İçindekiler
İstatistiksel Araştırma Süreci Konu Anlatımı
Günlük hayatımızda birçok veri ile karşılaşırız. Öğrencilerin en sevdiği dersler, bir okulda en çok kullanılan ulaşım türü veya bir markette satılan ürünlerin dağılımı gibi birçok durum istatistiksel araştırma ile analiz edilir.
Bu ünite boyunca verileri toplayarak, düzenleyerek ve görselleştirerek anlamlı sonuçlar çıkarmayı öğreneceğiz. Kategorik veri dağılımlarını kullanarak hangi bilgilerin nasıl sunulabileceğini ve grafiklerin bize ne anlatmak istediğini anlayacağız.
Bu Üniteyi Tamamladığımızda:
✔ Verilerin nasıl toplanıp kategorilere ayrıldığını öğrenmiş olacağız.
✔ Kategorik verileri sütun grafiği, nokta grafiği ve daire grafiği gibi yöntemlerle gösterebileceğiz.
✔ Verilere dayalı kararlar vererek anlamlı yorumlar yapabileceğiz.
İstatistik, sadece sayıları değil, bilgiyi anlamlandırmanın yollarını öğretir. Matematiğin bilgiyle nasıl birleştiğini keşfetmeye hazır mısınız? 🚀
Kategorik Veri Dağılımları Konu Anlatımı ve Örnek Sorular
1. Kategorik Veri Nedir?
📌 Veriler sayısal veya kategorik olabilir.
📌 Kategorik veriler, belirli gruplara ayrılabilen verilerdir ve genellikle kelimelerle ifade edilir.
🔹 Örnekler:
✅ Bir sınıftaki öğrencilerin en sevdiği dersler (Matematik, Türkçe, Fen Bilimleri vb.)
✅ Bir okulda öğrencilerin ulaşım şekilleri (Servis, Bisiklet, Yürüyerek, Otobüs)
✅ Bir markette en çok satılan ürünler (Meyve, Sebze, Süt Ürünleri, Tahıllar)
📌 Kategorik veri, sayı değil; belirli grupları veya türleri ifade eder.
✍ Etkinlik:
- Sınıfınızdaki öğrencilerin en sevdiği renkleri belirleyerek bir tablo oluşturun.
- Arkadaşlarınıza en sevdikleri sporları sorun ve sonuçları listeleyin.
2. Kategorik Verileri Sınıflandırma
📌 Kategorik verileri düzenlemek için verileri gruplandırırız.
📌 Her kategoriye düşen sayı, sıklık değeri olarak adlandırılır.
🔹 Örnek:
Aşağıdaki tabloda bir sınıfta öğrencilerin en sevdiği sporlar gösterilmiştir.
📌 Bu tablo bize şunları gösterir:
✅ En çok sevilen spor: Futbol (8 öğrenci)
✅ En az sevilen spor: Yüzme (4 öğrenci)
✍ Etkinlik:
- Kendi sınıfınızda en çok kullanılan ulaşım yöntemlerini belirleyin ve bir tablo oluşturun.
- Bir hafta boyunca kahvaltıda en çok tüketilen yiyecekleri listeleyerek kategorik veri tablosu hazırlayın.
3. Kategorik Verileri Grafiklerle Gösterme
📌 Kategorik veriler çeşitli grafik türleriyle görselleştirilebilir.
a) Sütun Grafiği
✔ Verileri çubuklarla gösterir.
✔ Her çubuğun yüksekliği, kategorinin sıklık değerini temsil eder.
📌 Örnek:
Aşağıda öğrencilerin en sevdiği meyveler gösterilmiştir.
📌 Bu veri sütun grafiği ile şu şekilde gösterilir:
🟩🟩🟩🟩🟩🟩🟩🟩🟩🟩 Elma
🟨🟨🟨🟨🟨🟨🟨 Muz
🟥🟥🟥🟥🟥🟥 Çilek
🟧🟧🟧🟧🟧 Portakal
📌 Bu grafik bize şunu gösterir:
✅ Elma en çok tercih edilen meyvedir.
✅ Portakal en az tercih edilen meyvedir.
b) Daire Grafiği
✔ Bir bütünün içindeki oranları gösterir.
✔ Kategoriler dilimlere ayrılır.
📌 Örnek:
Sınıfta 20 öğrenciye en sevdikleri hayvan sorulmuştur:
✅ Kedi (8 öğrenci)
✅ Köpek (6 öğrenci)
✅ Kuş (4 öğrenci)
✅ Balık (2 öğrenci)
Daire grafiği ile gösterildiğinde:
- Kediyi sevenler pastanın en büyük dilimini oluşturur.
- Balığı sevenler en küçük dilimi oluşturur.
✍ Etkinlik:
- Sınıfta en sevilen dersleri belirleyerek sütun grafiği çizin.
- Evde en çok tüketilen içecekleri belirleyerek bir daire grafiği çizin.
4. Kategorik Veri Dağılımını Yorumlama
📌 Bir grafik veya tablo incelendiğinde şu sorulara cevap aranmalıdır:
✔ En çok tercih edilen kategori hangisidir?
✔ En az tercih edilen kategori hangisidir?
✔ Kategoriler arasındaki farklar nelerdir?
📌 Örnek:
Bir okulda öğrencilerin okula geliş şekilleri şu şekildedir:
Sorular:
✅ Okula en fazla hangi ulaşım aracı ile gelinmektedir? (Servis)
✅ En az kullanılan ulaşım yöntemi hangisidir? (Bisiklet)
✅ Servis ile gelenler, bisiklet ile gelenlerden kaç kişi fazladır? (10 kişi)
✍ Etkinlik:
- Sınıfta en sevilen renkleri belirleyerek sıklık tablosu oluşturun ve veriyi yorumlayın.
- Aile bireylerinin en çok sevdiği yemekleri öğrenerek sütun grafiği çizin ve sonuçları tartışın.
Kategorik Veri Dağılımları Konu Testi
✅ Kategorik veriyi tanıma soruları
✅ Sıklık tablosu oluşturma soruları
✅ Sütun ve daire grafikleri yorumlama soruları
✅ Gerçek hayat verileriyle analiz yapma soruları
1. Aşağıdakilerden hangisi bir kategorik veridir?
a) Sınıftaki öğrencilerin yaşları
b) Bir markette satılan elma sayısı
c) Bir okulda en sevilen spor dalları
d) Bir tarladaki ağaç sayısı
2. Aşağıdaki verilerden hangisi sayısal bir veridir, kategorik değildir?
a) Öğrencilerin en sevdiği meyve türleri
b) Bir köyde yaşayan kişi sayısı
c) Sınıftaki öğrencilerin göz rengi
d) Okuldaki en popüler müzik türleri
3. Aşağıdakilerden hangisi kategorik veriler için kullanılabilecek bir grafik türüdür?
a) Çizgi grafiği
b) Histogram
c) Daire grafiği
d) Kutu grafiği
4. Aşağıdaki tabloda bir sınıftaki öğrencilerin en sevdikleri dersler verilmiştir. En çok sevilen ders hangisidir?
a) Matematik
b) Türkçe
c) Fen Bilimleri
d) Sosyal Bilgiler
5. Aşağıdaki hangi veri sütun grafiği ile gösterilebilir?
a) Bir okulda öğrencilerin yaş ortalaması
b) Bir şehirde yıl boyunca kaydedilen günlük sıcaklık değerleri
c) Öğrencilerin tercih ettiği ulaşım türleri
d) Bir yarışmada sporcuların koşu süreleri
6. Bir okulda öğrencilerin en sevdiği renklerin dağılımı verilmiştir. Daire grafiğinde hangi renk en büyük dilimi oluşturur?
a) Yeşil
b) Mavi
c) Kırmızı
d) Sarı
7. Aşağıdaki tabloda öğrencilerin en çok tercih ettiği içecekler verilmiştir. En az tercih edilen içecek hangisidir?
a) Su
b) Meyve suyu
c) Süt
d) Gazoz
8. Aşağıdakilerden hangisi bir sütun grafiğinde gösterilebilecek bir bilgidir?
a) Bir sınıftaki öğrencilerin boy uzunlukları
b) Bir markette satılan farklı ekmek türlerinin satış sayıları
c) Bir otobüsün günlük yolculuk mesafeleri
d) Bir barajdaki su seviyelerinin yıllık değişimi
9. Bir okulda öğrencilerin okula geliş yöntemleri şu şekilde verilmiştir:
En fazla kullanılan ulaşım yöntemi hangisidir?
a) Servis
b) Yürüyerek
c) Bisiklet
d) Otobüs
10. Aşağıdakilerden hangisi kategorik veriyi yorumlarken dikkate alınması gereken bir durumdur?
a) Verilerin sayılarla ifade edilmesi gerekir.
b) Grafikler sadece sayısal veriler için kullanılır.
c) Verilerin anlamlı kategorilere ayrılması gerekir.
d) Sütun grafiği sadece büyük sayılar için kullanılabilir.