I. Dünya Savaşı Konu Anlatımı

📌 I. Dünya Savaşı (1914-1918), Avrupa merkezli olup küresel boyutlara ulaşan büyük bir savaştır.
✔ Osmanlı Devleti de bu savaşta yer almış ve savaşın sonunda yıkılma süreci hızlanmıştır.
✔ Savaş, Avrupa’daki siyasi ve ekonomik çıkar çatışmalarının sonucunda başlamış ve dünya tarihinin en büyük savaşlarından biri olmuştur.

1. I. Dünya Savaşı’nın Nedenleri

📌 I. Dünya Savaşı’nın temel nedenleri ekonomik rekabet, milliyetçilik, sömürgecilik ve silahlanma yarışıdır.

✔ Ekonomik Rekabet: Sanayileşen Avrupa devletleri, yeni pazarlar ve hammadde kaynakları için birbirleriyle rekabet halindeydi.
✔ Milliyetçilik: Avrupalı devletler arasında ulusal kimlik bilinci artmış, bu da çatışmalara neden olmuştur. Özellikle Balkanlarda milliyetçilik hareketleri Osmanlı Devleti’ni de etkilemiştir.
✔ Sömürgecilik Yarışı: Büyük devletler Afrika ve Asya’da sömürge alanlarını genişletmek için mücadele ediyordu.
✔ Silahlanma Yarışı: Avrupa devletleri arasında büyük bir askerî rekabet vardı. Özellikle Almanya ve İngiltere arasında denizcilik alanında büyük bir çekişme yaşandı.
✔ Bloklaşmalar: Devletler arası ittifaklar savaşın başlamasını hızlandırdı.

📌 Savaşın Başlamasına Neden Olan Olay:
🔹 Avusturya-Macaristan veliahtı Arşidük Franz Ferdinand’ın 28 Haziran 1914’te Saraybosna’da bir Sırp milliyetçisi tarafından öldürülmesi.

2. I. Dünya Savaşı’nda Taraflar

📌 I. Dünya Savaşı’nda devletler iki büyük blok hâlinde savaştılar:

✔ İtilaf Devletleri:

• İngiltere
• Fransa
• Rusya
• İtalya (1915’te taraf değiştirdi ve İtilaflara katıldı)
• Japonya
• ABD (1917’de katıldı)

✔ İttifak Devletleri:

• Almanya
• Avusturya-Macaristan
• Osmanlı Devleti (1914’te katıldı)
• Bulgaristan (1915’te katıldı)

📌 Osmanlı Devleti, Almanya’nın yanında savaşa girmiş ve Osmanlı toprakları savaşın önemli cephelerinden biri olmuştur.

3. Osmanlı Devleti’nin I. Dünya Savaşı’na Girişi (1914)

📌 Osmanlı Devleti’nin savaşa girmesinin nedenleri:
✔ Kaybettiği toprakları geri alma isteği (Balkanlar, Kafkasya, Kuzey Afrika)
✔ Almanya’nın Osmanlı’yı yanında görmek istemesi (Halifelik gücünden faydalanma amacı)
✔ İngiltere ve Fransa’nın Osmanlı’yı tehdit olarak görmesi
✔ Osmanlı’nın ekonomik ve siyasi olarak Almanya’ya yakın olması

📌 Osmanlı Devleti, Yavuz ve Midilli adlı Alman gemilerinin Karadeniz’de Rus limanlarını bombalamasıyla resmen savaşa girdi.

4. Osmanlı Devleti’nin Savaş Cepheleri

📌 Osmanlı Devleti savaşa girdikten sonra birçok cephede mücadele etti.

A) Taarruz Cepheleri (Saldırı Cepheleri)

✔ Kafkas Cephesi (1914-1916):

• Osmanlı, Rusya’ya karşı saldırıya geçti.
• Sarıkamış Harekâtı büyük bir başarısızlıkla sonuçlandı.
• Mustafa Kemal, Muş ve Bitlis’i kurtardı.
• 1917’de Bolşevik İhtilali nedeniyle Rusya savaştan çekildi.

✔ Kanal Cephesi (1915-1916):

• Osmanlı, İngilizlerin elindeki Mısır ve Süveyş Kanalı’nı almak için saldırdı.
• Almanların desteğiyle yapılan saldırı başarısız oldu.

B) Savunma Cepheleri

✔ Çanakkale Cephesi (1915-1916):

• Osmanlı, İtilaf Devletleri’nin İstanbul’u ele geçirme planına karşı direndi.
• Mustafa Kemal, Anafartalar ve Conkbayırı’nda büyük başarılar kazandı.
• İtilaf Devletleri ağır kayıplar vererek geri çekildi.
• Bu zafer, Kurtuluş Savaşı’nın öncüsü oldu ve Mustafa Kemal’in tanınmasını sağladı.

✔ Irak Cephesi (1915-1917):

• Osmanlı, İngiltere’nin petrol bölgelerini ele geçirme girişimine karşı savaştı.
• İngilizler 1917’de Bağdat’ı ele geçirdi.

✔ Hicaz-Yemen Cephesi (1916-1918):

• İngilizler, Osmanlı’nın kutsal topraklardaki varlığını sona erdirmek için Arapları Osmanlı’ya karşı kışkırttı.
• Arap isyanları sonucunda Osmanlı kutsal toprakları kaybetti.

✔ Filistin-Suriye Cephesi (1917-1918):

• İngilizler, Osmanlı’yı Ortadoğu’dan çıkarmak için saldırdı.
• 1918’de Osmanlı bu bölgeden çekildi.

C) Müttefiklere Yardım Cepheleri

• Galiçya, Makedonya ve Romanya cephelerinde Osmanlı, Almanya ve Avusturya-Macaristan’a destek verdi.

5. I. Dünya Savaşı’nın Sonuçları

📌 1918’de İttifak Devletleri savaşı kaybetti ve Osmanlı Devleti ağır yenilgiler aldı.

✔ Mondros Ateşkes Antlaşması (30 Ekim 1918) imzalandı.
✔ Osmanlı toprakları işgale uğradı.
✔ İmparatorluklar yıkıldı (Osmanlı, Avusturya-Macaristan, Çarlık Rusya ve Alman İmparatorluğu).
✔ Yeni devletler kuruldu (Türkiye, Polonya, Çekoslovakya, Yugoslavya).
✔ Savaşın sonunda 1919’da Paris Barış Konferansı toplandı ve Sevr Antlaşması Osmanlı’ya dayatıldı.

📌 I. Dünya Savaşı, Osmanlı Devleti’nin yıkılış sürecini hızlandıran en önemli olaylardan biri olmuştur.

I. Dünya Savaşı Ünitesi Testi

📌 Aşağıdaki test, “I. Dünya Savaşı” ünitesini kapsayan 10 soruluk bir değerlendirme testidir.

1. Osmanlı Devleti’nin I. Dünya Savaşı’na girmesinde etkili olan en önemli neden aşağıdakilerden hangisidir?
A) Almanya ile diplomatik ilişkiler kurmak istemesi
B) Kaybettiği toprakları geri almak istemesi
C) İngiltere ile müttefik olmayı planlaması
D) Sömürgecilik faaliyetlerini artırmak istemesi
E) Askerî gücünü test etmek istemesi

2. Osmanlı Devleti’nin I. Dünya Savaşı’nda en büyük askerî başarısını kazandığı cephe aşağıdakilerden hangisidir?
A) Kafkas Cephesi
B) Çanakkale Cephesi
C) Kanal Cephesi
D) Irak Cephesi
E) Galiçya Cephesi

3. Osmanlı Devleti, hangi devletin yanında I. Dünya Savaşı’na katılmıştır?
A) İngiltere
B) Fransa
C) Almanya
D) Rusya
E) ABD

4. Osmanlı Devleti, I. Dünya Savaşı’na girmesine neden olan Yavuz ve Midilli adlı gemilerle hangi ülkenin limanlarını bombalamıştır?
A) İngiltere
B) Rusya
C) Fransa
D) İtalya
E) ABD

5. Osmanlı Devleti’nin Kafkas Cephesi’nde Rusya’ya karşı düzenlediği ve büyük bir başarısızlıkla sonuçlanan harekât aşağıdakilerden hangisidir?
A) Çanakkale Harekâtı
B) Sarıkamış Harekâtı
C) Kut’ül Amare Zaferi
D) Medine Müdafaası
E) Süveyş Kanalı Seferi

6. Osmanlı Devleti, I. Dünya Savaşı’nda kutsal toprakları korumak amacıyla hangi cephede savaşmıştır?
A) Galiçya Cephesi
B) Hicaz-Yemen Cephesi
C) Kanal Cephesi
D) Çanakkale Cephesi
E) Irak Cephesi

7. I. Dünya Savaşı sonunda Osmanlı Devleti ile İtilaf Devletleri arasında imzalanan ateşkes antlaşması aşağıdakilerden hangisidir?
A) Mondros Ateşkes Antlaşması
B) Sevr Antlaşması
C) Uşi Antlaşması
D) Berlin Antlaşması
E) Lozan Antlaşması

8. Osmanlı Devleti’nin I. Dünya Savaşı sırasında İngilizlere karşı en büyük zaferini kazandığı savaş aşağıdakilerden hangisidir?
A) Sarıkamış Harekâtı
B) Süveyş Kanalı Seferi
C) Kut’ül Amare Zaferi
D) Galiçya Cephesi
E) Filistin Cephesi

9. Osmanlı Devleti I. Dünya Savaşı’nda hangi cephelerde müttefiklerine yardım amacıyla savaşmıştır?
A) Galiçya, Makedonya, Romanya
B) Kafkas, Galiçya, Çanakkale
C) Irak, Galiçya, Filistin
D) Kanal, Filistin, Suriye
E) Balkanlar, Çanakkale, Kafkas

10. Osmanlı Devleti’nin savaştan çekilmesine ve işgallerin başlamasına neden olan antlaşma aşağıdakilerden hangisidir?
A) Mondros Ateşkes Antlaşması
B) Sevr Antlaşması
C) Lozan Antlaşması
D) Berlin Antlaşması
E) Paris Barış Antlaşması

Cevap Anahtarı

1 – B
2 – B
3 – C
4 – B
5 – B
6 – B
7 – A
8 – C
9 – A
10 – A