En Uzun Yüzyıl (1800-1922) – Osmanlı Dağılma Dönemi Konu Anlatımı

📌 19. yüzyıl, Osmanlı Devleti’nin en büyük çöküş sürecini yaşadığı ve modernleşme çabalarının hız kazandığı bir dönemdir.
✔ Bu dönemde Osmanlı Devleti, toprak kayıpları ve iç karışıklıklarla uğraşmış, ancak modernleşme için çeşitli reform hareketleri başlatmıştır.
✔ Avrupa devletleriyle olan savaşlar artmış, Osmanlı Devleti’nin yıkılmasını önlemek için diplomatik ve idarî değişiklikler yapılmıştır.

19. Yüzyıl Siyasi Tarihi ve Osmanlı’nın Dağılma Süreci

📌 Osmanlı Devleti, 19. yüzyılda içeride isyanlar ve dışarıda büyük savaşlarla mücadele etmiştir.

✔ Sırp İsyanı (1804-1817):

• Osmanlı’da ilk milliyetçi isyanlardan biri olmuştur.
• 1817’de Osmanlı’ya bağlı özerk bir Sırp Prensliği kurulmuştur.

✔ Yunan İsyanı (1821-1829):

• İlk başarılı milliyetçi isyandır.
• 1829 Edirne Antlaşması ile Osmanlı, Yunanistan’ın bağımsızlığını kabul etmiştir.

✔ Mısır Meselesi ve Kavalalı Mehmet Ali Paşa (1831-1841):

• Mehmet Ali Paşa Osmanlı’ya isyan etmiş ve Suriye’ye kadar ilerlemiştir.
• Osmanlı, Avrupalı devletlerden destek almak zorunda kalmıştır.
• 1841 Londra Boğazlar Sözleşmesi ile Osmanlı, Boğazlar üzerinde tam hâkimiyetini kaybetmiştir.

✔ Kırım Savaşı (1853-1856):

• Osmanlı, Rusya’nın saldırılarına karşı İngiltere ve Fransa’nın desteğiyle savaşmıştır.
• 1856 Paris Antlaşması ile Osmanlı Devleti Avrupa Devletler Hukuku’na dâhil olmuştur.
• Ancak Osmanlı, ilk kez Avrupa’dan borç almak zorunda kalmıştır.

✔ 93 Harbi (1877-1878 Osmanlı-Rus Savaşı):

• Osmanlı ağır bir yenilgi almış ve Ayastefanos Antlaşması imzalanmıştır.
• Ancak İngiltere’nin müdahalesiyle Berlin Antlaşması (1878) yapılmış ve Osmanlı bazı kazanımlar elde etmiştir.
• Osmanlı bu savaşta Balkanlardaki hâkimiyetini büyük ölçüde kaybetmiştir.

📌 19. yüzyıl, Osmanlı’nın milliyetçilik akımları ve büyük savaşlar nedeniyle zayıfladığı bir dönemdir.

Dağılma Dönemi Islahatlarının Genel Özellikleri

📌 19. yüzyılda Osmanlı Devleti’nin yıkılmasını önlemek için Batı tarzı reformlar yapılmıştır.

✔ Bu reformların temel özellikleri şunlardır:

• Avrupa’dan örnek alınan ıslahatlar hız kazanmıştır.
• Askerî alanda modernleşme çalışmaları yapılmıştır.
• Devletin merkeziyetçi yapısı güçlendirilmeye çalışılmıştır.
• Hukuk ve eğitim alanında Batılı kurallar benimsenmiştir.
• Gayrimüslim halkın hakları artırılmış ve Osmanlıcılık politikası benimsenmiştir.

📌 Ancak bu reformlar Osmanlı’yı kurtarmaya yetmemiş, aksine bazı isyanların artmasına neden olmuştur.

II. Mahmut Dönemi (1808-1839) ve Reformları

📌 II. Mahmut, Osmanlı Devleti’nin yeniden güçlenmesi için önemli reformlar yapmıştır.

✔ Yaptığı Önemli Yenilikler:

• 1826’da Yeniçeri Ocağı’nı kaldırmıştır (“Vaka-i Hayriye”).
• Tımar sistemini kaldırarak merkezi otoriteyi güçlendirmiştir.
• İlk defa “Memurlar Kararnamesi” yayımlayarak devlet memurlarını düzenlemiştir.
• Posta ve ulaşım alanında gelişmeler sağlamıştır.
• Batı tarzı askeri eğitim kurumları açılmıştır.
• Takvim-i Vekayi adıyla ilk resmî Osmanlı gazetesi çıkarılmıştır.
• Kıyafet değişikliği yaparak fes giyme zorunluluğu getirilmiştir.

📌 II. Mahmut’un reformları Osmanlı’nın modernleşme yolunda en önemli adımlarından biri olmuştur.

Tanzimat Fermanı (1839)

📌 Tanzimat Fermanı, Osmanlı’da Batılı anlamda reformların başladığı en önemli belgedir.

✔ Gülhane Hatt-ı Hümayunu olarak da bilinir.
✔ Padişahın yetkileri kısıtlanmış ve hukuk devleti anlayışı benimsenmiştir.
✔ Herkesin can, mal ve namus güvenliği devlet güvencesi altına alınmıştır.
✔ Vergi sistemi düzenlenmiş ve rüşvetin önlenmesine çalışılmıştır.
✔ Askerlik, herkes için zorunlu hale getirilmiştir.

📌 Tanzimat Fermanı, Osmanlı Devleti’nin modernleşme sürecinde en önemli dönüm noktalarından biridir.

Islahat Fermanı (1856)

📌 Islahat Fermanı, Tanzimat Fermanı’nın devamı niteliğinde olup özellikle gayrimüslimlere yönelik reformlar içermektedir.

✔ Gayrimüslimlere geniş haklar tanınmıştır.
✔ Azınlıklara devlet memuru olma hakkı verilmiştir.
✔ Azınlıklar ve Müslümanlar arasındaki hukuki eşitlik artırılmıştır.
✔ Eğitim, ekonomi ve vergi alanında yeni düzenlemeler yapılmıştır.

📌 Islahat Fermanı, Osmanlı’da milliyetçi hareketleri durdurmaya yönelik bir adım olsa da tam anlamıyla başarılı olamamıştır.

Sultan Abdülaziz Dönemi (1861-1876) ve Islahatları

📌 Sultan Abdülaziz, Osmanlı’nın modernleşmesi için büyük adımlar atmış ancak otoriter yönetimi nedeniyle tepkilerle karşılaşmıştır.

✔ Donanmayı güçlendirmiş ve Osmanlı donanması dünyanın en büyük 3. donanması hâline gelmiştir.
✔ Eğitim alanında Batılı tarzda yenilikler yapılmıştır.
✔ Demiryolu ve telgraf hatları geliştirilmiştir.
✔ Ancak 1876’da askeri bir darbeyle tahttan indirilmiştir.

II. Abdülhamid Dönemi (1876-1909) ve İstibdat Dönemi

📌 II. Abdülhamid, Osmanlı’da en uzun süre tahtta kalan padişahlardan biridir ve mutlakiyetçi yönetimiyle tanınır.

✔ 1876’da I. Meşrutiyet’i ilan etmiş ve Kanun-i Esasi’yi yürürlüğe koymuştur.
✔ Ancak 1877-78 Osmanlı-Rus Savaşı sonrası meclisi kapatarak İstibdat Dönemi’ni başlatmıştır.
✔ Modern eğitim kurumları açılmış, yeni okullar ve teknik eğitim kurumları kurulmuştur.
✔ Hicaz Demiryolu gibi önemli projeler yapılmıştır.

📌 II. Abdülhamid, Osmanlı’nın son büyük padişahlarından biri olarak görülse de otoriter yönetimi nedeniyle tepkilerle karşılaşmıştır.

1909 Kanun-ı Esasi Değişikliği ve Meşrutiyetin Güçlenmesi

📌 1909’da II. Abdülhamid tahttan indirilmiş ve anayasa değişiklikleri yapılmıştır.

✔ Padişahın yetkileri kısıtlanmış, parlamenter sistem güçlendirilmiştir.
✔ Meclis-i Mebusan tekrar açılmış ve halkın yönetime katılımı artmıştır.
✔ Osmanlı Devleti, artık anayasal monarşi ile yönetilmeye başlanmıştır.

📌 Bu değişiklikler Osmanlı’nın son yıllarında demokratikleşme çabalarının hızlandığını göstermektedir.

En Uzun Yüzyıl (1800-1922) Ünitesi Testi

📌 Aşağıdaki test, “En Uzun Yüzyıl (1800-1922) – Osmanlı Dağılma Dönemi” ünitesini kapsayan 10 soruluk bir değerlendirme testidir.

1. Osmanlı Devleti’nde ilk milliyetçi isyan aşağıdaki hangi devlet tarafından çıkarılmıştır?
A) Yunanistan
B) Sırbistan
C) Bulgaristan
D) Mısır
E) Romanya

2. 1829 Edirne Antlaşması ile Osmanlı Devleti aşağıdaki hangi devlete bağımsızlık vermek zorunda kalmıştır?
A) Bulgaristan
B) Mısır
C) Sırbistan
D) Yunanistan
E) Karadağ

3. Osmanlı Devleti’nin Kırım Savaşı sonrası Avrupa Devletler Hukuku’na dâhil olduğu antlaşma aşağıdakilerden hangisidir?
A) Londra Boğazlar Sözleşmesi
B) Edirne Antlaşması
C) Paris Antlaşması
D) Küçük Kaynarca Antlaşması
E) Belgrad Antlaşması

4. Osmanlı Devleti’nin ilk kez dış borç aldığı savaş aşağıdakilerden hangisidir?
A) Osmanlı-Rus Savaşı (93 Harbi)
B) Kırım Savaşı
C) 1828-1829 Osmanlı-Rus Savaşı
D) Balkan Savaşları
E) Trablusgarp Savaşı

5. Osmanlı’da ilk kez halkın can, mal ve namus güvenliğini devlet güvencesi altına alan ferman aşağıdakilerden hangisidir?
A) Tanzimat Fermanı
B) Islahat Fermanı
C) Sened-i İttifak
D) Kanun-i Esasi
E) Magna Carta

6. Yeniçeri Ocağı hangi padişah döneminde kaldırılmıştır?
A) III. Selim
B) II. Mahmut
C) II. Abdülhamid
D) I. Mahmut
E) III. Mustafa

7. Osmanlı Devleti’nde Batılı anlamda ilk anayasa olan Kanun-i Esasi hangi tarihte ilan edilmiştir?
A) 1808
B) 1839
C) 1856
D) 1876
E) 1908

8. Osmanlı Devleti’nde İstibdat Dönemi’nin başlamasına neden olan olay aşağıdakilerden hangisidir?
A) Tanzimat Fermanı’nın ilan edilmesi
B) Kanun-i Esasi’nin kabul edilmesi
C) 1877-78 Osmanlı-Rus Savaşı’nın çıkması
D) II. Meşrutiyet’in ilan edilmesi
E) II. Mahmut’un tahta çıkması

9. Osmanlı Devleti’nde ilk kez yurt dışına daimi elçilikler açan padişah aşağıdakilerden hangisidir?
A) III. Selim
B) II. Mahmut
C) II. Abdülhamid
D) I. Abdülhamid
E) III. Mustafa

10. 1878 Berlin Antlaşması ile Osmanlı Devleti aşağıdaki topraklardan hangisini kaybetmiştir?
A) Bosna-Hersek
B) Kırım
C) Mısır
D) Trablusgarp
E) Girit

Cevap Anahtarı

1 – B
2 – D
3 – C
4 – B
5 – A
6 – B
7 – D
8 – C
9 – A
10 – A