TYT Türkçe Sözcük Grupları Konu Anlatımı

📌 Sözcük grupları, en az iki kelimeden oluşan, belirli bir anlamı ve görevi olan kelime öbekleridir.
📌 Tek başına bir kelimenin ifade edemediği anlamları pekiştirmek ve cümledeki anlatımı güçlendirmek için kullanılırlar.

👉 Bir isim veya sıfat bir başka kelime ile birleşerek anlam bütünlüğü oluşturabilir.
👉 Zarflar, bağlaçlar ve edatlar da birden fazla kelimenin bir araya gelerek bir anlam kazanmasını sağlar.
👉 Fiilimsiler, sözcük grupları oluşturarak cümlede farklı görevler üstlenebilir.

💡 Örneğin:

• “Güzel günler” (Sıfat tamlaması)
• “Kitap okuma alışkanlığı” (İsim tamlaması)
• “Hızlı koşarak yarışmayı kazandı.” (Zarf grubu)

Bu ünitede, sözcük gruplarının çeşitlerini ve nasıl kullanıldıklarını örneklerle ele alacağız.

1. İsim Tamlamaları

📌 İsim tamlamaları, iki veya daha fazla ismin bir araya gelerek anlam bakımından bir bütün oluşturmasıdır.
📌 Tamlayan (ilk isim) ve tamlanan (ikinci isim) olmak üzere iki ögeden oluşur.
📌 İsim tamlamaları dört gruba ayrılır:

1. Belirtili İsim Tamlaması
2. Belirtisiz İsim Tamlaması
3. Takısız İsim Tamlaması
4. Zincirleme İsim Tamlaması

1.1. Belirtili İsim Tamlaması

📌 Hem tamlayan hem de tamlanan ek alır.
📌 Tamlayan “-ın, -in, -un, -ün” ekini, tamlanan ise “-ı, -i, -u, -ü” ekini alır.
📌 “Kimin?” sorusuna cevap verir.

✅ Örnekler:

• Öğretmenin kitabı → (Öğretmenin → Tamlayan, Kitabı → Tamlanan)
• Evimizin çatısı → (Evimizin → Tamlayan, Çatısı → Tamlanan)
• Babamın arabası → (Babamın → Tamlayan, Arabası → Tamlanan)

📍 Örnek Cümleler:

• Öğretmenin kitabı masanın üstünde duruyordu.
• Dersin konusu, öğrenciler tarafından çok beğenildi.
• Köyün yolu, çok bozuktu.

🚫 Yanlış Kullanım:
❌ “Öğretmen kitap” → Eksik tamlama, ekler eksik olduğu için tamlama tamamlanmamıştır.
✅ “Öğretmenin kitabı” → Doğru kullanım.

1.2. Belirtisiz İsim Tamlaması

📌 Tamlayan ek almaz, tamlanan “-ı, -i, -u, -ü” ekini alır.
📌 “Nasıl bir?” veya “Ne?” sorularına cevap verir.

✅ Örnekler:

• Kütüphane kitabı
• Sınıf panosu
• Bahçe kapısı

📍 Örnek Cümleler:

• Okul kantini çok kalabalıktı.
• Ev kapısı, eski bir modeldi.
• Ülke ekonomisi, her geçen yıl gelişiyor.

🚫 Yanlış Kullanım:
❌ “Ev kapı” → Eksik tamlama, tamlanan eksik ek almadığı için anlatım bozukluğu vardır.
✅ “Ev kapısı” → Doğru kullanım.

1.3. Takısız İsim Tamlaması

📌 Tamlayan da tamlanan da ek almaz.
📌 Genellikle kalıplaşmış ifadelerden oluşur.

✅ Örnekler:

• Köy düğünü
• Deniz manzarası
• İstanbul Boğazı

📍 Örnek Cümleler:

• Kış mevsimi çok soğuk geçiyor.
• Park temizliği düzenli olarak yapılmalıdır.
• Deniz suyu, oldukça tuzludur.

🚫 Yanlış Kullanım:
❌ “Parkın temizliği” → Bu takısız değil, belirtili isim tamlamasıdır.
✅ “Park temizliği” → Doğru kullanım.

1.4. Zincirleme İsim Tamlaması

📌 Birden fazla isim tamlamasının birbirine bağlanmasıyla oluşur.
📌 İsimlerin arasında belirtili veya belirtisiz isim tamlamaları yer alabilir.

✅ Örnekler:

• Kütüphanenin kitap rafları
• Üniversitenin spor salonu
• Öğrenci işlerinin kayıt defteri

📍 Örnek Cümleler:

• Öğretmenin öğrencisinin kitabı, sınıfta unutulmuştu.
• Okul müdürünün odasının kapısı, yenilendi.
• Kütüphanenin en üst katındaki ders çalışma alanı, çok sessizdi.

🚫 Yanlış Kullanım:
❌ “Öğrenci işlerinin kayıt” → Eksik tamlama, son kelime eksik çekim eki almalıdır.
✅ “Öğrenci işlerinin kayıt defteri” → Doğru kullanım.

Özet:

2. Sıfat Tamlamaları

📌 Sıfat tamlamaları, bir sıfatın bir ismi niteleyerek veya belirterek oluşturduğu kelime grubudur.
📌 Sıfat, tamlanan isme anlam yönünden özellik katar ve onun belirginleşmesini sağlar.
📌 İki ana gruba ayrılır:

1. Niteleme Sıfatı ile Kurulan Tamlamalar
2. Belirtme Sıfatı ile Kurulan Tamlamalar

2.1. Niteleme Sıfatı ile Kurulan Tamlamalar

📌 İsimlerin önüne gelerek onların durumunu, rengini, şeklini ve niteliğini belirten sıfatlarla kurulur.
📌 Genellikle “Nasıl?” sorusuna cevap verir.

✅ Örnekler:

• Uzun yol
• Beyaz masa
• Geniş bahçe

📍 Örnek Cümleler:

• Yeşil çimenler üzerinde yürüdük.
• Derin nehir çok hızlı akıyordu.
• Güzel şehir, her mevsimde farklı bir manzara sunar.

🚫 Yanlış Kullanım:
❌ “Masa” → Tek başına isim, sıfat tamlaması yoktur.
✅ “Beyaz masa” → Sıfat tamlamasıdır çünkü renk sıfatı almıştır.

2.2. Belirtme Sıfatı ile Kurulan Tamlamalar

📌 İsimlerin miktarını, sırasını veya hangi varlık olduğunu belirten sıfatlarla kurulur.
📌 “Kaç?”, “Kaçıncı?”, “Hangi?” sorularına cevap verir.
📌 Dört türü vardır:

1. Sayı Sıfatı ile Kurulan Tamlamalar
2. Soru Sıfatı ile Kurulan Tamlamalar
3. İşaret Sıfatı ile Kurulan Tamlamalar
4. Belgisiz Sıfat ile Kurulan Tamlamalar

2.2.1. Sayı Sıfatı ile Kurulan Tamlamalar

📌 İsimlerin miktarını veya sırasını gösterir.
📌 “Kaç?” veya “Kaçıncı?” sorularına cevap verir.

✅ Örnekler:

• İki elma
• Beş öğrenci
• Üçüncü sokak

📍 Örnek Cümleler:

• Yedi gün süren festival sona erdi.
• İkinci katta büyük bir kütüphane var.
• Dört arkadaş, tatile gitmeye karar verdi.

🚫 Yanlış Kullanım:
❌ “Öğrenci” → Sayı sıfatı yoktur, tamlama oluşmaz.
✅ “Beş öğrenci” → Sayı sıfatıyla tamlama oluşturulmuştur.

2.2.2. Soru Sıfatı ile Kurulan Tamlamalar

📌 İsme soru anlamı katan sıfatlarla oluşur.
📌 “Kaç?”, “Kaçıncı?”, “Hangi?”, “Nasıl?” sorularına cevap verir.

✅ Örnekler:

• Hangi kitap?
• Kaç kişi?
• Nasıl bir ev?

📍 Örnek Cümleler:

• Hangi film, daha çok beğenildi?
• Kaç öğrenci, derse katıldı?
• Nasıl bir yol, izlemeliyim?

🚫 Yanlış Kullanım:
❌ “Öğrenci çok başarılıydı.” → Soru sıfatı yoktur.
✅ “Hangi öğrenci çok başarılıydı?” → Sıfat tamlaması oluşur.

2.2.3. İşaret Sıfatı ile Kurulan Tamlamalar

📌 Bir ismin hangi varlık olduğunu işaret eden sıfatlarla kurulur.
📌 “Bu, şu, o, bu kadar, şu kadar, öteki” gibi kelimelerle yapılır.

✅ Örnekler:

• Bu kitap
• Şu defter
• O gün

📍 Örnek Cümleler:

• Bu çanta, annemin hediyesi.
• Şu saat, babamın hediyesi.
• O bina, tarihi bir yapıdır.

🚫 Yanlış Kullanım:
❌ “Kitap çok ilginçti.” → İşaret sıfatı yoktur.
✅ “Bu kitap çok ilginçti.” → İşaret sıfatıyla tamlama oluşur.

2.2.4. Belgisiz Sıfat ile Kurulan Tamlamalar

📌 Varlıkların miktarını veya belirsizliğini anlatan sıfatlarla kurulur.
📌 “Birkaç, bazı, birçok, her, tüm” gibi kelimeler kullanılır.

✅ Örnekler:

• Bazı insanlar
• Birkaç kitap
• Tüm öğrenciler

📍 Örnek Cümleler:

• Bazı şehirler, yazın çok sıcak olur.
• Her insan, hata yapabilir.
• Birkaç gün, dinlenmek istiyorum.

🚫 Yanlış Kullanım:
❌ “Öğrenciler dikkatliydi.” → Belgisiz sıfat yoktur.
✅ “Bazı öğrenciler dikkatliydi.” → Belgisiz sıfatlı tamlama oluşur.

Özet: Sıfat Tamlamaları

3. Zarf Grupları

📌 Zarf grupları, bir zarfa bağlı olarak oluşan ve cümlede anlamı pekiştiren kelime öbekleridir.
📌 Fiillerle veya diğer zarflarla birleşerek zaman, durum, miktar ve sebep bildirebilirler.
📌 Zarf grupları genellikle “Nasıl?”, “Ne zaman?”, “Ne kadar?” sorularına cevap verir.
📌 İki ana gruba ayrılır:

1. Zarf + Fiil Grubu
2. Zarf + Zarf Grubu

3.1. Zarf + Fiil Grubu

📌 Fiillerin anlamını pekiştiren veya tamamlayan zarf öbekleridir.
📌 Fiilin nasıl, ne zaman veya ne şekilde yapıldığını açıklar.

✅ Örnekler:

• Hızlı koşarak yarışı kazandı.
• Düşünmeden konuşmak, bazen insanı zor durumda bırakır.
• Sessizce yaklaşarak konuşmaları dinledi.

📍 Örnek Cümleler:

• Dikkatlice bakarak ne olduğunu anlamaya çalıştı.
• Geç saatlere kadar çalışarak projeyi tamamladı.
• Yavaşça yürüyerek kapıya yaklaştı.

🚫 Yanlış Kullanım:
❌ “O çok iyi biri.” → Zarflar, isimlerden çok fiilleri etkiler, bu yüzden yanlış bir kullanım olur.
✅ “O çok iyi konuşuyor.” → Burada “çok iyi” zarf grubudur, çünkü fiili niteliyor.

3.2. Zarf + Zarf Grubu

📌 Bir zarfa bağlı olarak başka bir zarftan oluşan kelime grubudur.
📌 Zarfın anlamını kuvvetlendirmek için kullanılır.

✅ Örnekler:

• Oldukça hızlı koşuyor.
• Çok daha erken kalkmalısın.
• Aşırı derecede yorgun görünüyordu.

📍 Örnek Cümleler:

• Son derece dikkatli olmalısın.
• Oldukça yavaş konuşuyordu.
• Biraz daha dikkatli dinleyin lütfen.

🚫 Yanlış Kullanım:
❌ “Kitap masanın üstünde.” → Burada zarf grubu yoktur, çünkü bir fiil veya zarf nitelendirilmiyor.
✅ “Kitabı çok dikkatli okudu.” → Burada “çok dikkatli” zarf grubudur.

Özet: Zarf Grupları

4. Edat Grupları

📌 Edat grupları, cümlede isim veya fiille birleşerek anlamı pekiştiren veya tamamlayan kelime gruplarıdır.
📌 Edatlar tek başlarına anlam taşımazlar, ancak bir kelimeyle birlikte kullanıldıklarında cümlede anlam bütünlüğü oluştururlar.
📌 Genellikle “Ne ile?”, “Ne için?”, “Ne gibi?” sorularına cevap verirler.
📌 Edat grupları iki ana gruba ayrılır:

1. Edat + İsim Grubu
2. Edat + Fiil Grubu

4.1. Edat + İsim Grubu

📌 Bir edatın bir isimle birleşerek oluşturduğu kelime grubudur.
📌 Anlamı pekiştirir ve genellikle bir varlık veya kavram hakkında ek bilgi verir.

✅ Örnekler:

• Ev gibi rahat bir yer bulamadı.
• Senin için çok çaba sarf ettim.
• Çalışmaları sayesinde başarıya ulaştı.

📍 Örnek Cümleler:

• Seninle beraber sinemaya gideceğim.
• Bensiz gitmek istemediğini söyledi.
• Kitabı okuduktan sonra, daha iyi anladım.

🚫 Yanlış Kullanım:
❌ “Güzel bir kitap okudum.” → Burada edat grubu yoktur.
✅ “Senin için güzel bir kitap seçtim.” → Edat grubu vardır.

4.2. Edat + Fiil Grubu

📌 Bir edatın bir fiille birleşerek oluşturduğu kelime grubudur.
📌 Eylemin hangi amaçla, ne şekilde veya kimin için yapıldığını açıklar.

✅ Örnekler:

• Görmek amacıyla yanına gitti.
• Çalışmak üzere odasına geçti.
• Dinlenmek için mola verdik.

📍 Örnek Cümleler:

• Daha iyi anlamak için tekrar ettim.
• Ödevini yapmak amacıyla erken uyandı.
• Sorunu çözmek için öğretmenine danıştı.

🚫 Yanlış Kullanım:
❌ “Ders çalıştım.” → Burada edat grubu yoktur.
✅ “Başarılı olmak için ders çalıştım.” → Edat grubu kullanılmıştır.

Özet: Edat Grupları

5. Bağlama Grupları

📌 Bağlama grupları, cümlede kelime veya kelime gruplarını birbirine bağlayan kelimelerden oluşur.
📌 Bağlaçlar, cümlede anlam bütünlüğü sağlar ve cümleler arasındaki mantıksal ilişkiyi kurar.
📌 Bağlama grupları iki ana başlığa ayrılır:

1. Bağlaç + Sözcük Grubu
2. Cümle Bağlama Grupları

5.1. Bağlaç + Sözcük Grubu

📌 Bağlaç, iki veya daha fazla sözcüğü bir araya getirerek anlam bütünlüğü oluşturur.
📌 Bağlaçlar, kelimeleri eşit derecede bağlar ve genellikle anlam ilişkisi kurar.

✅ Örnekler:

• Kalem ve defter
• Hızlı ama dikkatli
• Ne sen ne ben

📍 Örnek Cümleler:

• Kitap ve defterini çantasına koydu.
• Yağmur yağıyor ama dışarı çıkacağız.
• Hem çalışkan hem de zeki bir öğrenciydi.

🚫 Yanlış Kullanım:
❌ “Kalem, defter.” → Bağlaç olmadığı için bağlama grubu oluşturulmaz.
✅ “Kalem ve defter” → Bağlaç kullanıldığı için bağlama grubudur.

5.2. Cümle Bağlama Grupları

📌 Bağlaçlar, iki cümleyi birbirine bağlayarak anlam ilişkisi kurar.
📌 Cümleler arasında neden-sonuç, sebep, karşılaştırma gibi bağ kurar.

✅ Örnekler:

• Ders çalıştı çünkü sınavı vardı.
• Sınava çok çalıştı ama başarılı olamadı.
• Hava çok güzeldi, bu yüzden dışarı çıktık.

📍 Örnek Cümleler:

• Sınavdan düşük aldım çünkü yeterince çalışmadım.
• Yorgundum fakat yürümeye devam ettim.
• Bu filmi çok seviyorum, ayrıca defalarca izledim.

🚫 Yanlış Kullanım:
❌ “Yorgundum. Yürümeye devam ettim.” → Bağlaç olmadığı için cümle bağlantısı zayıftır.
✅ “Yorgundum fakat yürümeye devam ettim.” → Bağlaç kullanılarak cümle bağlama grubu oluşturulmuştur.

Özet: Bağlama Grupları

6. Fiilimsilerden Oluşan Sözcük Grupları

📌 Fiilimsiler, fiil kök veya gövdelerine eklenen eklerle türeyerek isim, sıfat veya zarf görevinde kullanılan kelimelerdir.
📌 Fiilimsiler, cümlede farklı görevler üstlenerek çeşitli sözcük gruplarını oluşturur.
📌 Üç ana gruba ayrılır:

1. İsim-Fiil Grupları
2. Sıfat-Fiil Grupları
3. Zarf-Fiil Grupları

6.1. İsim-Fiil Grupları

📌 İsim-fiiller, fiil kök veya gövdelerine “-ma, -me, -ış, -iş, -mak, -mek” ekleri getirilerek oluşturulur.
📌 Cümlede isim görevinde kullanılır.

✅ Örnekler:

• Kitap okumak çok faydalıdır.
• Yazı yazma alışkanlığı kazandırır.
• Koşma ve yüzme, sağlıklı bir yaşam için önemlidir.

📍 Örnek Cümleler:

• Müzik dinlemek, beni rahatlatır.
• Spor yapma alışkanlığını edinmelisin.
• Yeni şeyler öğrenmek, insanı geliştirir.

🚫 Yanlış Kullanım:
❌ “O çok güzel konuşuyor.” → Burada fiilimsi yoktur.
✅ “Konuşmak bir sanattır.” → “Konuşmak” isim-fiildir.

6.2. Sıfat-Fiil Grupları

📌 Sıfat-fiiller, fiil kök veya gövdelerine “-an, -en, -dik, -ecek, -miş” ekleri eklenerek oluşturulur.
📌 İsme bağlı olarak kullanılır ve sıfat görevi üstlenir.

✅ Örnekler:

• Yazılan kitap çok beğenildi.
• Gelecek hafta, tatil planı yapacağız.
• Bitmiş işler, yöneticilere teslim edildi.

📍 Örnek Cümleler:

• Okunan kitaplar, kütüphaneye geri verildi.
• Gelecek günler, her zaman umut vericidir.
• Kırılmış cam, tamir edilmelidir.

🚫 Yanlış Kullanım:
❌ “Ben kitap okuyorum.” → Burada sıfat-fiil yoktur.
✅ “Okuduğum kitap çok güzeldi.” → “Okuduğum” sıfat-fiildir.

6.3. Zarf-Fiil Grupları

📌 Zarf-fiiller, fiil kök veya gövdelerine “-erek, -ınca, -madan, -ıp, -ken, -dikçe” ekleri eklenerek oluşturulur.
📌 Fiilin nasıl veya ne zaman gerçekleştiğini belirtir.

✅ Örnekler:

• Çalışarak başardı.
• Sınavdan çıkınca, hemen eve döndü.
• Düşünmeden konuştu.

📍 Örnek Cümleler:

• Dikkatlice bakarak, soruları çözdü.
• Sınava girince, çok heyecanlandı.
• Ders çalışmadan, başarılı olamazsın.

🚫 Yanlış Kullanım:
❌ “Çalışan insanlar başarılı olur.” → “Çalışan” burada sıfat-fiildir, zarf-fiil değildir.
✅ “Çalışarak başarılı oldu.” → “Çalışarak” zarf-fiildir.

Özet: Fiilimsilerden Oluşan Sözcük Grupları

TYT Sözcük Grupları Testi

1. Aşağıdaki cümlelerden hangisinde bağlaç + sözcük grubu kullanılmıştır?
A) Yağmur yağıyor ama dışarı çıkacağız.
B) Kitap çok güzeldi.
C) Sinema salonu çok kalabalıktı.
D) Çalışkan öğrenciler başarılı olur.

2. Aşağıdaki cümlelerden hangisinde sıfat-fiil vardır?
A) Ders çalışmak oldukça önemli.
B) Beni arayan kişiyi bulamadım.
C) Sınava çalışarak başarılı oldu.
D) İlk kez bu kadar hızlı koştu.

3. Aşağıdaki cümlelerden hangisinde zarf + fiil grubu bulunmaktadır?
A) Kitap okuyarak vakit geçirdi.
B) Büyük bir başarı elde etti.
C) Evimizin bahçesi çok geniştir.
D) Dün tiyatroya gittik.

4. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde cümle bağlama grubu kullanılmıştır?
A) Sınava çok çalıştı fakat başarılı olamadı.
B) Çok güzel bir şehirde yaşıyoruz.
C) Bugün hava çok sıcak.
D) Kütüphane çok sessizdi.

5. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde isim-fiil bulunmaktadır?
A) Uzun bir tatil planlıyoruz.
B) Okumak en büyük tutkularımdan biridir.
C) Yolda hızlı yürüyordu.
D) Kalemini masanın üzerine koydu.

6. Aşağıdaki cümlelerden hangisinde zarf-fiil kullanılmıştır?
A) Sabah erkenden okula gitti.
B) Ders çalışırken müzik dinler.
C) Yeşil elbisesi ona çok yakıştı.
D) Bu kitabı çok beğendi.

7. Aşağıdaki cümlelerden hangisinde belirtili isim tamlaması kullanılmıştır?
A) Okul bahçesi genişti.
B) Annemin çantası masanın üzerindeydi.
C) Sınıf temizlendi.
D) Birkaç öğrenci kütüphaneye gitti.

8. Aşağıdaki tamlamalardan hangisi zincirleme isim tamlamasıdır?
A) Kütüphane kapısı
B) Öğrencinin defteri
C) Okul müdürünün odası
D) Güzel ev

9. Aşağıdaki cümlelerden hangisinde edat + isim grubu vardır?
A) Hızlıca koşarak eve girdi.
B) Oturma odası çok geniştir.
C) Senin için çok çaba harcadım.
D) Kırmızı montunu giymişti.

10. Aşağıdaki cümlelerden hangisinde niteleme sıfatı ile kurulan bir sıfat tamlaması vardır?
A) Bu kitap çok güzeldi.
B) Uzun yolculuk beni yordu.
C) Üç öğrenci derse girdi.
D) Bazı insanlar kitap okumayı sever.

Cevap Anahtarı:

1. Yağmur yağıyor ama dışarı çıkacağız.
2. Beni arayan kişiyi bulamadım.
3. Kitap okuyarak vakit geçirdi.
4. Sınava çok çalıştı fakat başarılı olamadı.
5. Okumak en büyük tutkularımdan biridir.
6. Ders çalışırken müzik dinler.
7. Annemin çantası masanın üzerindeydi.
8. Okul müdürünün odası
9. Senin için çok çaba harcadım.
10. Uzun yolculuk beni yordu.