TYT Coğrafya Nüfus Konu Anlatımı

Nüfus, bir bölgede belirli bir zaman diliminde yaşayan insan sayısını ifade eder. Nüfusun büyüklüğü, dağılımı ve hareketliliği, hem doğal hem de beşeri faktörlere bağlıdır. Nüfus yapısı, ekonomik ve sosyal kalkınmada büyük bir rol oynar.

Bu ünitede, nüfusun tanımı, nüfus yoğunluğu, nüfusun dağılışı ve nüfus politikaları detaylı bir şekilde ele alınacaktır.

📌 Nüfus, ekonomik ve sosyal kalkınma için önemli bir faktördür.
📌 Nüfus yoğunluğu, nüfus artışı ve göçler, ülkelerin gelişimini doğrudan etkiler.
📌 Nüfus hareketleri, doğum, ölüm ve göç gibi faktörlere bağlı olarak değişir.

Bu ünitede aşağıdaki konular ele alınacaktır:

1. Dünya Nüfusunun Dağılımı ve Nüfus Yoğunluğu
2. Nüfus Artışı ve Nüfus Politikaları
3. Türkiye’de Nüfusun Dağılımı ve Özellikleri
4. Göçler ve Nüfus Hareketleri

DÜNYA NÜFUSUNUN DAĞILIMI VE NÜFUS YOĞUNLUĞU

📌 Dünya nüfusu, yeryüzünde eşit dağılmamıştır.

2.1. Dünya Nüfusunun Dağılımını Etkileyen Faktörler

✅ Doğal Faktörler:

• İklim (Orta kuşak daha yoğun nüfusludur.)
• Su kaynakları (Nehirler, göller, kıyı bölgeleri nüfusu artırır.)
• Yer şekilleri (Düz ve verimli alanlar daha yoğun nüfusludur.)
• Toprak verimliliği (Tarıma elverişli alanlarda nüfus yoğundur.)

✅ Beşeri ve Ekonomik Faktörler:

• Sanayi ve ticaret (Şehirlerde nüfus yoğundur.)
• Ulaşım olanakları (Ulaşımı gelişmiş bölgelerde nüfus artar.)
• Tarihsel gelişim (Tarihi yerleşim alanları nüfusça zengindir.)

📌 Örnek:

• Çin, Hindistan, Avrupa ve ABD’nin doğu kıyıları yoğun nüfuslu bölgelerdir.
• Kutup bölgeleri, çöller ve dağlık alanlar seyrek nüfusludur.

2.2. Nüfus Yoğunluğu Çeşitleri

📌 Nüfus yoğunluğu, bir bölgede yaşayan kişi sayısının alanla ilişkisini ifade eder.

✅ Aritmetik Yoğunluk: Nüfus / Yüzölçümü
✅ Fizyolojik Yoğunluk: Nüfus / Tarım alanı
✅ Tarımsal Yoğunluk: Tarımla uğraşan nüfus / Tarım alanı

📌 Örnek:

• Hollanda’nın aritmetik nüfus yoğunluğu yüksektir ancak tarım alanları azdır.
• Mısır’ın tarımsal nüfus yoğunluğu yüksektir çünkü Nil Nehri çevresinde yoğun tarım yapılmaktadır.

NÜFUS ARTIŞI VE NÜFUS POLİTİKALARI

📌 Nüfus artışı, doğum ve ölüm oranlarıyla belirlenir.

✅ Doğum oranı yüksek → Hızlı nüfus artışı.
✅ Ölüm oranı düşük → Sağlık ve yaşam koşulları iyi.
✅ Net nüfus artışı = Doğumlar – Ölümler + Göçler.

3.1. Nüfus Artış Türleri

✅ Doğal Nüfus Artışı: Doğum ve ölüm farkına bağlıdır.
✅ Gerçek Nüfus Artışı: Göçler de dahil edilerek hesaplanır.

3.2. Nüfus Politikaları

📌 Ülkeler, nüfus artış hızına göre farklı politikalar uygular:

✅ Nüfus Artışını Teşvik Eden Ülkeler:

• Genç nüfus oranını artırmak için doğum teşvikleri verir.
• Örnek: Fransa, Almanya, Japonya.

✅ Nüfus Artışını Azaltmaya Çalışan Ülkeler:

• Hızlı nüfus artışını kontrol etmek için doğum oranlarını düşürmeye çalışır.
• Örnek: Çin’in tek çocuk politikası (günümüzde esnetildi).

📌 Örnek:

• Çin, 1980’lerde nüfus artışını kontrol etmek için tek çocuk politikasını uygulamıştır.
• İskandinav ülkeleri, yaşlanan nüfus nedeniyle doğum teşvikleri sunmaktadır.

TÜRKİYE’DE NÜFUSUN DAĞILIMI VE ÖZELLİKLERİ

📌 Türkiye’nin nüfus yoğunluğu bölgeler arasında farklılık gösterir.

✅ En Yoğun Nüfuslu Bölgeler:

• Marmara Bölgesi (İstanbul, Bursa, Kocaeli).
• Ege Bölgesi (İzmir, Aydın, Manisa).
• İç Anadolu (Ankara, Konya).

✅ Seyrek Nüfuslu Bölgeler:

• Doğu Anadolu’nun dağlık ve soğuk alanları.
• Karadeniz Bölgesi’nin iç kesimleri.

📌 Örnek:

• İstanbul, Türkiye’nin en yoğun nüfuslu şehridir.
• Tunceli, nüfus yoğunluğu en düşük illerden biridir.

GÖÇLER VE NÜFUS HAREKETLERİ

📌 Göç, insanların ekonomik, siyasi veya doğal nedenlerle yer değiştirmesidir.

5.1. Göç Türleri

✅ İç Göç: Bir ülke içinde gerçekleşen göçlerdir.
✅ Dış Göç: Ülkeler arasındaki nüfus hareketleridir.

📌 Örnek:

• İç Göç: Köyden şehre göçler (Türkiye’de Güneydoğu’dan büyük şehirlere göç).
• Dış Göç: Savaş nedeniyle Suriyelilerin Türkiye’ye göçü.

5.2. Göçün Sebepleri

✅ Ekonomik Nedenler: İşsizlik, sanayileşme, gelir farklılıkları.
✅ Sosyal Nedenler: Eğitim, sağlık hizmetleri, güvenlik.
✅ Doğal Nedenler: Depremler, kuraklık, afetler.
✅ Siyasi Nedenler: Savaşlar, iç çatışmalar, zorunlu göçler.

📌 Örnek:

• Türkiye’den Almanya’ya işçi göçü (1960’lar).
• Suriye’den Türkiye’ye mülteci göçü.

SONUÇ VE ÖZET

📌 Nüfus, doğal ve beşeri faktörlere bağlı olarak değişir.

✅ Dünya nüfusu eşit dağılmamıştır; yoğunluk iklim, su kaynakları ve ekonomik faaliyetlere bağlıdır.
✅ Nüfus artış hızı, doğum ve ölüm oranlarına göre değişir.
✅ Ülkeler, nüfus artışına yönelik farklı politikalar uygular.
✅ Göç, nüfus hareketliliğini etkileyen en önemli faktörlerden biridir.

📌 Bu bilgiler, nüfus dinamiklerini ve ülkelerin gelişim süreçlerini anlamamıza yardımcı olacaktır.

Nüfus Ünitesi 10 Soruluk Test

1. Dünya nüfusunun dağılımı üzerinde aşağıdaki faktörlerden hangisi en az etkilidir?
a) İklim koşulları
b) Su kaynakları
c) Ulaşım olanakları
d) Nüfus politikaları
e) Deprem riskleri

2. Aşağıdaki bölgelerden hangisi nüfus yoğunluğu bakımından diğerlerine göre daha seyrektir?
a) Batı Avrupa
b) Güneydoğu Asya
c) Amazon Havzası
d) Doğu Çin
e) ABD’nin doğu kıyıları

3. Türkiye’de nüfusun en yoğun olduğu bölge aşağıdakilerden hangisidir?
a) İç Anadolu
b) Karadeniz
c) Marmara
d) Doğu Anadolu
e) Güneydoğu Anadolu

4. Doğum oranı yüksek, ölüm oranı düşük olan bir ülke için aşağıdaki ifadelerden hangisi doğrudur?
a) Nüfus artış hızı yüksektir.
b) Nüfus artışı sıfıra yakındır.
c) Nüfus giderek azalır.
d) Yaşlı nüfus oranı yüksektir.
e) Göç vermesi kaçınılmazdır.

5. Aşağıdakilerden hangisi nüfus artış hızının yüksek olmasının bir sonucu değildir?
a) İşsizlik oranının artması
b) Eğitim ve sağlık hizmetlerinin yetersiz kalması
c) Tarımda makineleşmenin hızlanması
d) Çevre sorunlarının artması
e) Kentsel altyapının yetersiz hale gelmesi

6. İç göçler sonucunda Türkiye’de aşağıdaki durumlardan hangisinin yaşanması beklenmez?
a) Büyük şehirlerin nüfusunun hızla artması
b) Kırsal alanların nüfus kaybetmesi
c) Kentlerde işsizlik oranlarının düşmesi
d) Konut ve ulaşım sorunlarının artması
e) Çevre kirliliğinin artması

7. Türkiye’de iç göçlerin en önemli sebebi aşağıdakilerden hangisidir?
a) Depremler ve doğal afetler
b) Tarımda makineleşme ve işsizlik
c) Turizmin gelişmesi
d) Nüfus artış hızının düşmesi
e) Su kaynaklarının azalması

8. Bir ülkede nüfusun yaşlanması aşağıdaki durumlardan hangisine neden olmaz?
a) Çalışan nüfus oranının azalmasına
b) Sosyal güvenlik sistemine yük getirmesine
c) Doğal nüfus artış hızının yükselmesine
d) Yaşlı bakımı hizmetlerine talebin artmasına
e) Genç iş gücü ihtiyacının artmasına

9. Türkiye’den Almanya’ya 1960’lı yıllarda yaşanan göçlerin temel nedeni aşağıdakilerden hangisidir?
a) Siyasi baskılar
b) Ekonomik krizler
c) Tarımsal üretimdeki düşüş
d) Sanayileşme sürecinde iş gücü ihtiyacı
e) Eğitim seviyesinin düşüklüğü

10. Nüfus politikaları ile ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi doğrudur?
a) Tüm ülkeler nüfus artışını teşvik etmektedir.
b) Gelişmiş ülkeler genellikle nüfus artışını hızlandırmaya çalışır.
c) Nüfus politikaları sadece göçleri düzenlemek için uygulanır.
d) Nüfus politikaları doğal afetleri önlemeye yöneliktir.
e) Gelişmekte olan ülkeler genellikle nüfus artışını azaltmaya çalışır.

CEVAP ANAHTARI

1. e) Deprem riskleri
2. c) Amazon Havzası
3. c) Marmara
4. a) Nüfus artış hızı yüksektir.
5. c) Tarımda makineleşmenin hızlanması
6. c) Kentlerde işsizlik oranlarının düşmesi
7. b) Tarımda makineleşme ve işsizlik
8. c) Doğal nüfus artış hızının yükselmesine
9. d) Sanayileşme sürecinde iş gücü ihtiyacı
10. e) Gelişmekte olan ülkeler genellikle nüfus artışını azaltmaya çalışır.