AYT Biyoloji Canlılar ve Çevre Konu Anlatımı

Canlılar, çevreleriyle sürekli bir etkileşim içindedir. Bu etkileşim, hem bireysel düzeyde hem de ekosistem bazında hayatın devamlılığını sağlar. Canlılar ve Çevre ünitesi, bu etkileşimin nasıl gerçekleştiğini anlamayı amaçlar. Canlıların çevresel faktörlere nasıl tepki verdiği, bu faktörlerin canlılar üzerindeki etkileri ve ekosistemlerin işleyişi bu ünitenin temel konuları arasında yer alır.

Ekosistemler, canlıların çevreleriyle etkileşimde bulunduğu karmaşık sistemlerdir. Canlılar, biyotik (canlılara ait) ve abiyotik (canlı olmayan çevresel faktörler) unsurlarla sürekli bir etkileşim içindedir. Bu etkileşimler, enerji akışı ve madde döngüleri gibi temel ekolojik süreçleri oluşturur. Popülasyonlar, topluluklar ve ekolojik denge bu etkileşimlerin sonucunda şekillenir.

Bu ünitede, canlıların çevreleriyle olan ilişkilerini, bu ilişkilerin ekosistemler üzerindeki etkilerini ve çevresel faktörlerin yaşamı nasıl şekillendirdiğini inceleyeceğiz.

Ünitedeki Alt Başlıklar:

1. Ekosistem ve Çevresel Faktörler

2. Biyotik ve Abiyotik Faktörler

3. Enerji Akışı ve Madde Döngüleri

4. Popülasyon ve Topluluk Dinamiği

5. Ekolojik Denge ve İnsan Etkisi

Ekosistem ve Çevresel Faktörler Konu Anlatımı

1. Ekosistem Nedir?

• Ekosistem, belirli bir alanda birbirleriyle etkileşim içinde olan canlılar ve bu canlıların etkileşimde bulunduğu çevresel faktörlerin oluşturduğu bir sistemdir.

• Ekosistemler, doğal yaşamı sürdürebilmek için belirli bir enerji ve madde döngüsünü sağlar.

• Ekosistemde biyotik faktörler (canlılar) ve abiyotik faktörler (canlı olmayan çevresel faktörler) bir arada bulunur ve birbirini etkiler.

Ekosistem Bileşenleri:

1. Biyotik Faktörler: Canlı varlıklar. Örneğin, bitkiler, hayvanlar, mikroorganizmalar, mantarlar, vb.

2. Abiyotik Faktörler: Canlı olmayan çevresel faktörler. Örneğin, su, hava, ışık, sıcaklık, mineral içerikleri, vb.

2. Çevresel Faktörler

Çevresel faktörler, canlıların yaşamını sürdürebilmesi için temel unsurlardır. Bu faktörler, biyotik ve abiyotik faktörler olarak iki grupta incelenir.

a) Biyotik Faktörler

• Canlı varlıkların birbirleriyle olan etkileşimlerini kapsar.

• Predasyon (Avcılık): Bir türün diğerini yemesi.

• Komünite: Farklı türlerin birlikte yaşadığı topluluk.

• Mutualizm: İki tür arasında karşılıklı yarar sağlayan ilişki (örneğin, çiçekler ve polinatörler).

• Parazitizm: Bir türün diğerine zarar vererek hayatta kalması.

• Rekabet: Aynı kaynağa ihtiyaç duyan türler arasında yaşanan mücadele.

b) Abiyotik Faktörler

• Canlı olmayan çevresel faktörlerdir ve canlıların yaşamını doğrudan etkiler.

• Işık: Fotosentez için gereklidir.

• Sıcaklık: Canlıların metabolizma hızını etkiler.

• Su: Tüm canlılar için hayati öneme sahiptir.

• Hava: Oksijen ve karbondioksit, solunum ve fotosentez için gereklidir.

• Toprak: Bitkilerin besin alımını sağlar.

3. Ekosistem Türleri

Ekosistemler farklı özelliklere sahip olabilirler. Bu özellikler, çevresel faktörlere ve canlıların ihtiyaçlarına göre değişir.

a) Karasal Ekosistemler:

• Orman Ekosistemleri: Yüksek nem ve bol yağış alan bölgelerde bulunur.

• Çöl Ekosistemleri: Su miktarının çok az olduğu, sıcak iklimdeki ekosistemlerdir.

• Çayır Ekosistemleri: Savanalar gibi geniş otlak alanlarda görülen ekosistemlerdir.

b) Su Ekosistemleri:

• Tatlı Su Ekosistemleri: Göller, göletler, nehirler gibi su kaynaklarını içerir.

• Deniz Ekosistemleri: Okyanuslar, denizler ve kıyı bölgelerini kapsar.

• Kıyı Ekosistemleri: Su ile kara arasındaki geçiş alanlarında bulunur, yüksek biyolojik çeşitliliğe sahiptir.

4. Ekosistem Denge ve Dinamizm

• Ekosistemlerde, canlılar ve çevre arasındaki etkileşimler, sürekli bir denge oluşturur. Bu denge, ekolojik denge olarak bilinir.

• Dinamik denge: Ekosistemler zaman içinde değişebilir, ancak bu değişiklikler genellikle çevresel faktörlerin ve canlıların uyumlu bir şekilde gerçekleşir.

5. Ekosistem ve İnsan Etkisi

• İnsanların çevresel faktörlere müdahale etmesi, ekosistemlerin işleyişini değiştirebilir.

• Tarım, sanayi, orman kesimi gibi insan faaliyetleri, doğal ekosistemlerde değişikliklere yol açabilir.

• Kirlilik, iklim değişikliği gibi çevresel sorunlar, ekosistemleri tehdit eder ve dengeyi bozar.

Çözümlü Örnek Sorular

Soru 1:
Aşağıdakilerden hangisi biyotik faktör değildir?

A) Avcı
B) Bitki
C) Toprak
D) Mantar
E) Mikroorganizmalar

Çözüm:
Biyotik faktörler, canlı varlıklardır. Toprak ise abiyotik faktör olarak kabul edilir, çünkü canlı olmayan bir çevresel faktördür.
Doğru cevap: C

Soru 2:
Bir orman ekosisteminde aşağıdakilerden hangisi biyotik etkileşim sonucu gerçekleşir?

A) Su buharının atmosfere yükselmesi
B) Hayvanların beslenmesi
C) Toprağın minerallerle zenginleşmesi
D) Işığın bitkiler tarafından soğurulması
E) Havanın neminin artması

Çözüm:
Biyotik etkileşim, canlılar arasındaki ilişkiyi ifade eder. Hayvanların beslenmesi, canlılar arasındaki bir etkileşim örneğidir.
Doğru cevap: B

Soru 3:
Aşağıdakilerden hangisi abiyotik faktör değildir?

A) Işık
B) Sıcaklık
C) Su
D) Toprak
E) Mikroorganizmalar

Çözüm:
Mikroorganizmalar, canlı varlıklardır ve dolayısıyla biyotik faktör olarak kabul edilir. Diğer seçenekler ise abiyotik faktörlerdir.
Doğru cevap: E

Ekosistem ve Çevresel Faktörler Kavram Haritası

Ekosistem ve Çevresel Faktörler Testi

1. Aşağıdakilerden hangisi biyotik faktör olarak kabul edilir?
A) Sıcaklık
B) Toprak
C) Su
D) Hayvanlar
E) Işık

2. Aşağıdakilerden hangisi abiyotik faktör olarak kabul edilmez?
A) Işık
B) Hava
C) Toprak
D) Bitkiler
E) Sıcaklık

3. Ekosistemlerde enerji akışını sağlayan ana kaynağın ne olduğu sorulursa, aşağıdakilerden hangisi doğru cevaptır?
A) Karbondioksit
B) Su
C) Işık
D) Oksijen
E) Toprak

4. Gravitropizm ile ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi doğrudur?
A) Işığa yönelme hareketidir
B) Bitkilerin suya doğru yönelmesidir
C) Bitkilerin yer çekimine karşı yönelmesidir
D) Sıcaklığa tepki gösteren harekettir
E) Toprağın mineral içerikleri ile ilgilidir

5. Ekosistemlerdeki biyotik faktörler ile ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi doğrudur?
A) Sadece hayvanları içerir
B) Canlıların birbirleriyle olan etkileşimlerini kapsar
C) Canlı olmayan çevresel etmenleri içerir
D) Su, toprak ve ışığı kapsar
E) Oksijen ve karbondioksit ile ilgili değildir

6. Aşağıdaki çevresel faktörlerden hangisi abiyotik faktör olarak kabul edilir?
A) Bitkiler
B) Hayvanlar
C) Mikroorganizmalar
D) Işık
E) Yosunlar

7. Aşağıdaki ekosistemlerden hangisi karasal ekosistem örneğidir?
A) Okul bahçesi
B) Okyanus
C) Çöl
D) Göl
E) Nehir

8. Ekosistem dengesi ile ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi doğrudur?
A) Ekosistemlerdeki dengesizlik canlıların varlığını engeller
B) Ekosistem dengesi sabittir ve değişmez
C) Sadece biyotik faktörler dengeyi etkiler
D) Abiyotik faktörler dengeyi etkilemez
E) Dengeyi sağlamak için sadece hayvanlar gereklidir

9. Hizmetçi türler, ekosistem içinde hangi işlevi üstlenir?
A) Ekosistemlerin dengeyi sağlamasına yardımcı olmak
B) Diğer türlere zarar vererek ekosistemi değiştirmek
C) Çevresel faktörleri yok etmek
D) Çevresel değişimlere tepki vermemek
E) Ekosistemleri sadece büyütmek

10. Ekosistemlerde tuzluluk gibi abiyotik faktörler, hangi canlı gruplarını daha çok etkiler?
A) Su bitkileri
B) Sıcak iklim canlıları
C) Tatlı su organizmaları
D) Deniz canlıları
E) Kara hayvanları

✅ Cevap Anahtarı

1. D

2. D

3. C

4. C

5. B

6. D

7. C

8. A

9. A

10. D

Biyotik ve Abiyotik Faktörler Konu Anlatımı

1. Biyotik Faktörler

• Biyotik faktörler, bir ekosistemdeki canlıların oluşturduğu çevresel faktörlerdir.

• Bu faktörler, ekosistemlerin işleyişinde, canlıların yaşamını sürdürebilmesinde ve ekosistem dengesinin korunmasında kritik rol oynar.

• Biyotik faktörler birbirleriyle sürekli etkileşim içinde olan canlılar arasındaki ilişkileri içerir. Bu ilişkiler şunları kapsar:

a) Predasyon (Avcılık)

• Bir türün diğerini öldürüp yemesi.

• Örnek: Aslan ve zebra arasındaki ilişki.

b) Rekabet

• Aynı kaynaklar için iki tür arasında yaşanan mücadele.

• Örnek: İki farklı kuş türünün aynı ağaçta yuva yapması.

c) Mutualizm (Karşılıklı Yarar Sağlama)

• İki türün birbirine fayda sağladığı ilişki.

• Örnek: Çiçekler ve polinatörler (arılar, kelebekler) arasındaki ilişki. Çiçekler polinatörler aracılığıyla döllenir, polinatörler ise çiçeklerden besin alır.

d) Parazitizm

• Bir türün diğerine zarar vererek hayatta kalması.

• Örnek: Kene ve hayvan arasındaki ilişki.

e) Komensalizm

• Bir türün diğerinden fayda sağlarken diğerine zarar vermemesi.

• Örnek: Yarasa ve ağaç kovuğu.

2. Abiyotik Faktörler

• Abiyotik faktörler, ekosistemdeki canlı olmayan çevresel unsurlardır.

• Bu faktörler, canlıların yaşamını doğrudan etkiler ve ekosistemlerin işleyişinde önemli bir rol oynar.

• Abiyotik faktörler şunları içerir:

a) Işık

• Bitkilerin fotosentez yapabilmesi için gereklidir.

• Işığın yoğunluğu ve sürekliliği, bitkilerin büyümesi ve hayvanların davranışlarını etkiler.

b) Sıcaklık

• Canlıların metabolizma hızlarını etkiler.

• Yüksek sıcaklıklar bazı canlıları öldürebilir, düşük sıcaklıklar ise büyümeyi engelleyebilir.

c) Su

• Canlıların yaşamını sürdürebilmesi için vazgeçilmezdir.

• Bitkiler için fotosentezde kullanılır, hayvanlar için ise hayati işlevleri destekler.

d) Toprak

• Bitkilerin besin alımını sağlar.

• Toprağın mineral içeriği, canlıların beslenme kaynaklarını etkiler.

e) Hava

• Oksijen ve karbondioksit gibi gazların canlılar için hayati önemi vardır.

• Havanın nem oranı, ekosistemdeki yaşam koşullarını etkiler.

f) pH

• Su ve toprakta bulunan asidik veya bazik özellik, canlıların yaşayabileceği ortamı belirler.

3. Biyotik ve Abiyotik Faktörlerin Etkileşimi

Biyotik ve abiyotik faktörler, ekosistemlerin dengede kalabilmesi için birbirleriyle sürekli etkileşim içindedir. Örneğin, bitkiler abiyotik faktör olan ışık ve suyu kullanarak büyürken, aynı zamanda biyotik faktör olan polinatörlerden yararlanır.

a) Enerji Akışı

• Abiyotik faktörler (örneğin, güneş ışığı) canlıların yaşamını sürdürebilmesi için gerekli enerjiyi sağlar.

• Bu enerji, bitkiler tarafından fotosentezle emilir ve besin zinciri üzerinden diğer canlılara aktarılır.

b) Madde Döngüleri

• Abiyotik faktörler (örneğin, su, karbondioksit) biyotik faktörler tarafından kullanılır ve sonra tekrar çevreye döner.

• Bu süreç karbon döngüsü, su döngüsü gibi doğal döngülerle devam eder.

Çözümlü Örnek Sorular

Soru 1:
Aşağıdakilerden hangisi abiyotik faktör olarak kabul edilir?

A) Hayvanlar
B) Bitkiler
C) Mikroorganizmalar
D) Işık
E) Mantarlar

Çözüm:
Işık, canlı olmayan bir çevresel faktör olduğu için abiyotik faktör olarak kabul edilir. Diğer seçenekler biyotik faktörlerdir, çünkü hepsi canlı varlıklardır.
Doğru cevap: D

Soru 2:
Aşağıdaki etkileşimlerden hangisi biyotik faktörler arasında yer alır?

A) Toprak sıcaklığı
B) Işığın yoğunluğu
C) Bitkilerin hayvanlar tarafından yenmesi
D) Havanın nem oranı
E) Su seviyesi

Çözüm:
Bitkilerin hayvanlar tarafından yenmesi, canlılar arasındaki bir etkileşimdir ve biyotik faktör olarak kabul edilir. Diğer seçenekler abiyotik faktörlerdir, çünkü canlı olmayan çevresel faktörleri ifade eder.
Doğru cevap: C

Soru 3:
Aşağıdaki biyotik etkileşimlerden hangisi mutualizm (karşılıklı yarar) örneğidir?

A) Mantarın bir ağacın köklerinden beslenmesi
B) Bir kelebek ile çiçek arasında gerçekleşen polinasyon
C) Bir kuşun başka bir kuşun yuvasını işgal etmesi
D) Bir çiçeğin yapraklarında bir böceğin yaşaması
E) Bir parazitin başka bir canlıya zarar vermesi

Çözüm:
Polinasyon, karşılıklı yarar sağlamadır. Çiçek, kelebeklerden faydalanarak döllenir, kelebekler ise çiçeklerden besin alır. Bu durumda her iki tür de fayda sağlar.
Doğru cevap: B

Biyotik ve Abiyotik Faktörler Kavram Haritası

Biyotik ve Abiyotik Faktörler Testi

1. Aşağıdakilerden hangisi biyotik faktör olarak kabul edilmez?
A) Hayvanlar
B) Mantarlar
C) Bitkiler
D) Su
E) Mikroorganizmalar

2. Abiyotik faktörler ile ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır?
A) Işık, bitkilerin fotosentez yapabilmesi için gereklidir.
B) Sıcaklık, canlıların metabolizma hızını etkiler.
C) Su, bitkiler için hayati öneme sahiptir.
D) Bitkiler, abiyotik faktörlerle etkileşimde bulunmaz.
E) Toprak, bitkilerin besin alımını sağlar.

3. Aşağıdakilerden hangisi abiyotik faktör örneğidir?
A) Bitkiler
B) Yosunlar
C) Işık
D) Mantarlar
E) Böcekler

4. Biyotik etkileşimler ile ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi doğrudur?
A) Sadece bitkiler arası etkileşimi kapsar
B) Hayvanlar ve bitkiler arasındaki etkileşimleri içerir
C) Abiyotik faktörlerle olan etkileşimleri kapsar
D) Canlı olmayan çevresel etmenleri içerir
E) Canlılar arası etkileşimleri içermez

5. Rekabet ile ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi doğrudur?
A) İki tür arasındaki karşılıklı yarar sağlar
B) Aynı kaynağa sahip olan türler arasında yaşanan mücadeledir
C) Canlılar arasında zarara yol açmaz
D) Canlıların birbirini kullanmasıyla gerçekleşir
E) Yalnızca canlı olmayan faktörlere dayanır

6. Mutualizm ile ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi doğrudur?
A) Bir tür diğerine zarar verir
B) İki tür arasında karşılıklı zarar oluşur
C) İki tür arasında karşılıklı yarar sağlanır
D) Sadece aynı türler arasında gerçekleşir
E) Bir tür diğerini yok eder

7. Parazitizm ile ilgili hangisi doğrudur?
A) İki tür arasında karşılıklı yarar sağlanır
B) Bir tür diğerine zarar verir
C) Her iki tür de zarar görür
D) Sadece bitkiler arasında görülür
E) İki tür birbirini olumlu yönde etkiler

8. Abiyotik faktörler canlıların hangi yönlerini etkiler?
A) Sadece hayvanların davranışlarını
B) Canlıların metabolizma hızını ve hayatta kalmalarını
C) Sadece bitkilerin fotosentez hızını
D) Sadece su ve oksijen tüketimini
E) Sadece canlıların üreme kapasitesini

9. Biyotik faktörler ekosistemde hangi etkileşimi sağlar?
A) Ekosistemlerin sabit kalmasını
B) Bitkiler arasında sadece beslenme ilişkisi
C) Canlılar arasında beslenme, rekabet, parazitlik gibi etkileşimler
D) Havanın nem oranının artırılmasını
E) Canlıların sıcaklık değişimlerine tepki vermesini

10. Aşağıdaki faktörlerden hangisi abiyotik faktör olarak kabul edilmez?
A) Işık
B) Sıcaklık
C) Su
D) Hayvanlar
E) Toprak

✅ Cevap Anahtarı

1. D

2. D

3. C

4. B

5. B

6. C

7. B

8. B

9. C

10. D

Enerji Akışı ve Madde Döngüleri Konu Anlatımı

1. Enerji Akışı Ekosistemlerde Nasıl Gerçekleşir?

• Enerji akışı, ekosistemler içinde güneş ışığının bitkiler aracılığıyla canlılara aktarılması sürecini ifade eder.

• Güneş ışığı, ekosistemlerdeki temel enerji kaynağıdır ve fotosentez yoluyla bitkiler tarafından yakalanır.

• Fotosentez sırasında, bitkiler ışık enerjisini kimyasal enerjiye dönüştürür. Bu kimyasal enerji, diğer canlılara geçerek besin zincirini oluşturur.

Enerji Akışının Temel Adımları:

1. Işık enerjisi: Güneşten gelen ışık, bitkiler tarafından fotosentez yoluyla alınır.

2. Kimyasal enerji: Bitkiler ışık enerjisini glikoz gibi organik bileşiklere dönüştürür. Bu organik maddeler, bitkileri tüketen herbivorlar (otçullar) tarafından yenir.

3. Besin zinciri: Herbivorlar, etoburlar (carnivores) tarafından yenir. Enerji her aşamada kaybolur ve bu süreç tüketiciler arasındaki ilişkileri gösterir.

4. Enerji kaybı: Her geçişte, enerji ısı olarak kaybolur ve bu yüzden her ekosistemde enerji kaybı yaşanır.

2. Ekosistemlerde Madde Döngüleri

Ekosistemlerde madde döngüleri, doğada var olan maddelerin (su, karbon, azot gibi) ekosistem içinde bir yeri tüketildikten sonra tekrar doğaya dönmesi sürecidir. Bu döngülerde madde bir ekosistemden diğerine aktarılarak sürekli bir çevrim oluşturur.

a) Karbon Döngüsü

• Karbon, atmosferdeki karbondioksit (CO₂) olarak bulunur ve fotosentez yoluyla bitkilere geçer.

• Bitkiler, karbondioksiti kullanarak glikoz üretir ve bu glikozu hayvanlar yer.

• Hayvanlar öldüklerinde ve oksijenli solunumla organik maddeler oksitlenip CO₂ serbest bırakır. Bu döngü, atmosferdeki karbonun kontrolünü sağlar.

b) Su Döngüsü (Hidrosfer Döngüsü)

• Su, evapotranspirasyon (bitkilerden su buharlaşması) ve yağış ile atmosfere gider.

• Süperkülasyon ve yer altı suları suyun doğal döngüsünü sağlar.

• Bu döngü, ekosistemlerdeki su miktarını düzenler ve bitkiler ile hayvanlar için yaşam kaynağı sağlar.

c) Azot Döngüsü

• Azot, atmosferde %78 oranında bulunur ancak bitkiler tarafından doğrudan kullanılamaz.

• Fiksasyon yoluyla atmosferdeki azot, bakteriler tarafından toprağa bağlanır.

• Bitkiler bu bağlanmış azotu alır, hayvanlar bitkileri tüketerek azotu alır ve sonunda hayvanların atıklarıyla tekrar toprağa geri döner.

3. Ekosistemlerde Enerji ve Madde Akışının Önemi

• Enerji akışı ve madde döngüleri, ekosistemlerin dengede kalabilmesi için çok önemlidir.

• Canlıların ihtiyaç duyduğu besin ve enerji doğru bir şekilde aktarılmazsa, ekosistem dengesiz hale gelir.

• İnsan etkisi, özellikle kirlilik, orman kesimi, sera gazları gibi faktörlerle, bu döngüleri bozabilir.

Çözümlü Örnek Sorular

Soru 1:
Aşağıdaki ifadelerden hangisi enerji akışı ile ilgili doğru bir açıklamadır?

A) Enerji akışı, ekosistemler içinde ışık enerjisinin kaybolmaması için dönüşümsüz bir şekilde gerçekleşir.
B) Enerji her ekosistem seviyesinden sonra aynı miktarda korunur.
C) Her seviyede enerji kaybolur ve bu kayıp, genellikle ısı olarak çevreye verilir.
D) Enerji, ekosistemler arasında serbestçe dolaşır ve sürekli olarak ekosistemlere geri döner.
E) Enerji akışı, sadece bitkiler aracılığıyla gerçekleşir, hayvanlar bu akışa dahil değildir.

Çözüm:
Enerji akışı sırasında, her seviyede enerji kaybolur ve bu kayıp ısı olarak çevreye verilir. Bu, enerji kaybı olgusunun temel bir özelliğidir.
Doğru cevap: C

Soru 2:
Aşağıdaki maddelerden hangisi su döngüsüne dahil olan bir süreç değildir?

A) Su buharının atmosfere yükselmesi (evapotranspirasyon)
B) Suyun yer altı sularına sızması (süperkülasyon)
C) Bitkilerin suyu kullanarak fotosentez yapması
D) Yağışların kara veya denizlere düşmesi
E) Su buharının yoğunlaşıp yağmur şeklinde düşmesi

Çözüm:
Fotosentez, bitkilerin suyu kullanarak organik madde üretmesi sürecidir, ancak bu süreç doğrudan su döngüsüne dahil değildir.
Doğru cevap: C

Soru 3:
Azot döngüsü ile ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır?

A) Azot bakteriler tarafından toprakta kullanılabilir hale getirilir.
B) Atmosferdeki azot, bitkiler tarafından doğrudan kullanılır.
C) Hayvanlar, bitkilerden azot alır.
D) Azot, doğada bir döngü şeklinde hareket eder.
E) Azot, toprakta organik maddelere dönüşerek ekosistemde geri döner.

Çözüm:
Atmosferdeki azot, bitkiler tarafından doğrudan kullanılamaz. Azot, bakteriler tarafından toprakta kullanılabilir hale getirilir.
Doğru cevap: B

Enerji Akışı ve Madde Döngüleri Kavram Haritası

Enerji Akışı ve Madde Döngüleri Testi

1. Aşağıdakilerden hangisi enerji akışı ile ilgili doğru bir açıklamadır?
A) Enerji, ekosistemlerde her seviyede korunur.
B) Enerji, her ekosistem seviyesinden sonra kaybolur ve genellikle ısı olarak çevreye verilir.
C) Enerji, ekosistemler arasında serbestçe dolaşır ve sürekli olarak ekosistemlere geri döner.
D) Enerji, sadece bitkiler tarafından ekosistemlere aktarılır.
E) Enerji, ekosistemlerde sadece otçullar tarafından alınır.

2. Aşağıdaki döngülerden hangisi abiyotik faktörlerin canlılara aktarılması sürecini içerir?
A) Karbon döngüsü
B) Fosfor döngüsü
C) Azot döngüsü
D) Su döngüsü
E) Tüm döngüler

3. Madde döngülerinin ekosistemlerdeki önemi nedir?
A) Canlılar arasındaki rekabeti artırır
B) Canlıların hayatta kalması için gerekli maddeleri sürekli olarak geri sağlar
C) Canlıları birbirinden ayırır
D) Madde döngüleri, sadece bitkiler için gereklidir
E) Sadece su ve karbondioksit döngüleri gereklidir

4. Azot döngüsü ile ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi doğrudur?
A) Azot döngüsü, sadece atmosferdeki azotun kullanımıyla ilgilidir.
B) Azot, atmosferdeki formunda bitkiler tarafından doğrudan kullanılabilir.
C) Azot bakterileri, atmosferdeki azotu toprakta kullanılabilir hale getirir.
D) Azot döngüsü yalnızca hayvanları etkiler.
E) Azot, ekosistemde sürekli birikim yapar.

5. Su döngüsü sırasında aşağıdaki olaylardan hangisi gerçekleşmez?
A) Su buharlaşır.
B) Yağmur olarak geri döner.
C) Su bitkiler tarafından fotosentez için kullanılır.
D) Su, sadece atmosferde kalır.
E) Su toprağa sızarak yer altı sularını oluşturur.

6. Enerji akışının ekosistemlerdeki temel kaynağı nedir?
A) Su
B) Bitkiler
C) Karbon
D) Güneş ışığı
E) Oksijen

7. Tüketiciler (hayvanlar) enerji alırken hangi kaynağa dayanır?
A) Güneş ışığı
B) Fotosentez
C) Diğer canlıları yiyerek
D) Oksijen tüketimi
E) Toprak

8. Aşağıdakilerden hangisi karbon döngüsüne dahil olan bir süreç değildir?
A) Karbondioksit bitkiler tarafından fotosentezde kullanılır.
B) Karbondioksit, hayvanlar tarafından solunum yoluyla atmosfere verilir.
C) Karbondioksit, toprağa yerleşir ve birikerek fosil yakıtlar oluşturur.
D) Karbon, atmosferdeki gazlar olarak kalır.
E) Karbondioksit, bitkiler tarafından hayvanlara besin olarak verilir.

9. Fotosentez sırasında bitkiler hangi tür enerjiye dönüşüm sağlar?
A) Kimyasal enerji → Elektrik enerjisi
B) Işık enerjisi → Kimyasal enerji
C) Elektrik enerjisi → Işık enerjisi
D) Kimyasal enerji → Isı enerjisi
E) Işık enerjisi → Isı enerjisi

10. Enerji akışı sırasında enerji kaybı hangi biçimde gerçekleşir?
A) Toprakta depolanır
B) Canlılar arasında eşit olarak dağılır
C) Isı olarak çevreye verilir
D) Su olarak ekosistemlere geri döner
E) Hiç kaybolmaz ve sürekli geri döner

✅ Cevap Anahtarı

1. B

2. E

3. B

4. C

5. D

6. D

7. C

8. E

9. B

10. C

Popülasyon ve Topluluk Dinamiği Konu Anlatımı

1. Popülasyon Nedir?

• Popülasyon, belirli bir alanda, belirli bir zamanda yaşayan aynı türden tüm bireylerin oluşturduğu gruptur.

• Popülasyonlar, doğum oranı, ölüm oranı, göçler gibi faktörler tarafından şekillenir.

Popülasyon Büyüklüğünü Etkileyen Faktörler:

1. Doğum oranı: Yeni bireylerin popülasyona katılım oranıdır.

2. Ölüm oranı: Popülasyondan ayrılan bireylerin oranıdır.

3. Göç: Popülasyona dahil olan veya popülasyondan ayrılan bireylerin hareketi.

4. Kaynaklar: Su, besin ve yaşam alanı gibi sınırlı kaynaklar, popülasyon büyüklüğünü etkiler.

2. Popülasyon Dinamiği

Popülasyon dinamiği, bir popülasyonun zaman içindeki değişimini inceleyen bir bilim dalıdır. Popülasyonlar, çevresel faktörlerin etkisiyle zamanla büyür, küçülür ya da dengede kalır.

Popülasyon Büyüme Modelleri:

1. Üssel büyüme: Popülasyon, kaynaklar sınırsız olduğunda, her bireyin eşit bir hızda çoğalmasıyla büyür. Bu büyüme modeli, genellikle doğal ortamlarda gözlemlenir.

2. Logaritmik büyüme: Popülasyonun büyüme hızı, kaynakların sınırlı olması nedeniyle azalır ve belli bir dengeye ulaşır. Bu denge, ekosistemlerin taşıma kapasitesine göre belirlenir.

Taşıma Kapasitesi:

• Her ekosistem, kaynakları sınırlı olduğu için, bir popülasyonun taşıma kapasitesi vardır. Bu kapasite, çevresel kaynaklar ve diğer faktörler tarafından belirlenir.

• Taşıma kapasitesine ulaşıldığında, popülasyon büyümesi durur ve dengeye gelir.

3. Topluluk Dinamiği

Topluluk, farklı türlerin bir arada bulunduğu bir ekosistem parçasıdır. Topluluk dinamiği, toplulukların zaman içindeki değişimini ve bu değişimlerin popülasyonlar üzerindeki etkilerini inceler.

Topluluklar Arası Etkileşimler:

1. Rekabet: Aynı kaynak için farklı türlerin birbirleriyle mücadele etmesidir.

2. Avcılık (Predasyon): Bir türün, diğerini avlayarak beslenmesidir.

3. Mutualizm: İki türün karşılıklı olarak birbirine yarar sağlamasıdır (örneğin, çiçekler ve polinatörler).

4. Parazitizm: Bir türün, diğerine zarar vererek hayatta kalmasıdır.

5. Komensalizm: Bir türün diğerine zarar vermeden fayda sağlamasıdır.

Ekolojik Niş:

• Ekolojik niş, bir türün çevresindeki bütünsel rolüdür. Bu, türün beslenme alışkanlıkları, yaşam alanı ve diğer türlerle olan ilişkilerini içerir.

• Her türün kendi ekolojik nişi vardır ve bu niş, popülasyonlar arasındaki etkileşimleri belirler.

4. Ekolojik Denge ve Değişim

Ekosistemler, dengede kalabilmek için biyotik ve abiyotik faktörlerin uyumlu bir şekilde etkileşime girmesini gerektirir. Bu denge zaman zaman değişebilir.

Ekosistemdeki Değişimler:

• Doğal değişimler: Mevsimsel değişimler, iklim değişiklikleri gibi doğal etkenler ekosistem dinamiğini etkiler.

• İnsan etkisi: İnsan faaliyetleri, doğal kaynakların tükenmesine, habitat kaybına ve türlerin yok olmasına neden olabilir. Bu da ekosistem dengesinin bozulmasına yol açar.

5. Popülasyon ve Topluluk Dinamiği ve İnsan Etkisi

İnsanlar, ekosistemlere olumlu ya da olumsuz etkilerde bulunabilir. İnsan etkileri şunlar olabilir:

• Ormansızlaşma: Hayvanlar ve bitkiler için yaşam alanlarının kaybı.

• Kirlilik: Su, hava ve toprak kirliliği, doğal yaşamı olumsuz etkiler.

• İklim değişikliği: Küresel ısınma, popülasyonların göç etmesine veya türlerin yok olmasına neden olabilir.

• Koruma çalışmaları: Türlerin korunması, ekosistemlerin restorasyonu ve sürdürülebilir yaşam pratikleri ekosistem dengesini iyileştirmeye yardımcı olabilir.

Çözümlü Örnek Sorular

Soru 1:
Bir ekosistemdeki popülasyon büyümesi, kaynakların sınırsız olduğu varsayımıyla nasıl gerçekleşir?
A) Logaritmik büyüme
B) Üssel büyüme
C) Sınırlı büyüme
D) Taşıma kapasitesine ulaşma
E) Dengeye ulaşma

Çözüm:
Üssel büyüme, kaynakların sınırsız olduğu durumlarda gerçekleşen bir popülasyon büyümesidir. Bu tür büyüme, her bireyin eşit hızda çoğaldığı bir durumu ifade eder.
Doğru cevap: B

Soru 2:
Aşağıdaki etkileşimlerden hangisi karşılıklı yarar sağlama anlamına gelir?
A) Avcılık
B) Parazitizm
C) Rekabet
D) Mutualizm
E) Komensalizm

Çözüm:
Mutualizm, iki türün de birbirine fayda sağladığı bir etkileşim türüdür. Örneğin, çiçekler ve polinatörler arasındaki ilişki.
Doğru cevap: D

Soru 3:
Bir ekosistem, kaynakların sınırlı olduğu durumda popülasyon büyümesinde hangi aşamayı yaşar?
A) Üssel büyüme
B) Taşıma kapasitesine ulaşma
C) Sınırsız büyüme
D) Popülasyon artışı durur
E) Denge noktası

Çözüm:
Kaynakların sınırlı olduğu durumlarda, popülasyonlar taşıma kapasitesine ulaşır ve büyüme hızı yavaşlar. Bu aşama, logaritmik büyüme olarak da adlandırılır.
Doğru cevap: B

Popülasyon ve Topluluk Dinamiği Kavram Haritası

Popülasyon ve Topluluk Dinamiği Testi

1. Aşağıdakilerden hangisi popülasyon dinamiği ile ilgili bir özellik değildir?
A) Popülasyon büyüklüğünün zaman içinde değişmesi
B) Doğum oranı, ölüm oranı ve göçlerin etkisi
C) Ekosistem içinde türlerin çeşitliliği
D) Popülasyon büyüme modellerinin incelenmesi
E) Popülasyonun taşıma kapasitesine ulaşması

2. Logaritmik büyüme ile ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi doğrudur?
A) Kaynaklar sınırsız olduğunda meydana gelir
B) Popülasyon büyümesi hızla artar ve sonra durur
C) Sadece hayvanlar tarafından gözlemlenir
D) Biyotik etkileşimler nedeniyle hızla büyür
E) Popülasyon büyümesi durmaz

3. Popülasyon büyümesi, taşıma kapasitesine ulaştığında hangi durum gerçekleşir?
A) Üssel büyüme devam eder
B) Popülasyon sayısı hızla artar
C) Popülasyon büyümesi yavaşlar ve dengeye gelir
D) Türler tamamen yok olur
E) Dışarıdan yeni bireyler eklenir

4. Rekabet ile ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi doğrudur?
A) Aynı türler arasında yaşanan bir etkileşimdir
B) Rekabet her zaman karşılıklı yarar sağlar
C) Aynı kaynağa ihtiyaç duyan farklı türler arasında yaşanır
D) Sadece abiyotik faktörlere dayanır
E) Rekabet, bir türün diğerine zarar vermesiyle gerçekleşir

5. Aşağıdaki etkileşimlerden hangisi mutualizm (karşılıklı yarar) örneğidir?
A) Bitkilerin hayvanlar tarafından yenmesi
B) Çiçeklerin polinatörler tarafından döllenmesi
C) Aslanın zebrayı avlaması
D) Kelebeğin diğer canlılardan beslenmesi
E) Bir türün diğerini avlayarak hayatta kalması

6. Parazitizm ile ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi doğrudur?
A) İki tür arasında karşılıklı yarar sağlar
B) Bir tür diğerine zarar vererek hayatta kalır
C) Türler birbirine fayda sağlar
D) Her iki tür de zarar görür
E) İki tür birbirinden fayda sağlamaz

7. Ekosistemlerdeki taşıma kapasitesi, hangi faktör tarafından belirlenir?
A) Ekosistem içinde bulunan türlerin sayısı
B) Ekosistem içindeki kaynakların sınırlılığı
C) Yalnızca hayvanların sayısı
D) Bitkilerin büyüme hızları
E) Ekosistemdeki ışık miktarı

8. Biyotik etkileşimler ekosistemlerde hangi durumu oluşturur?
A) Abiyotik faktörlerle sabit bir denge
B) Kaynakların sınırsız olduğu durum
C) Canlılar arasında beslenme, rekabet ve işbirliği
D) Türlerin birbirine zarar vermemesi
E) Canlılar arasında sadece tek yönlü etkileşim

9. Popülasyon büyümesinde, göç faktörünün etkisi nedir?
A) Göç, sadece popülasyon sayısını artırır
B) Göç, doğum oranını etkiler
C) Göç, sadece ölüm oranını artırır
D) Göç, popülasyonun genetik çeşitliliğini artırabilir
E) Göç, yalnızca abiyotik faktörleri etkiler

10. Aşağıdaki durumlardan hangisi topluluk dinamiği ile ilgilidir?
A) Bir türün diğerine zarar vermesi
B) Bir ekosistemdeki sıcaklık değişimi
C) İki farklı türün bir alanda birlikte yaşaması ve etkileşimde bulunması
D) Su döngüsünün ekosistem üzerindeki etkisi
E) Bir popülasyonun taşıma kapasitesine ulaşması

✅ Cevap Anahtarı

1. C

2. B

3. C

4. C

5. B

6. B

7. B

8. C

9. D

10. C

Ekolojik Denge ve İnsan Etkisi Konu Anlatımı

1. Ekolojik Denge Nedir?

Ekolojik denge, bir ekosistemdeki biyotik (canlı) ve abiyotik (canlı olmayan) faktörlerin birbirleriyle etkileşerek, ekosistemdeki tüm organizmaların hayatta kalabilmesi için uyumlu bir şekilde işlediği durumu ifade eder.

• Ekolojik denge, doğal bir denge olarak kabul edilir ve her türün ekosistem içinde kendine özgü bir yeri vardır.

• Ekosistemdeki bu denge, biyotik faktörler (canlılar arasındaki etkileşimler) ve abiyotik faktörler (sıcaklık, ışık, su) arasındaki karşılıklı ilişkiyle korunur.

Ekosistemdeki Dengeyi Sağlayan Faktörler:

1. Enerji akışı: Ekosistemlerin en temel unsuru olan enerji, her seviyede kaybolur ve bu kayıplar ekosistemin işleyişini etkiler.

2. Madde döngüleri: Karbon, su ve azot döngüleri, ekosistemdeki elementlerin dengesini sağlar.

3. Popülasyon dinamiği: Canlı türlerinin doğum oranları, ölüm oranları, göçler ve etkileşimleri dengeyi oluşturur.

2. İnsan Etkisi

İnsanlar, çevreyi ve ekosistemleri hem olumlu hem de olumsuz şekilde etkiler. İnsanın doğaya müdahalesi, ekosistemlerin dengesini değiştirebilir ve bunun sonucunda ekolojik bozulmalar meydana gelebilir.

İnsan Etkisinin Ekosistemler Üzerindeki Olumsuz Etkileri:

1. Ormansızlaşma: Ormanların kesilmesi, bitki örtüsünün kaybolmasına ve hayvanların yaşam alanlarının yok olmasına yol açar.

2. Kirlilik: Hava, su ve toprak kirliliği, ekosistemlerdeki canlıları zehirler, ölümlerine ve biyolojik çeşitliliğin azalmasına sebep olur.

3. İklim Değişikliği: Sera gazlarının artışı, küresel ısınmaya neden olarak, ekosistem dengesini bozar, deniz seviyelerinin yükselmesine ve iklim değişimlerine yol açar.

4. Aşırı avlanma: Doğal türlerin aşırı avlanması, bu türlerin yok olmasına ve ekosistemdeki tür çeşitliliğinin azalmasına neden olur.

5. Tarım ve sanayi faaliyetleri: Toprağın aşırı işlenmesi, doğal habitatların yok olması ve kimyasal atıkların çevreye verilmesi ekosistemleri tehdit eder.

İnsan Etkisinin Ekosistemler Üzerindeki Olumlu Etkileri:

1. Koruma çalışmaları: Doğal yaşam alanlarının korunması ve türlerin neslinin tükenmesini önlemek için yapılan çalışmalar.

2. Sürdürülebilir tarım: Toprağı koruyan ve çevreye zarar vermeyen tarım teknikleri, ekosistem dengesinin korunmasına yardımcı olur.

3. Yenilenebilir enerji kaynakları: Güneş, rüzgar, hidroelektrik enerji gibi çevre dostu enerji kaynaklarının kullanımı, karbon salınımını azaltarak iklim değişikliğini engellemeye yardımcı olur.

4. Ekosistem restorasyonu: Bozulmuş ekosistemlerin tekrar sağlıklı hale getirilmesi için yapılan iyileştirme çalışmaları.

3. Ekosistemdeki Değişim ve İnsan Etkisi

Ekosistemlerde doğal değişimler ve insan etkileri, ekolojik dengeyi değiştirebilir. Bu değişimler, türlerin hayatta kalmasını veya yok olmasını etkiler.

a) Doğal Değişimler:

• Mevsimsel değişimler: Mevsimlerin değişmesi, ekosistemdeki türlerin hayatta kalma stratejilerini etkiler.

• Doğal afetler: Volkanik patlamalar, depremler, sel ve yangınlar gibi doğal olaylar, ekosistemlerin yapısını ve canlıları etkiler.

b) İnsan Kaynaklı Değişimler:

• Küresel ısınma: Sera gazlarının artması, küresel ısınmaya ve iklim değişikliklerine yol açarak, bazı türlerin yok olmasına veya yeni alanlara göç etmelerine neden olur.

• Biyoçeşitlilik kaybı: Habitat tahribatı, aşırı avlanma ve kirlilik gibi insan faaliyetleri, dünya üzerindeki biyolojik çeşitliliğin azalmasına yol açar.

• Kirlilik: Su, hava ve toprak kirliliği, ekosistemlerdeki canlıları öldürür, türlerin yaşam alanlarını yok eder ve çevresel dengenin bozulmasına neden olur.

4. Ekolojik Dengeyi Sağlamak İçin İnsanların Yapabileceği Adımlar

• Sürdürülebilir kaynak kullanımı: Doğal kaynakları dikkatli kullanmak, geri dönüşümü teşvik etmek ve yenilenebilir enerjiye geçiş yapmak çevresel dengeyi korur.

• Çevre dostu tarım: Tarımda kullanılan kimyasal gübrelerin ve pestisitlerin sınırlandırılması, ekosistem dengesini korur.

• Ormanları korumak: Ormansızlaşmayı durdurmak ve ağaç dikme projeleriyle ormanların korunması ekosistemin sağlıklı kalmasına yardımcı olur.

• Çevre bilinci oluşturmak: İnsanların çevre dostu alışkanlıklar geliştirmesi, geri dönüşüm yapması ve doğayı korumaya yönelik bireysel sorumluluklar alması çok önemlidir.

Çözümlü Örnek Sorular

Soru 1:
İnsanların çevresel faktörlere yaptığı müdahalelerle ilgili aşağıdakilerden hangisi yanlıştır?

A) Ormansızlaşma, biyoçeşitliliği azaltır ve türlerin yaşam alanlarını yok eder.
B) Aşırı avlanma, türlerin yok olmasına yol açar ve ekosistem dengesini bozar.
C) Küresel ısınma, ekosistemleri daha verimli hale getirir.
D) Kirlilik, su ve hava kaynaklarını kirleterek ekosistemleri tehdit eder.
E) Tarımda kullanılan kimyasal gübreler toprak sağlığını olumsuz etkiler.

Çözüm:
Küresel ısınma, ekosistemlerin verimli hale gelmesini sağlamaz, aksine iklim değişikliği, ekosistemleri tehdit eder ve biyoçeşitliliği azaltır.
Doğru cevap: C

Soru 2:
Aşağıdaki etkileşimlerden hangisi mutualizm (karşılıklı yarar) ilişkisini örnekler?

A) Aslanın zebrayı avlaması
B) Arıların çiçeklerden polen alması
C) Mantarın ağacın köklerinden beslenmesi
D) Bir kuşun başka bir kuşun yuvasını işgal etmesi
E) Böceğin bir çiçeğin üzerine konup bitkiden besin alması

Çözüm:
Mutualizm, iki türün de birbirine karşılıklı olarak fayda sağladığı bir ilişkidir. Arıların çiçeklerden polen alması, her iki türün de yarar sağladığı bir mutualizm örneğidir.
Doğru cevap: B

Soru 3:
İnsanların çevresel dengeyi bozmasının etkilerinden biri aşağıdakilerden hangisidir?

A) Ekosistemlerin doğal dengesinin korunması
B) Türlerin çeşitliliğinin artması
C) Küresel ısınma ve iklim değişikliği
D) Doğal kaynakların tükenmemesi
E) Ekosistemlerin doğal döngülerinin korunması

Çözüm:
Küresel ısınma ve iklim değişikliği, insanların çevreye yaptığı müdahalelerin sonuçlarından biridir. İnsan faaliyetleri bu sorunları körükleyerek ekosistem dengesini bozar.
Doğru cevap: C

Ekolojik Denge ve İnsan Etkisi Kavram Haritası

Ekolojik Denge ve İnsan Etkisi Testi

1. Ekosistemlerde dengeyi sağlayan başlıca faktör nedir?
A) Biyotik faktörler
B) Abiyotik faktörler
C) Enerji akışı ve madde döngüleri
D) İnsan faaliyetleri
E) Sadece su döngüsü

2. Aşağıdakilerden hangisi ekosistem dengesinin bozulmasına neden olabilecek insan etkilerinden biridir?
A) Doğal afetler
B) İklim değişikliği
C) Mevsimsel değişiklikler
D) Doğal kaynakların korunması
E) Ekosistemlerin kendi dinamikleriyle değişmesi

3. Ormansızlaşma ekosistem üzerinde hangi etkileri yapar?
A) Biyolojik çeşitliliği artırır
B) Karbon emilimini artırır
C) Su döngüsünü dengeler
D) Biyolojik çeşitliliği azaltır ve türlerin yaşam alanlarını yok eder
E) Oksijen üretimini artırır

4. Küresel ısınma, ekosistemleri nasıl etkiler?
A) Ekosistemlerin verimli hale gelmesini sağlar
B) Ekosistemlerdeki türlerin hayatta kalmasını engeller
C) İklim değişikliği ile yeni yaşam alanları oluşturur
D) Ekosistemlerdeki doğal dengenin korunmasına yardımcı olur
E) Türlerin göç etmesini sağlar ve ekosistem dengesini bozar

5. Kirlilik ile ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi yanlıştır?
A) Kirlilik, ekosistemlere zarar verir.
B) Hava, su ve toprak kirliliği doğal yaşamı tehdit eder.
C) Kirlilik, biyoçeşitliliğin artmasına yol açar.
D) Kirlilik, hayvanların ve bitkilerin yaşamını tehdit eder.
E) Kirliliğin insanlar üzerinde de olumsuz etkileri vardır.

6. Sürdürülebilirlik ile ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi doğrudur?
A) Doğal kaynakların tükenmesi, sürdürülebilirlik için gereklidir.
B) Yenilenebilir enerji kaynaklarının kullanılması ekosistem dengesine zarar verir.
C) Tarım ve sanayi faaliyetlerinde çevreye zarar vermemek sürdürülebilirlik için önemlidir.
D) Sürdürülebilirlik, sadece doğal kaynakların hızlı kullanımını teşvik eder.
E) Ekosistemlerin yok olması sürdürülebilirliğe katkı sağlar.

7. Ekosistem restorasyonu nedir?
A) Ekosistemlerdeki doğal türlerin yok edilmesidir.
B) Bozulmuş ekosistemlerin iyileştirilmesidir.
C) Ekosistemlerdeki enerji kaybının engellenmesidir.
D) Ekosistemlerdeki tüm canlıların yer değiştirmesidir.
E) Doğal afetlerin ekosistemler üzerindeki etkilerini artırmaktır.

8. İnsanların doğaya yaptığı en büyük olumsuz etkilerden biri hangisi ile açıklanabilir?
A) Çevre bilinci oluşturulması
B) Doğal alanların korunması
C) Habitat kaybı ve biyoçeşitliliğin azalması
D) Yenilenebilir enerji kullanımının artması
E) Geri dönüşüm ve atık yönetimi

9. Ekosistemdeki dengeyi tehdit eden tarım faaliyetlerinin olumsuz etkilerinden biri nedir?
A) Toprağın sağlıklı kalmasını sağlar
B) Geri dönüşüm süreçlerini artırır
C) Tarımda kullanılan kimyasal gübreler toprak sağlığını bozar
D) Tarım, biyoçeşitliliği artırır
E) Tarım faaliyetleri çevreyi kirletmez

10. Sera gazları ile ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi doğrudur?
A) Sera gazları, atmosferdeki ısının hapsolmasına neden olur.
B) Sera gazları, ekosistemin doğal dengesini sağlamaya yardımcı olur.
C) Sera gazları yalnızca karasal ekosistemleri etkiler.
D) Sera gazları yalnızca bitkileri etkiler.
E) Sera gazları, ekosistemlerdeki biyolojik çeşitliliği artırır.

✅ Cevap Anahtarı

1. C

2. B

3. D

4. E

5. C

6. C

7. B

8. C

9. C

10. A