AYT Kimya Kimyasal Hesaplamalar Konu Anlatımı

🔹 1. Atomik Kütle ve Mol Kavramı

▪ Atomik Kütle (a.m.u.):

• Bir atomun kütlesi atomik kütle birimiyle ölçülür.

• 1 a.m.u. = 1/12 C-12 atomunun kütlesi

▪ Mol:

• 1 mol = 6,02 × 10²³ taneciktir (Avogadro Sayısı)

• Tanecik = atom, iyon, molekül olabilir

• 1 mol elementin gram cinsinden kütlesi mol kütlesi olarak adlandırılır (g/mol)

Örnek:
1 mol H₂O → 6,02 × 10²³ molekül içerir
Mol kütlesi: H₂O = 2×1 + 16 = 18 g/mol
Yani 1 mol H₂O = 18 gram

🔹 2. Mol – Kütle – Tanecik Hesaplamaları

Formüller:

• Mol = kütle / mol kütlesi

• Mol = tanecik sayısı / 6,02 × 10²³

Örnek Soru:
36 gram H₂O kaç mol’dür?
Mol = 36 / 18 = 2 mol

🔹 3. Gazların Mol Hesaplamaları (22,4 L)

• Standart sıcaklık ve basınç (STP) koşullarında:
  1 mol ideal gaz = 22,4 L

Örnek:
44,8 L O₂ gazı kaç mol’dür?
Mol = 44,8 / 22,4 = 2 mol

🔹 4. Kimyasal Denklem ve Tepkime Hesaplamaları

Adımlar:

1. Denklemi denkleştir.

2. Mol oranlarını yaz.

3. Verilen maddeyi mol cinsinden hesapla.

4. İstenen maddeye geç.

Örnek:
N₂ + 3H₂ → 2NH₃

• 1 mol N₂ → 2 mol NH₃

• 3 mol H₂ → 2 mol NH₃

🔹 5. Yüzde Verim

Formül:
Yüzde verim = (Gerçek verim / Teorik verim) × 100

Örnek:
Teorik verim: 10 g
Gerçek verim: 8 g
→ % Verim = (8 / 10) × 100 = %80

🔹 6. Yüzde Bileşim ve Formül Bulma

▪ Kütlece Yüzde Bileşim:

Bileşikteki her elementin toplam kütleye oranıdır.

Örnek:
H₂O → H: 2g, O: 16g, toplam: 18g
→ H: 2/18 × 100 = %11,1
→ O: 16/18 × 100 = %88,9

▪ Ampirik Formül Bulma:

1. Yüzdeleri grama çevir

2. Mol sayısını bul

3. En küçük sayıya böl

4. Oranı belirle

🔍 Örnek Soru:

Soru: 18 gram H₂O kaç adet su molekülü içerir?
Çözüm:

• Mol = 18 / 18 = 1 mol

• Tanecik sayısı = 1 mol × 6,02×10²³ = 6,02 × 10²³ molekül

Cevap: 6,02 × 10²³

Kimyasal Hesaplamalar Testi

1. 1 mol CO₂ molekülü kaç tane oksijen atomu içerir?
A) 1
B) 2
C) 3
D) 6,02 × 10²³
E) 1,204 × 10²⁴

2. 36 gram H₂O kaç mol’dür?
A) 1
B) 2
C) 18
D) 0,5
E) 0,2

3. 2 mol N₂ gazı standart koşullarda kaç litredir?
A) 11,2 L
B) 22,4 L
C) 33,6 L
D) 44,8 L
E) 66,0 L

4. 1 mol CH₄ kaç adet molekül içerir?
A) 6,02 × 10²²
B) 6,02 × 10²³
C) 3,01 × 10²³
D) 1,204 × 10²⁴
E) 4

5. N₂ + 3H₂ → 2NH₃ tepkimesinde, 1 mol N₂ ile yeterli H₂ tepkimeye girerse kaç mol NH₃ oluşur?
A) 1
B) 1,5
C) 2
D) 3
E) 4

6. 88 gram CO₂ kaç mol’dür? (C = 12, O = 16)
A) 2
B) 4
C) 6
D) 0,5
E) 3

7. 1 mol su molekülü kaç adet H atomu içerir?
A) 6,02 × 10²³
B) 1,204 × 10²⁴
C) 2
D) 3
E) 4

8. %80 verimle 10 gram ürün beklenen bir tepkimede, gerçek verim kaç gramdır?
A) 2
B) 5
C) 8
D) 9
E) 12

9. 1 mol O₂ gazı kaç litre hacim kaplar?
A) 11,2
B) 22,4
C) 44,8
D) 33,6
E) 16,8

10. Aşağıdaki işlemlerden hangisi ampirik formül bulmak için yapılan bir adımdır?
A) Mol oranlarını dengelemek
B) Tanecik sayısı bulmak
C) En küçük mol sayısına bölmek
D) Kütleyi hacme çevirmek
E) Bağ türünü belirlemek

✅ Cevap Anahtarı:

1. E

2. B

3. D

4. B

5. C

6. A

7. B

8. C

9. B

10. C