Kurtuluş Savaşı ve Antlaşmalar Konu Anlatımı

📌 Kurtuluş Savaşı, Osmanlı Devleti’nin I. Dünya Savaşı sonrası işgale uğramasıyla başlayan ve Türk milletinin bağımsızlığını kazanmak için yaptığı mücadeledir.
✔ Bu savaşın sonunda Türkiye Cumhuriyeti’nin temelleri atılmıştır.
✔ Savaşın önemli safhaları düzenli ordunun kurulması, cephelerde kazanılan zaferler ve antlaşmalarla sonucun kesinleştirilmesidir.

1. Kurtuluş Savaşı’nın Cepheleri

📌 Kurtuluş Savaşı, üç ana cephede gerçekleşmiştir:

A) Doğu Cephesi (1920)

✔ Taraflar: Türkiye – Ermenistan
✔ Sebep: Ermenilerin Doğu Anadolu’da toprak talep etmesi
✔ Gelişmeler:

• 1920’de Kazım Karabekir komutasındaki Türk ordusu Ermenileri mağlup etti.
• Gümrü Antlaşması (3 Aralık 1920) imzalandı.
• Bu antlaşma, TBMM’nin uluslararası alanda imzaladığı ilk antlaşmadır.

B) Güney Cephesi (1919-1921)

✔ Taraflar: Türkiye – Fransa & Ermeni çeteleri
✔ Sebep: Fransızların Adana, Antep, Maraş ve Urfa’yı işgal etmesi
✔ Gelişmeler:

• Halk Kuvayı Milliye direnişi ile Fransızları bölgeden çıkardı.
• Fransızlar, Sakarya Zaferi sonrası Ankara Antlaşması’nı (1921) imzalayarak Güney Anadolu’dan çekildi.
• Bu cephede düzenli ordu değil, halk direnişi (yerel milis kuvvetleri) etkili oldu.

C) Batı Cephesi (1921-1922)

✔ Taraflar: Türkiye – Yunanistan
✔ Sebep: Yunanistan’ın İzmir ve Batı Anadolu’yu işgal etmesi
✔ Gelişmeler:

📌 İlk Mücadeleler (1920-1921):

• I. İnönü Savaşı (6-10 Ocak 1921):

  • TBMM’nin kazandığı ilk askeri zaferdir.
  • Düzenli ordunun ilk başarısıdır.
  • TBMM’nin otoritesi güçlenmiştir.

• II. İnönü Savaşı (23 Mart-1 Nisan 1921):

  • Yunan ilerleyişi durdurulmuştur.
  • Mustafa Kemal: “Siz orada yalnız düşmanı değil, milletin makus talihini de yendiniz.” demiştir.

📌 Kritik Zaferler (1921-1922):

• Kütahya-Eskişehir Muharebeleri (10-24 Temmuz 1921):

  • Türk ordusu geri çekilmiştir.
  • Mustafa Kemal, “Başkomutanlık Yetkisi” almıştır.

• Sakarya Meydan Muharebesi (23 Ağustos-13 Eylül 1921):

  • Türk ordusu savunmadan taarruza geçmiştir.
  • Yunan ordusunun ilerleyişi tamamen durdurulmuştur.
  • Mustafa Kemal’e “Gazilik” ve “Mareşallik” unvanları verilmiştir.

• Büyük Taarruz ve Başkomutanlık Meydan Muharebesi (26-30 Ağustos 1922):

  • “Ordular! İlk hedefiniz Akdeniz’dir, ileri!”
  • Yunan ordusu İzmir’e doğru geri çekilmiş ve 9 Eylül 1922’de İzmir kurtarılmıştır.

📌 Böylece Kurtuluş Savaşı, askeri zaferle tamamlanmıştır.

2. Kurtuluş Savaşı Sonrası İmzalanan Antlaşmalar

A) Mudanya Ateşkes Antlaşması (11 Ekim 1922)

✔ Savaşın sona erdiğini gösteren ilk diplomatik antlaşmadır.
✔ Sonuçları:

• Doğu Trakya, İstanbul ve Boğazlar savaşsız şekilde Türkiye’ye bırakılmıştır.
• İtilaf Devletleri, Türkiye ile barış görüşmeleri yapmayı kabul etmiştir.
• Bu antlaşma, Kurtuluş Savaşı’nın askeri zaferle kazanıldığını göstermektedir.

B) Lozan Barış Antlaşması (24 Temmuz 1923)

✔ Türkiye’nin bağımsızlığını kesinleştiren antlaşmadır.
✔ Görüşmeler İsmet İnönü başkanlığında yapılmıştır.
✔ Sonuçları:

• Türkiye’nin sınırları kesinleşti.
• Kapitülasyonlar kaldırıldı.
• Boğazlar Türkiye’ye bırakıldı ancak uluslararası bir komisyonun denetiminde oldu.
• Azınlıklar Türk vatandaşı kabul edildi.
• Irak sınırı (Musul meselesi) çözülemedi.

📌 Lozan Antlaşması, Türkiye’nin tam bağımsızlığını ve yeni devletin uluslararası alanda tanınmasını sağlayan en önemli antlaşmadır.

Örnek Sorular

1. Türkiye Büyük Millet Meclisi’nin uluslararası alanda imzaladığı ilk antlaşma aşağıdakilerden hangisidir?
A) Mudanya Ateşkesi
B) Lozan Barış Antlaşması
C) Ankara Antlaşması
D) Gümrü Antlaşması
E) Mondros Ateşkes Antlaşması

2. “Ordular! İlk hedefiniz Akdeniz’dir, ileri!” emri hangi savaşta verilmiştir?
A) I. İnönü Savaşı
B) II. İnönü Savaşı
C) Sakarya Meydan Muharebesi
D) Büyük Taarruz
E) Kütahya-Eskişehir Muharebeleri

3. Aşağıdaki antlaşmalardan hangisiyle Güney Cephesi’nde Fransızlarla savaş sona ermiş ve Fransa Türkiye’yi tanımıştır?
A) Mondros Ateşkes Antlaşması
B) Lozan Antlaşması
C) Ankara Antlaşması
D) Mudanya Ateşkesi
E) Gümrü Antlaşması

4. Lozan Barış Antlaşması’nda çözülemeyen ve ilerleyen yıllarda sorun olmaya devam eden konu aşağıdakilerden hangisidir?
A) Kapitülasyonların kaldırılması
B) Boğazların durumu
C) Irak sınırı (Musul meselesi)
D) Azınlık hakları
E) Doğu Anadolu’daki Ermeni meselesi

5. Kurtuluş Savaşı’nın diplomatik olarak kesin zaferle sonuçlandığını gösteren antlaşma aşağıdakilerden hangisidir?
A) Mudanya Ateşkes Antlaşması
B) Sevr Antlaşması
C) Mondros Ateşkes Antlaşması
D) Gümrü Antlaşması
E) Lozan Barış Antlaşması

Kurtuluş Savaşı ve Antlaşmalar Ünitesi Testi

📌 Aşağıdaki test, “Kurtuluş Savaşı ve Antlaşmalar” ünitesini kapsayan 10 soruluk bir değerlendirme testidir.

1. Türkiye Büyük Millet Meclisi’nin uluslararası alanda imzaladığı ilk antlaşma aşağıdakilerden hangisidir?
A) Mudanya Ateşkesi
B) Lozan Barış Antlaşması
C) Ankara Antlaşması
D) Gümrü Antlaşması
E) Mondros Ateşkes Antlaşması

2. “Ordular! İlk hedefiniz Akdeniz’dir, ileri!” emri hangi savaşta verilmiştir?
A) I. İnönü Savaşı
B) II. İnönü Savaşı
C) Sakarya Meydan Muharebesi
D) Büyük Taarruz
E) Kütahya-Eskişehir Muharebeleri

3. Aşağıdaki antlaşmalardan hangisiyle Güney Cephesi’nde Fransızlarla savaş sona ermiş ve Fransa Türkiye’yi tanımıştır?
A) Mondros Ateşkes Antlaşması
B) Lozan Antlaşması
C) Ankara Antlaşması
D) Mudanya Ateşkesi
E) Gümrü Antlaşması

4. Lozan Barış Antlaşması’nda çözülemeyen ve ilerleyen yıllarda sorun olmaya devam eden konu aşağıdakilerden hangisidir?
A) Kapitülasyonların kaldırılması
B) Boğazların durumu
C) Irak sınırı (Musul meselesi)
D) Azınlık hakları
E) Doğu Anadolu’daki Ermeni meselesi

5. Kurtuluş Savaşı’nın diplomatik olarak kesin zaferle sonuçlandığını gösteren antlaşma aşağıdakilerden hangisidir?
A) Mudanya Ateşkes Antlaşması
B) Sevr Antlaşması
C) Mondros Ateşkes Antlaşması
D) Gümrü Antlaşması
E) Lozan Barış Antlaşması

6. Sakarya Meydan Muharebesi’nin kazanılmasından sonra Mustafa Kemal’e aşağıdaki unvanlardan hangisi verilmiştir?
A) Padişah
B) Sadrazam
C) Mareşal ve Gazi
D) Başkomutan
E) Cumhurbaşkanı

7. Türk ordusunun, Yunan ordusunu Anadolu’dan tamamen çıkarmasını sağlayan ve Kurtuluş Savaşı’nın kesin zaferini getiren savaş aşağıdakilerden hangisidir?
A) I. İnönü Savaşı
B) II. İnönü Savaşı
C) Kütahya-Eskişehir Muharebeleri
D) Sakarya Meydan Muharebesi
E) Büyük Taarruz

8. Mudanya Ateşkes Antlaşması ile Türkiye’nin kazandığı haklardan biri aşağıdakilerden hangisidir?
A) Kapitülasyonların kaldırılması
B) İstanbul ve Boğazların savaşsız olarak alınması
C) Musul’un Türkiye sınırlarına dahil edilmesi
D) Ermeni Devleti’nin kurulmasının önlenmesi
E) Fransızların Güneydoğu Anadolu’dan çekilmesi

9. Lozan Antlaşması’na göre Türkiye’nin sınırları hangi bölge hariç kesinleşmiştir?
A) Suriye
B) Irak
C) Yunanistan
D) Bulgaristan
E) Ermenistan

10. I. İnönü Savaşı’nın kazanılmasının ardından TBMM’nin elde ettiği siyasi başarılar arasında aşağıdakilerden hangisi yer almaz?
A) Londra Konferansı’na çağrılması
B) Sovyetler Birliği ile Moskova Antlaşması’nın imzalanması
C) Afganistan ile dostluk antlaşmasının yapılması
D) İtilaf Devletleri’nin Sevr Antlaşması’nı geri çekmesi
E) TBMM’nin uluslararası alanda tanınmaya başlaması

Cevap Anahtarı

1 – D
2 – D
3 – C
4 – C
5 – E
6 – C
7 – E
8 – B
9 – B
10 – D