Depo kök ile ilgili aşağıdakilerden hangisi doğrudur?
A) Mineral depolar
B) Enerji kaynağı olan organik madde depolar
C) Fotosentez yapar
D) Stoma taşır
E) Yalnızca otsu bitkilerde bulunur

8. Aşağıdaki yapılardan hangisi doğrudan su taşımada görev alır?
A) Epidermis
B) Parankima
C) Stoma
D) Ksilem
E) Floem

9. Gövdeyle ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi yanlıştır?
A) Yaprak, çiçek ve meyveyi taşır
B) Bazı gövdeler fotosentez yapabilir
C) Floem taşımasını gerçekleştirir
D) Su ve mineral emilimini sağlar
E) Enine büyümede rol oynayabilir

10. Yaprakta bulunan ve terlemeyi azaltan koruyucu yapı aşağıdakilerden hangisidir?
A) Parankima
B) Ksilem
C) Floem
D) Kütikula
E) Stoma

✅ Cevap Anahtarı

1. C

2. C

3. C

4. C

5. C

6. C

7. B

8. D

9. D

10. D

Madde Taşınımı Konu Anlatımı

1. Madde Taşınımı Nedir?

Bitkilerde, su, mineraller ve organik maddelerin farklı organlar arasında taşınması madde taşınımı olarak adlandırılır. Bu süreç, bitkinin hayatını sürdürebilmesi için gerekli maddelerin, hücrelere ulaşmasını sağlar.

Madde taşınımı, iki ana sistem aracılığıyla gerçekleşir:

• Xylem (Ksilem): Su ve minerallerin taşınması

• Phloem (Floem): Organik maddelerin taşınması

2. Su ve Mineral Taşınımı – Ksilem

Ksilem Doku

• Ölü hücrelerden oluşur.

• Su ve mineral taşıma işlevi görür, topraktan yapraklara doğru hareket eder.

• Ksilemde taşınan maddeler aktif taşıma ile değil, pasif taşıma ile (diferansiyel basınç ve kohezyon özellikleriyle) taşınır.

Su Taşınımı Yöntemleri:

• Kohezyon: Su moleküllerinin birbirine yapışması

• Adhezyon: Su moleküllerinin ksilem hücre duvarlarına yapışması

• Transpirasyon: Yapraklardaki suyun buharlaşması, suyun kökten yukarıya doğru taşınmasını sağlar.

3. Organik Madde Taşınımı – Floem

Floem Doku

• Canlı hücrelerden oluşur.

• Glikoz ve diğer organik besin maddelerini yapraklardan diğer bitki kısımlarına taşır.

• Floemde taşınan maddeler aktif taşıma ile taşınır.

Floem Doku Yapısı:

• Sünger hücreleri: Maddelerin taşıma için kullanıldığı hücrelerdir.

• Eşeyli hücreler: Organik maddeleri taşır.

4. Taşıma Yöntemleri

Bitkilerde madde taşınımı aşağıdaki yöntemlerle gerçekleşir:

a) Pasif Taşıma (Difüzyon ve Osmos)

• Su ve minerallerin hücre zarlarından geçmesi, difüzyon ve osmos yoluyla gerçekleşir.

• Bu süreç, enerji harcamaz.

b) Aktif Taşıma

• Organik maddeler (floem) ve bazı mineraller (ksilem) enerji harcayarak taşınır.

• Taşıma, pompa sistemleri veya hücre zarındaki taşıma proteinleri tarafından yapılır.

5. Madde Taşınımını Etkileyen Faktörler

• Su kaybı (terleme): Bitkide su kaybı arttıkça, suyun yukarıya taşınması kolaylaşır.

• Işık: Stomaların açılması, su buharının çıkmasını artırır.

• Sıcaklık: Artan sıcaklık, su buharlaşmasını hızlandırarak taşınımı arttırır.

• Toprak nemi: Su ve minerallerin köke geçişini etkiler.

Çözümlü Örnek Sorular

Soru 1:
Bitkide su ve minerallerin kökten yapraklara taşınmasını sağlayan doku aşağıdakilerden hangisidir?

A) Floem
B) Ksilem
C) Parankima
D) Epidermis
E) Kütikula

Çözüm:
Ksilem, kökten su ve minerallerin taşınmasını sağlayan dokudur. Floem ise organik besin maddelerini taşır.
Doğru cevap: B

Soru 2:
Su ve minerallerin pasif taşıma ile taşınması aşağıdaki yöntemlerden hangisiyle gerçekleşir?

A) Aktivite
B) Transpirasyon
C) Difüzyon ve osmoz
D) Aktif taşıma
E) Elektriksel yük taşınması

Çözüm:
Difüzyon ve osmos ile su ve minerallerin hücre zarından geçişi, pasif taşıma olarak tanımlanır. Bu yöntem, enerji harcamaz.
Doğru cevap: C

Soru 3:
Aşağıdaki faktörlerden hangisi madde taşınımını hızlandırır?

A) Su kaybı (terleme)
B) Sıcaklığın düşmesi
C) Toprak neminin azalması
D) Işık şiddetinin azalması
E) Soğuk hava koşulları

Çözüm:
Su kaybı (terleme), yapraktan su buharı çıkarken, suyun kökten yukarıya doğru taşınmasını hızlandırır.
Doğru cevap: A

Madde Taşınımı Kavram Haritası

Madde Taşınımı Testi

1. Aşağıdakilerden hangisi ksilem dokusunun taşıma yaptığı maddelerdendir?
A) Organik besinler
B) Su ve mineraller
C) Oksijen ve CO₂
D) Hormonlar
E) Glikoz

2. Aşağıdaki taşınım yöntemlerinden hangisi, bitkilerde aktif taşıma kullanılarak gerçekleşir?
A) Su emilimi (osmos)
B) Minerallerin kökten taşınması
C) Karbondioksit ve oksijen alışverişi
D) Glikoz taşınması (floem)
E) Terleme (transpirasyon)

3. Floem dokusu aşağıdaki maddelerden hangisini taşır?
A) Oksijen
B) Su
C) Organik besinler
D) Mineraller
E) Karbondioksit

4. Bitkilerde su taşınımı sırasında, suyun yukarıya doğru hareket etmesini sağlayan temel faktör aşağıdakilerden hangisidir?
A) Işık şiddeti
B) Adhezyon
C) Kohezyon
D) Karbondioksit miktarı
E) Tükenmiş ATP

5. Aşağıdaki faktörlerden hangisi madde taşınımını hızlandırmaz?
A) Sıcaklık artışı
B) Su kaybı (terleme)
C) Işık şiddeti
D) Su fazlalığı
E) Toprak neminin artışı

6. Köklerden yapraklara su ve mineral taşıyan dokunun adı nedir?
A) Floem
B) Ksilem
C) Epidermis
D) Parankima
E) Kütikula

7. Oksijen ve su gibi maddeler bitkilerde difüzyon yoluyla hangi dokuya taşınır?
A) Floem
B) Ksilem
C) Parankima
D) Epidermis
E) Kütikula

8. Aşağıdaki taşınım yöntemlerinden hangisi bitkilerde pasif taşıma ile gerçekleşir?
A) Glikoz taşınması (floem)
B) Su ve minerallerin kökten taşınması
C) Karbonhidratların aktif taşınması
D) Bitki hormonlarının taşınması
E) Su buharının terleme yoluyla çıkışı

9. Yapraklardan suyun buharlaşarak atmosferle olan alışverişini sağlayan işlem aşağıdakilerden hangisidir?
A) Oksijenli solunum
B) Fotosentez
C) Transpirasyon
D) Aktivite
E) Difüzyon

10. Su ve minerallerin bitkilerde kohezyon ve adhezyon özellikleriyle taşınması hangi dokuda gerçekleşir?
A) Floem
B) Ksilem
C) Parankima
D) Epidermis
E) Kütikula

✅ Cevap Anahtarı

1. B

2. D

3. C

4. C

5. D

6. B

7. B

8. B

9. C

10. B

Bitki Hormonları ve Hareketleri Konu Anlatımı

1. Bitki Hormonları Nedir?

• Bitki hormonları, bitkilerde büyüme, gelişme ve çevresel faktörlere tepki gösteren kimyasal maddelerdir.

• Büyümeyi ve fizyolojik süreçleri düzenlerler.

• Bitkilerde hormonlar, mineral ve su taşıma, kök gelişimi, çiçeklenme gibi birçok önemli süreci kontrol eder.

2. Bitki Hormonlarının Genel Özellikleri

• Çok düşük konsantrasyonlarda etkilidirler.

• Bitkilerde genellikle hücreler arası iletişimi sağlarlar.

• Farklı dokularda farklı etkiler yapabilirler.

• Hormonlar genellikle uzak mesafelere taşınarak etki ederler.

3. Bitki Hormonlarının Çeşitleri

a) Auksin

• Büyümeyi teşvik eder.

• Kök oluşumunu destekler.

• Işığa yönelme (fototropizm) ve yer çekimine yönelme (gravitropizm) gibi hareketlerde rol oynar.

• En bilinen türü İAA (İndol-3-Asetik Asit).

b) Giberellinler

• Kök ve gövde büyümesini teşvik eder.

• Tohum çimlenmesini başlatır.

• Çiçeklenmeyi düzenler.

c) Sitokininler

• Hücre bölünmesini sağlar.

• Yaşlanmayı geciktirir.

• Bitkilerde yan dalların gelişimini teşvik eder.

d) Etilen

• Olgunlaşmayı hızlandırır.

• Çiçeklerin solmasına neden olabilir.

• Meşe ve muzda sıkça gözlemlenir.

e) Abscisik Asit (ABA)

• Uyku hali sağlar, bitkilerin kuraklığa karşı direncini artırır.

• Büyümeyi engeller ve yaprak dökümünü başlatır.

f) Brassinosteroidler

• Bitkilerin büyümesine yardımcı olur.

• Zararlılara karşı direnç sağlar.

4. Bitki Hareketleri

Bitkiler çevresel değişimlere çeşitli hareket tepkileri verirler. Bu hareketler genellikle yavaş ve büyüme odaklıdır.

a) Fototropizm:

• Bitkilerin ışığa doğru yönelmesi.

• Auksin hormonu etkisiyle gerçekleşir; ışık almayan tarafta daha fazla auksin birikerek büyüme hızını artırır.

b) Gravitropizm (Geotropizm):

• Bitkilerin yer çekimine karşı olan tepkisi.

• Kökler yere doğru büyürken, gövde ve yapraklar yukarıya doğru büyür.

c) Hidrotropizm:

• Bitkilerin suya doğru yönelmesi.

• Kökler su bulunan bölgelere doğru hareket eder.

d) Tigmotropizm:

• Bitkilerin dokunma tepkisi.

• Örneğin, sarmaşık bitkiler bir destek yapılarına sarılarak büyür.

e) Nasti Hareketleri:

• Bitkilerin dış uyaranlara karşı yavaş tepkisi (örneğin, yaprak kapanması).

• Fotonasti: Işığa karşı yapılan tepki.

• Termonasti: Sıcaklık değişimlerine tepki.

5. Bitki Hareketlerini Etkileyen Faktörler

• Işık: Fototropizm ve fotoperiyodizmde rol oynar.

• Sıcaklık: Sıcaklık değişimleri, termonasti ve fotosentez üzerinde etkili olur.

• Su: Hidrotropizm ve transpirasyon süreçlerinde önemli bir rol oynar.

• Yer çekimi: Gravitropizm ile bitkinin kök ve gövdesinin yönelmesini sağlar.

• Kimyasal maddeler: Etilen gibi hormonlar, olgunlaşma ve gelişim süreçlerini etkiler.

Çözümlü Örnek Sorular

Soru 1:
Aşağıdakilerden hangisi auksin hormonunun etkilerinden biridir?

A) Çiçek olgunlaşmasını hızlandırmak
B) Yaprak dökümünü başlatmak
C) Köklerin büyümesini teşvik etmek
D) Tohum çimlenmesini engellemek
E) Bitkide yaşlanmayı hızlandırmak

Çözüm:
Auksin, kök büyümesini teşvik eder ve bitkilerin ışığa doğru yönelmesine (fototropizm) yardımcı olur.
Doğru cevap: C

Soru 2:
Aşağıdaki hormonlardan hangisi bitki olgunlaşmasını hızlandıran etkiye sahiptir?

A) Auksin
B) Sitokinin
C) Brassinosteroid
D) Etilen
E) Abscisik asit

Çözüm:
Etilen, bitkilerde olgunlaşmayı hızlandırır ve meyve olgunlaşmasında önemli rol oynar.
Doğru cevap: D

Soru 3:
Aşağıdaki bitki hareketlerinden hangisi suya doğru yönelme hareketi ile ilgilidir?

A) Fototropizm
B) Gravitropizm
C) Hidrotropizm
D) Tigmotropizm
E) Fotonasti

Çözüm:
Hidrotropizm, bitkilerin suya doğru yönelmesidir. Kökler suya doğru hareket eder.
Doğru cevap: C

Bitki Hormonları ve Hareketleri Kavram Haritası

Bitki Hormonları ve Hareketleri Testi

1. Aşağıdakilerden hangisi auksin hormonunun etkilerinden biridir?
A) Köklerin büyümesini engellemek
B) Çiçeklenmeyi engellemek
C) Fototropizmde rol oynamak
D) Yaprak dökümünü başlatmak
E) Meyve olgunlaşmasını hızlandırmak

2. Etilen hormonunun temel etkisi aşağıdakilerden hangisidir?
A) Çiçek açmayı engellemek
B) Olgunlaşmayı hızlandırmak
C) Kök büyümesini desteklemek
D) Köklerin suya doğru yönelmesini sağlamak
E) Yavaş büyümeyi teşvik etmek

3. Sitokininler, aşağıdaki bitki işlevlerinden hangisini etkiler?
A) Kök büyümesini engeller
B) Hücre bölünmesini artırır
C) Fototropizmde rol oynar
D) Oksijen tüketimini azaltır
E) Yaprak dökümünü başlatır

4. Giberellinler, aşağıdaki bitki süreçlerinden hangisini destekler?
A) Çiçeklenmeyi engeller
B) Köklerin büyümesini engeller
C) Tohum çimlenmesini başlatır
D) Yaprak dökümünü hızlandırır
E) Hücre bölünmesini engeller

5. Fototropizm ile ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi doğrudur?
A) Bitki köklerinin ışığa yönelmesidir
B) Yaprakların büyümesini engeller
C) Auksin hormonunun etkisiyle gerçekleşir
D) Bitkilerin yer çekimine tepki vermesidir
E) Bitkilerin suya doğru yönelmesidir

6. Gravitropizm ile ilgili olarak aşağıdaki ifadelerden hangisi doğrudur?
A) Bitkilerin ışığa tepki vermesidir
B) Köklerin yer çekimine doğru yönelmesidir
C) Yaprakların suya doğru yönelmesidir
D) Çiçeklerin büyümesidir
E) Köklerin ışığa doğru yönelmesidir

7. Hidrotropizm, aşağıdaki çevresel faktörlerden hangisine bitkilerin verdiği tepkidir?
A) Işık
B) Su
C) Sıcaklık
D) Karbondioksit
E) Toprak yapısı

8. Aşağıdaki hormonlardan hangisi bitkilerde yaşlanmayı geciktirir ve hücre bölünmesini destekler?
A) Auksin
B) Etilen
C) Sitokinin
D) Abscisik asit
E) Giberellin

9. Abscisik asit hormonu aşağıdaki işlevlerden hangisini gerçekleştirir?
A) Fotosentezi hızlandırır
B) Su kaybını engeller ve bitkileri kuraklığa karşı korur
C) Çiçeklenmeyi başlatır
D) Hücre bölünmesini artırır
E) Bitkiyi meyve vermeye teşvik eder

10. Nasti hareketleri ile ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi yanlıştır?
A) Bitkilerin çevresel uyaranlara verdiği tepkidir
B) Hareketler hızlıdır
C) Yönsel hareketlerdir
D) Fotonasti ışık şiddetine tepki verir
E) Termonasti sıcaklık değişimlerine tepki verir

✅ Cevap Anahtarı

1. C

2. B

3. B

4. C

5. C

6. B

7. B

8. C

9. B

10. C

Bitkilerde Üreme ve Yaşam Döngüsü Konu Anlatımı

1. Bitkilerde Üreme

Bitkilerde üreme, iki şekilde gerçekleşir: Cinsel üreme ve aseksüel üreme.

a) Cinsel Üreme (Yumurta ve Sperm Hücrelerinin Birleşmesi)

• Sporlu Bitkiler:

  • Sporlar aracılığıyla üreme yapar.

  • Örnekler: Karayosunları, eğrelti otları

  • Sporlar, bitkinin haploit (n) kromozom sayısına sahip hücreleridir ve yeni bitkiler oluşturur.

• Çiçekli Bitkiler (Tohumlu Bitkiler):

  • Çiçekler, dişi ve erkek üreme organlarını içerir.

  • Dişi organ: Pistil (yumurtalık), erkek organ: Stamen (dönem)

  • Döllenme: Yumurta hücresinin, erkek üreme hücresi olan polen ile birleşmesiyle gerçekleşir.

  • Tohum: Döllenme sonucu oluşur ve yeni bitkiyi oluşturur.

b) Aseksüel Üreme (Vejetatif Üreme)

• Aseksüel üremede yalnızca tek bir bitki tarafından üretilen yeni bitkiler oluşur.

• Bu üreme, bitkinin kendi genetik yapısını kullanarak çoğalmasını sağlar.

• Örnekler:

  • Kök sürgünleri (ör: çilek)

  • Dal ve kök kesimleri (ör: üzümler, patates)

  • Yapraklar (ör: bazı sukulentler)

2. Tohumlu Bitkilerde Üreme

a) Çiçek Yapısı:

Çiçek, bitkilerin cinsel üreme organıdır. İki ana kısımdan oluşur:

• Erkek organ (Stamen): Anter ve iplikçiğin bulunduğu organ. Polen üretir.

• Dişi organ (Pistil): Yumurtalık, stilus ve stigmadan oluşur. Yumurta hücresini içerir.

b) Döllenme:

• Çiçeklerin polenleri, dişi organın stigmasına düşer.

• Polen tüpü oluşur ve yumurta hücresini döller.

• Bu süreç sonunda tohum meydana gelir.

c) Tohum Gelişimi ve Çimlenme:

• Tohumda embriyo bitki, besin depoları ve koruyucu zarlar bulunur.

• Çimlenme, uygun koşullarda tohumun su, sıcaklık ve oksijen ile etkileşime girmesiyle başlar.

• Çimlenme sonrası embriyo büyür ve yeni bitki meydana gelir.

3. Bitkilerde Yaşam Döngüsü

a) Sporlu Bitkilerde Yaşam Döngüsü:

• Sporlar haploittir. Sporlar, gametofit (eşeyli üreme evresi) evresine dönüşür.

• Gametofit, erkek ve dişi gametleri üretir ve döllenme ile sporofit (diplosit) evresine dönüşür.

b) Tohumlu Bitkilerde Yaşam Döngüsü:

• Sporofit evresi dominant evredir.

• Tohumlu bitkilerde gömülü döllenme vardır ve tohumda yeni bitki için genetik bilgi bulunur.

4. Çiçekli Bitkilerde Çiftleşme Süreci

1. Polenleşme: Çiçeklerin erkek organından polenin dişi organın stigmasına taşınması.

2. Döllenme: Polen tüpü, dişi organın yumurtalığına ulaşır ve yumurta hücresini döller.

3. Tohum Oluşumu: Döllenen yumurta, embriyo tohuma dönüşür.

4. Çimlenme: Tohumun uygun koşullarda toprakta filizlenip büyümesi.

Çözümlü Örnek Sorular

Soru 1:
Aşağıdaki bitki üreme biçimlerinden hangisi aseksüel üreme (vejetatif üreme) ile gerçekleşir?

A) Çiçekli bitkilerde döllenme
B) Patatesin gözlerinden yeni bitki oluşması
C) Eğrelti otlarının sporlardan çoğalması
D) Fındığın tohumla çoğalması
E) Karayosunun gametofit evresi

Çözüm:
Aseksüel üremede yeni bitkiler, tek bir bitkiden oluşur. Patatesin gözlerinden yeni bitkiler oluşur, bu da aseksüel üremeye örnektir.
Doğru cevap: B

Soru 2:
Giberellin hormonunun etkilerinden biri aşağıdakilerden hangisidir?

A) Köklerin büyümesini engeller
B) Çiçeklenmeyi engeller
C) Tohum çimlenmesini başlatır
D) Bitkilerin yaşlanmasını hızlandırır
E) Yavaş büyümeyi teşvik eder

Çözüm:
Giberellin, tohum çimlenmesini başlatır ve bitkilerin büyümesini teşvik eder.
Doğru cevap: C

Soru 3:
Aşağıdakilerden hangisi tohumlu bitkilerdeki üreme evrelerinden biridir?

A) Sporofit
B) Gametofit
C) Embriyo
D) Zygote
E) Hızlandırılmış çimlenme

Çözüm:
Tohumlu bitkilerde üreme evrelerinden biri sporofit evresidir. Sporofit, diplosit (2n) kromozom sayısına sahip evredir ve dominant evredir.
Doğru cevap: A

Bitkilerde Üreme ve Yaşam Döngüsü Kavram Haritası

Bitkilerde Üreme ve Yaşam Döngüsü Testi

1. Aşağıdakilerden hangisi tohumlu bitkilerde üremenin doğru bir evresidir?
A) Spor oluşumu
B) Çiçeklenme ve döllenme
C) Yalnızca yaprak dökümü
D) Hücre bölünmesi
E) Sporlardan yeni bitki oluşması

2. Aşağıdakilerden hangisi aseksüel üremeye örnek oluşturmaz?
A) Kök sürgünlerinden yeni bitki oluşması
B) Patatesin gözlerinden yeni bitki oluşması
C) Çileklerin rizomlarından çoğalması
D) Çiçekli bitkilerde döllenme
E) Üzümde dal kesimleri ile üreme

3. Auksin hormonu, aşağıdaki olaylardan hangisini düzenler?
A) Çiçeklenmeyi engeller
B) Köklerin büyümesini engeller
C) Bitkilerin ışığa yönelmesini (fototropizm) sağlar
D) Olgunlaşmayı hızlandırır
E) Yaşlanmayı başlatır

4. Giberellin hormonu, aşağıdaki bitki süreçlerinden hangisini teşvik eder?
A) Tohum çimlenmesini başlatır
B) Çiçeklerin solmasını sağlar
C) Fotosentez hızını azaltır
D) Bitki büyümesini engeller
E) Yaşlanmayı başlatır

5. Aşağıdaki bitkilerde üreme evrelerinden hangisi haploit (n) kromozom sayısına sahip olur?
A) Sporofit evresi
B) Gametofit evresi
C) Tohum oluşumu
D) Döllenme
E) Kök gelişimi

6. Aşağıdakilerden hangisi bitkilerde tohum oluşumuna en yakın aşamadır?
A) Polenleşme
B) Çiçeklenme
C) Döllenme
D) Çimlenme
E) Spor üretimi

7. Çiçekli bitkilerde döllenme ile ilgili olarak aşağıdaki ifadelerden hangisi doğrudur?
A) Yalnızca erkek organ tarafından gerçekleştirilir
B) Polen, dişi organın stigma kısmına ulaşır ve döllenme gerçekleşir
C) Döllenme su aracılığıyla yapılır
D) Döllenme sırasında yalnızca dişi organ devreye girer
E) Döllenme, tohumun oluşumunu engeller

8. Abscisik asit hormonu bitkilerde hangi işlevi yerine getirir?
A) Çiçeklenmeyi hızlandırır
B) Kök büyümesini engeller
C) Su kaybını engeller ve bitkileri kuraklığa karşı korur
D) Meyve olgunlaşmasını hızlandırır
E) Hücre bölünmesini hızlandırır

9. Etilen hormonu bitkilerde hangi süreçleri etkiler?
A) Yaprak dökümünü başlatır
B) Çiçeklenmeyi engeller
C) Kök büyümesini teşvik eder
D) Çimlenmeyi engeller
E) Köklerin suya doğru yönelmesini sağlar

10. Aşağıdaki üreme türlerinden hangisi bitkilerde cinsel üremeye örnek oluşturur?
A) Kök sürgünleri
B) Sporlar
C) Tohumlar
D) Kök bölmeleri
E) Yapraktan çoğalma

✅ Cevap Anahtarı

1. B

2. D

3. C

4. A

5. B

6. C

7. B

8. C

9. A

10. C