Osmanlı Kültür ve Medeniyeti Konu Anlatımı

📌 Osmanlı Devleti’nin kültür ve medeniyeti, devlet yönetimi, toplum yapısı, hukuk sistemi, eğitim, ekonomi ve askerî teşkilatlanma gibi geniş bir alanda incelenir.

1. Osmanlı Devleti’nde Yönetim Anlayışı

📌 Osmanlı Devleti, merkeziyetçi bir yapıya sahiptir ve yönetimin merkezinde Padişah yer alır.

✔ Padişah, mutlak yönetme gücüne sahiptir, ancak yetkilerinin bir kısmını devlet adamları eliyle kullanır.
✔ Fatih Sultan Mehmet’ten itibaren padişahlar Cülus Töreni ile tahta çıkmış ve kılıç kuşanmışlardır.
✔ Osmanlı’da kanun koyma yetkisi padişaha aittir ve Kanunname, Ferman, Berat gibi belgelerle uygulanır.
✔ Padişahın yetkileri eski Türk geleneklerinden gelen “Kut” anlayışı ile desteklenmiştir.

2. Osmanlı Saray Teşkilatı

📌 Osmanlı Devleti’nin yönetim merkezi saraydır. En önemli saray Topkapı Sarayı’dır.

✔ Topkapı Sarayı, Fatih Sultan Mehmet tarafından yaptırılmıştır ve 400 yıl boyunca Osmanlı’nın yönetim merkezi olmuştur.
✔ Saray; Birun (Dış Saray), Enderun (İç Saray) ve Harem olmak üzere üç bölümden oluşur.

✔ Birun: Devlet işleri burada yürütülür, Yeniçeri Ağası, Topçular, Seyisler gibi görevliler burada çalışır.
✔ Enderun: Padişaha özel hizmet veren ve üst düzey devlet adamı yetiştiren bir okuldur.
✔ Harem: Padişahın ailesinin yaşadığı bölümdür, aynı zamanda kadınlar için bir eğitim merkezidir.

3. Osmanlı Devleti’nde Divan-ı Hümayun

📌 Osmanlı Devleti’nin en yüksek karar organıdır.

✔ Divan, devlet yönetiminde önemli kararların alındığı meclistir ve Orhan Bey döneminde kurulmuştur.
✔ Fatih Sultan Mehmet döneminde sadrazamın başkanlığında toplanmaya başlanmıştır.
✔ Divan-ı Hümayun üyeleri şunlardır:

• Sadrazam (Vezir-i Azam): Padişahtan sonra en yetkili kişidir, bugünkü başbakan konumundadır.
• Vezirler (Kubbealtı Vezirleri): Devlet yönetiminde söz sahibidir.
• Kazasker: Adalet ve eğitim işlerinden sorumludur.
• Defterdar: Osmanlı ekonomisinden sorumludur.
• Nişancı: Padişahın emirlerini tuğra çekerek resmi hale getirir.
• Kaptan-ı Derya: Osmanlı donanmasının başkomutanıdır.
• Şeyhülislam: Osmanlı Devleti’nin en yüksek dinî makamıdır ve fetva verir.

4. Osmanlı Devleti’nde Toplum Yapısı

📌 Osmanlı toplumu, yönetici (askeri) ve yönetilen (reaya) olmak üzere ikiye ayrılmıştır.

✔ Yönetici sınıf (Askerî sınıf): Seyfiye (askeri bürokratlar), İlmiye (din adamları ve eğitimciler), Kalemiye (bürokratlar) olmak üzere üçe ayrılır.
✔ Reaya: Vergiye tabi olan halktır. Köylüler, tüccarlar, zanaatkârlar ve göçebe topluluklar bu gruba dahildir.

📌 Osmanlı toplumu “Millet Sistemi” ile din esasına göre teşkilatlanmıştır.

✔ Müslümanlar ve gayrimüslimler kendi hukuklarına göre yargılanmıştır.
✔ Gayrimüslimler cizye vergisi ödemek şartıyla inançlarını özgürce yaşamışlardır.

5. Osmanlı Devleti’nde Hukuk Sistemi

📌 Osmanlı hukuk sistemi ikiye ayrılmıştır: Şer’i Hukuk ve Örfi Hukuk.

✔ Şer’i Hukuk: Kaynağı Kur’an, Hadis, İcma ve Kıyas’tır. Aile hukuku, miras ve vakıflar gibi konular bu hukuk çerçevesinde düzenlenmiştir.
✔ Örfi Hukuk: Padişahın fermanları, kanunnameler ve geleneklerden oluşur. Devlet yönetimi, askerî sistem ve ekonomi ile ilgilidir.

📌 Mahkeme Sistemi:

• Kadı Mahkemeleri: Şer’i ve örfi davalara bakar.
• Cemaat Mahkemeleri: Gayrimüslimlerin davalarına bakar.
• Konsolosluk Mahkemeleri: Kapitülasyonlardan dolayı yabancı tüccarların davalarına bakar.

6. Osmanlı Devleti’nde Eğitim Sistemi

📌 Osmanlı eğitim sistemi örgün ve yaygın eğitim olarak ikiye ayrılır.

✔ Örgün Eğitim:

• Sıbyan Mektepleri (Mahalle Mektepleri): İlkokul seviyesindedir.
• Medreseler: Ortaokul, lise ve üniversite seviyesinde eğitim verir.
• Enderun Mektebi: Üst düzey devlet adamı yetiştirir.
• Askerî Eğitim Ocakları: Yeniçeriler, topçular, humbaracılar gibi askerî sınıflar burada yetiştirilir.

✔ Yaygın Eğitim:

• Cami, Tekke ve Zaviyeler: Halk eğitimi burada yapılır.
• Lonca Teşkilatı: Esnaf ve sanatkârların eğitildiği kurumlardır.

7. Osmanlı Devleti’nde Ekonomi

📌 Osmanlı ekonomisi tarım, ticaret ve sanayiye dayanır.

✔ Tımar Sistemi: Toprak mülkiyeti devlete aittir, köylüler ekip biçme hakkına sahiptir.
✔ Lonca Sistemi: Esnaf ve zanaatkârların oluşturduğu meslek örgütüdür.
✔ Vergi Sistemi: Öşür (Müslümanlardan alınan vergi), Haraç (Gayrimüslimlerden alınan vergi), Cizye (Gayrimüslim erkeklerden alınan vergi).
✔ Kapalı Çarşı ve Kervansaraylar: Ticaretin önemli merkezleridir.

8. Osmanlı Devleti’nde Askerî Teşkilat

📌 Osmanlı askeri sistemi Kapıkulu Askerleri, Eyalet Askerleri ve Donanma’dan oluşur.

✔ Kapıkulu Askerleri: Merkez ordusudur, devşirme sistemiyle yetiştirilmiştir.
✔ Eyalet Askerleri: Tımar sistemiyle yetiştirilen sipahilerden oluşur.
✔ Donanma: Osmanlı deniz gücüdür, Kaptan-ı Derya yönetir.

📌 Önemli Askerî Birlikler:

• Yeniçeriler: Kapıkulu askerlerinin en güçlü birliğidir.
• Tımarlı Sipahiler: Eyalet askerleridir.
• Akıncılar: Düşman topraklarına ani baskın yapan birliklerdir.

TYT Tarih – Osmanlı Kültür ve Medeniyeti Ünitesi Testi

📌 Aşağıdaki test, “Osmanlı Kültür ve Medeniyeti” ünitesini kapsayan 10 soruluk bir değerlendirme testidir.

1. Osmanlı Devleti’nde halkın din esasına göre sınıflandırıldığı sistem aşağıdakilerden hangisidir?
A) Tımar Sistemi
B) Devşirme Sistemi
C) Millet Sistemi
D) Lonca Sistemi
E) Kapıkulu Sistemi

2. Osmanlı Devleti’nde padişahın tuğrasını çeken ve ferman hazırlayan görevli aşağıdakilerden hangisidir?
A) Defterdar
B) Kazasker
C) Nişancı
D) Sadrazam
E) Kaptan-ı Derya

3. Osmanlı Devleti’nde gayrimüslimlerin ödediği vergi aşağıdakilerden hangisidir?
A) Avarız
B) Cizye
C) Öşür
D) Bac
E) Haraç

4. Osmanlı Devleti’nde hükümdarın mutlak otoritesine rağmen devlet işlerini yürütmek için oluşturulan ve sadrazamın başkanlığında toplanan kurum aşağıdakilerden hangisidir?
A) Enderun Mektebi
B) Divan-ı Hümayun
C) Meclis-i Mebusan
D) Şer’i Mahkemeler
E) Harem

5. Osmanlı Devleti’nde taşrada görev yapan ve tımar sistemini uygulayan askeri sınıf aşağıdakilerden hangisidir?
A) Yeniçeriler
B) Sipahiler
C) Akıncılar
D) Kapıkulu Süvarileri
E) Humbaracılar

6. Osmanlı Devleti’nde eğitim veren medreselerin en üst seviyede eğitim veren kurumu aşağıdakilerden hangisidir?
A) Sıbyan Mektepleri
B) Enderun Mektebi
C) Darülfünun
D) Darülaceze
E) Fatih ve Süleymaniye Medreseleri

7. Osmanlı Devleti’nde donanmanın başında bulunan en yüksek askerî rütbeye sahip kişi aşağıdakilerden hangisidir?
A) Sadrazam
B) Kaptan-ı Derya
C) Beylerbeyi
D) Defterdar
E) Nişancı

8. Osmanlı Devleti’nde ticarî faaliyetlerin düzenlendiği ve esnafın örgütlendiği sistem aşağıdakilerden hangisidir?
A) Ahilik
B) Millet Sistemi
C) Kapıkulu Sistemi
D) Lonca Teşkilatı
E) Vakıf Sistemi

9. Osmanlı Devleti’nde devlet memurlarının yetiştirildiği ve padişaha özel hizmet eden okul aşağıdakilerden hangisidir?
A) Enderun Mektebi
B) Rüştiye
C) Darüşşafaka
D) Mülkiye Mektebi
E) Sıbyan Mektebi

10. Osmanlı Devleti’nde padişahın emir ve fermanlarının dine uygun olup olmadığına karar veren dinî makam aşağıdakilerden hangisidir?
A) Şeyhülislam
B) Kazasker
C) Defterdar
D) Nişancı
E) Sadrazam

Cevap Anahtarı

1 – C
2 – C
3 – B
4 – B
5 – B
6 – E
7 – B
8 – D
9 – A
10 – A